Srokacz białorzytny
| Cracticus louisiadensis[1] | |
| Tristram, 1889 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
srokacz białorzytny |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Srokacz białorzytny[3] (Cracticus louisiadensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny ostrolotów (Artamidae). Występuje endemicznie na Luizjadach, głównie na wyspie Tagula. Bliski zagrożenia wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Henry Baker Tristram w 1889. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Ibis”. Autor nie zaznaczył, z jakiej części wyspy Tagula (wtedy Sudest Island) pochodzi holotyp[4]. Według autorów Handbook of the Birds of the World srokacz białorzytny tworzy nadgatunek ze srokaczem czarnogardłym (C. nigrogularis) oraz kapturowym (C. cassicus); możliwe, że srokacze białorzytny i kapturowy są w rzeczywistości jednym gatunkiem[5]. Gatunek monotypowy[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wymiary holotypu (oryginalnie podane w calach, tu przybliżone): długość ciała 30,7 cm, w tym ogona 15,2 i dzioba 4,3 cm, długość skrzydła 19,9 cm, skoku: 2,8 cm[4]. Ogółem ptak jest czarny; plamy na bokach piersi i pasek po wewnętrznej stronie skrzydła są białe[5], podobnie jak niższa część brzucha i pokrywy. Pokrywy nadogonowe czarne, białe na końcu. Dziób perłowy, nogi czarne[4].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Endemit wyspy Tagula i trzech sąsiednich, mniejszych wysp: Junet (Pana Tinani), Panawina i Sabara[7]. Na tej ostatniej, położonej 25 km na północny zachód od Taguli, po raz pierwszy zaobserwowano go w październiku 2004[8].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Jeszcze do niedawna był to ptak bardzo słabo poznany, brak było informacji o trybie życia, głosie, pożywieniu i rozrodzie gatunku[5]. Pierwsze dokładniejsze informacje pojawiły się dopiero w publikacji z 2019 roku[7][9].
Gatunek ten występuje w nienaruszonych przez człowieka wnętrzach lasów oraz na ich skrajach. W sezonie lęgowym samce wykorzystują szczególnie wysokie drzewa, by przed świtem śpiewać. Nie występuje w lasach pofragmentowanych, w pobliżu dużych osad ludzkich czy też np. na starych plantacjach palm kokosowych na wyspie Tagula. Pożywia się za to w namorzynach lub w ich pobliżu, jeśli sąsiadują z lasami. Był odnotowywany do 476 m n.p.m.[9]
Żywi się stawonogami i owocami, w tym figowiców (Ficus), a niekiedy małymi kręgowcami, takimi jak jaszczurki. Gnieździ się w rozwidleniach gałęzi wysokich drzew lub drzew np. rosnących na brzegu rzeki[9].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W 2020 IUCN przydzieliła srokaczowi białorzytnemu status „bliski zagrożenia” (NT – Near Threatened). Od 1994 do 2020 miał on status „gatunku niedostatecznie rozpoznanego” (DD, Data Deficient); wcześniej, w 1988, gatunek otrzymał rangę „bliski zagrożenia” (NT – Near Threatened). Ptak ten jest dość pospolity w dogodnych dla niego środowiskach czterech wysp, jakie zamieszkuje. Liczebność populacji ocenia się na około 11 500 – 23 200 dorosłych osobników, choć mogą to być wartości nieco przeszacowane. Największa populacja (10 000 – 21 500 dorosłych osobników) zamieszkuje wyspę Tagula, ale największe zagęszczenie odnotowano na niewielkiej (4 km²) wyspie Sabara (0,53 osobników dorosłych na hektar). Srokacz białorzytny preferuje nienaruszone przez człowieka lasy, których powierzchnia maleje, dlatego uznaje się jego trend populacji za malejący[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cracticus louisiadensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Cracticus louisiadensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Cracticinae Chenu & des Murs, 1853 (1836) – srokacze (wersja: 2020-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-08].
- ↑ a b c H. B. Tristram. Birds of the Louisiade and d'Entrecasteaux Islands. „Ibis”. ser. 6 vol. 1, s. 555, 1889.
- ↑ a b c d Russell, E. & Rowley, I.: Tagula Butcherbird (Cracticus louisiadensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2009. [zarchiwizowane z tego adresu (11 lipca 2015)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-21]. (ang.).
- ↑ a b c Tagula Butcherbird Cracticus louisiadensis. BirdLife International. [dostęp 2020-12-12].
- ↑ M.K. Tarburton, Sabra (Sabara) Is. Bird Checklist, Bird Checklists for 610 Melanesian Islands, 31 sierpnia 2012 [dostęp 2015-07-11].
- ↑ a b c Goulding, W., Moss, P., & McAlpine, C. A.. Notes on the cultural value, biology and conservation status of the Data Deficient Tagula butcherbird (Cracticus louisiadensis Tristram, 1889). „Pacific Conservation Biology”. 2 (26), s. 150–160, 2019. DOI: 10.1071/PC19014. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie gatunku na stronie 2 dokumentu. rufford.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-04)].