Zjawiska paranormalne: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Było dobrze. Anulowanie wersji 71984691 autorstwa 91.246.210.213 (dyskusja) Znacznik: Anulowanie edycji |
Dodano przypisy, usunięto szablon {{Dopracować}} Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{dopracować|więcej przypisów=2011-03}} |
|||
[[Plik:Daniel-Dunglas-Home-levitation.jpg|mały|Daniel Dunglas Home]] |
[[Plik:Daniel-Dunglas-Home-levitation.jpg|mały|Daniel Dunglas Home]] |
||
'''Zjawiska paranormalne''', określane też jako '''parapsychologiczne''', '''parapsychiczne''', '''nadprzyrodzone i''' '''nadnaturalne''', lub zgodnie z najnowszą terminologią: '''anomalne zjawiska mentalne''' – umiejętności lub zjawiska, których istnienie nie zostało potwierdzone eksperymentem naukowym i których istnienie wydaje się sprzeczne z panującymi obecnie teoriami [[nauka|naukowymi]], lecz ich badaniem zajmują się [[parapsychologia|parapsycholodzy]]. |
'''Zjawiska paranormalne''', określane też jako '''parapsychologiczne''', '''parapsychiczne''', '''nadprzyrodzone i''' '''nadnaturalne''', lub zgodnie z najnowszą terminologią: '''anomalne zjawiska mentalne''' – umiejętności lub zjawiska, których istnienie nie zostało potwierdzone eksperymentem naukowym i których istnienie wydaje się sprzeczne z panującymi obecnie teoriami [[nauka|naukowymi]], lecz ich badaniem zajmują się [[parapsychologia|parapsycholodzy]]. |
||
| Linia 14: | Linia 13: | ||
== Krytyka == |
== Krytyka == |
||
Zdaniem sceptyków odkrycia, które w jakimś stopniu pasują do teorii paranormalnych, są natychmiast rozgłaszane jako jednoznaczny i stuprocentowo potwierdzony tryumf nauk paranormalnych, podczas gdy przypadki przeciwne, kiedy wykazano próbę oszustwa lub zjawisko wyjaśniono całkowicie racjonalnie, są w środowisku pasjonatów zjawisk paranormalnych pomijane dyskretnym milczeniem lub zbijane innym, nigdzie niepotwierdzonym „odkryciem”{{ |
Zdaniem sceptyków odkrycia, które w jakimś stopniu pasują do teorii paranormalnych, są natychmiast rozgłaszane jako jednoznaczny i stuprocentowo potwierdzony tryumf nauk paranormalnych, podczas gdy przypadki przeciwne, kiedy wykazano próbę oszustwa lub zjawisko wyjaśniono całkowicie racjonalnie, są w środowisku pasjonatów zjawisk paranormalnych pomijane dyskretnym milczeniem lub zbijane innym, nigdzie niepotwierdzonym „odkryciem”<ref>{{Cytuj |tytuł = Parapsychologia: badanie zjawisk parapsychologicznych i paranormalnych |data = 2022-05-06 |data dostępu = 2024-05-21 |opublikowany = Piękno umysłu |url = https://pieknoumyslu.com/parapsychologia-badanie-zjawisk-parapsychologicznych-i-paranormalnych/ |język = pl}}</ref>. |
||
Część fenomenów „paranormalnych” może mieć też racjonalne wytłumaczenie. Przykładem może być zagadka „[[Trójkąt Bermudzki|Trójkąta Bermudzkiego]]”, która prawdopodobnie została wyjaśniona w sposób racjonalny. Przyczyną tajemniczych zaginięć są sporadyczne erupcje [[metan]]u z podwodnych złóż w tych rejonach. Bąble metanu wydobywające się ze szczelin w dnie oceanu powiększają się w miarę wypływania na powierzchnię do ogromnych rozmiarów. Powstały z wody i pęcherzyków metanu [[płyn]] ma [[gęstość]] znacznie niższą, niż woda, przez co znajdujące się w nim statki tracą [[wyporność]] i toną<ref>[http://www.salem-news.com/articles/august062010/bermuda-triangle-ta.php How Brilliant Computer Scientists Solved the Bermuda Triangle Mystery – Salem-News.Com<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. |
Część fenomenów „paranormalnych” może mieć też racjonalne wytłumaczenie. Przykładem może być zagadka „[[Trójkąt Bermudzki|Trójkąta Bermudzkiego]]”, która prawdopodobnie została wyjaśniona w sposób racjonalny. Przyczyną tajemniczych zaginięć są sporadyczne erupcje [[metan]]u z podwodnych złóż w tych rejonach. Bąble metanu wydobywające się ze szczelin w dnie oceanu powiększają się w miarę wypływania na powierzchnię do ogromnych rozmiarów. Powstały z wody i pęcherzyków metanu [[płyn]] ma [[gęstość]] znacznie niższą, niż woda, przez co znajdujące się w nim statki tracą [[wyporność]] i toną<ref>[http://www.salem-news.com/articles/august062010/bermuda-triangle-ta.php How Brilliant Computer Scientists Solved the Bermuda Triangle Mystery – Salem-News.Com<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. |
||
Wersja z 22:34, 21 maj 2024
Zjawiska paranormalne, określane też jako parapsychologiczne, parapsychiczne, nadprzyrodzone i nadnaturalne, lub zgodnie z najnowszą terminologią: anomalne zjawiska mentalne – umiejętności lub zjawiska, których istnienie nie zostało potwierdzone eksperymentem naukowym i których istnienie wydaje się sprzeczne z panującymi obecnie teoriami naukowymi, lecz ich badaniem zajmują się parapsycholodzy.
Przykłady domniemanych zjawisk paranormalnych
- Telepatia – zdolność przekazywania myśli, uczuć, wrażeń i obrazów zmysłowych na poziomie mentalnym.
- Jasnowidzenie – zdolność postrzegania osób, przedmiotów i zdarzeń odległych w czasie i przestrzeni.
- Dermooptyka – zwana także widzeniem skórnym – ma być zdolnością rozpoznawania barw i kształtów za pośrednictwem skóry.
- Ektoplazma – posiadająca specjalne właściwości substancja rzekomo wydzielona z ciała medium w trakcie transu.
- Psychokineza – umiejętność oddziaływania na przedmioty bez fizycznego kontaktu z nimi (m.in. zdolność poruszania przedmiotów siłą umysłu).
- Poltergeist – złośliwa bezcielesna moc mająca dokonywać zniszczeń wokół określonej osoby lub w określonym miejscu.
- Lewitacja – zdolność do swobodnego unoszenia własnego ciała dzięki sile woli.
- Pirokineza – zdolność zapalania przedmiotów, osób dzięki sile woli.
Krytyka
Zdaniem sceptyków odkrycia, które w jakimś stopniu pasują do teorii paranormalnych, są natychmiast rozgłaszane jako jednoznaczny i stuprocentowo potwierdzony tryumf nauk paranormalnych, podczas gdy przypadki przeciwne, kiedy wykazano próbę oszustwa lub zjawisko wyjaśniono całkowicie racjonalnie, są w środowisku pasjonatów zjawisk paranormalnych pomijane dyskretnym milczeniem lub zbijane innym, nigdzie niepotwierdzonym „odkryciem”[1].
Część fenomenów „paranormalnych” może mieć też racjonalne wytłumaczenie. Przykładem może być zagadka „Trójkąta Bermudzkiego”, która prawdopodobnie została wyjaśniona w sposób racjonalny. Przyczyną tajemniczych zaginięć są sporadyczne erupcje metanu z podwodnych złóż w tych rejonach. Bąble metanu wydobywające się ze szczelin w dnie oceanu powiększają się w miarę wypływania na powierzchnię do ogromnych rozmiarów. Powstały z wody i pęcherzyków metanu płyn ma gęstość znacznie niższą, niż woda, przez co znajdujące się w nim statki tracą wyporność i toną[2].
Fundacja Edukacyjna Jamesa Randiego (James Randi Educational Foundation)[3] ufundowała nagrodę w wysokości 1 miliona dolarów każdemu, kto w wiarygodnym eksperymencie naukowym udowodni istnienie dowolnego zjawiska paranormalnego. Jak dotąd nikt tej nagrody nie odebrał.
Definicja i podział zjawisk paranormalnych Grubera[4]
Zjawisko – w języku parapsychologii jest to manifestacja paranormalna – wizualne wrażenie paranormalne (np. w formie halucynacji) lub pewnego (może) materialnego „złudzenia”.
Zjawisko psi (inaczej: anomalne zjawisko mentalne) termin na określenie wszystkich zjawisk paranormalnych.
Zjawisko spontaniczne – nie prowokowane i nieoczekiwane zjawisko paranormalne.
- Specyficznym rodzajem zjawiska spontanicznego jest RSPK (od ang. recurrent spontaneous psychokinesis – „powracająca psychokineza spontaniczna”). RSPK jest fachowym terminem określającym zjawiska pojawiania się duchów.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Parapsychologia: badanie zjawisk parapsychologicznych i paranormalnych [online], Piękno umysłu, 6 maja 2022 [dostęp 2024-05-21] (pol.).
- ↑ How Brilliant Computer Scientists Solved the Bermuda Triangle Mystery – Salem-News.Com.
- ↑ James Randi Educational Foundation.
- ↑ Elmar R Gruber, Tajny świat parapsychologii, Anna Jędra (tłum.), Warszawa: wyd. AMBER, 2000, ISBN 83-7245-271-7, OCLC 751428437.