Sterowik białobrzuchy
| Tanysiptera hydrocharis[1] | |
| G.R. Gray, 1858 | |
 Osobnik dorosły i młodociany – grafika J.G. Keulemansa z A monograph of the Alcedinidae : or, family of kingfishers, Richard Bowdler Sharpe | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sterowik białobrzuchy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 brak danych
| |
Sterowik białobrzuchy[3][4] (Tanysiptera hydrocharis) – gatunek małego ptaka z podrodziny łowców (Halcyoninae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Słabo poznany ptak występujący tylko na południu wyspy Nowa Gwinea oraz na Wyspach Aru. Według IUCN jest gatunkiem niedostatecznie rozpoznanym (DD, ang. Data Deficient).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał angielski zoolog George Robert Gray, nadając mu nazwę Tanysiptera hydrocharis. Opis ukazał się w 1858 roku w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor jako miejsce typowe wskazał Wyspy Aru[5][6][7]. Uważa się, że ten takson jest blisko spokrewniony ze sterowikiem dużym (T. galatea), od którego wyodrębnił się na Wyspach Aru. W późniejszym czasie zasiedlił Nową Gwineę, gdzie występuje sympatrycznie ze sterowikiem dużym bez krzyżowania się z nim[7]. Gatunek monotypowy[7][8][9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”[10].
- hydrocharis: gr. ὑδροχαρις hudrokharis – „łaskawy dla wody”[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Małej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czerwonym dziobie. Nogi i stopy oliwkowo-szare. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Obie płcie mają ciemnoniebieską głowę z ciemniejszą czarniawą maską przechodzą od nasady dzioba na kark i grzbiet. Górna część głowy nieco jaśniejsza. Podgardle, gardło, brzuch, boki, pokrywy podogonowe, zad i pokrywy ogonowe białe. Pokrywy skrzydeł ciemnoniebieskie. Ogon długi, ciemnoniebieski, z silnie wydłużonymi, jaśniejszymi, dwiema środkowymi sterówkami, które są o 11 cm dłuższe niż jego reszta, a zakończone są białymi łopatkowymi końcówkami[7]. Młode osobniki są brązowoszare z rdzawo-płowym spodem ciała i brązowym dziobem[7][12].
Długość ciała 30 cm[7][12] (19 cm bez środkowych sterówek). Szczegółowe wymiary na podstawie[13]:
| Samiec | Samica | |
|---|---|---|
| Długość skrzydła (mm) | 82–91 | 86–92 |
| Długość dzioba (mm) | 28–31 | 28–31 |
| Długość ogona bez środkowych sterówek (mm) | 56–72 | 56–65 |
| Długość skoku (mm) | 15–17 | 15–17 |
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Sterowik białobrzuchy występuje tylko w południowej części wyspy Nowa Gwinea – w ekoregionie Trans-Fly w dorzeczach rzek Fly, Oriomo i Maro (Merauki) oraz na Wyspach Aru[7][8]. Występuje najczęściej na terenach położonych na wysokości do 300 m n.p.m.[2][14] Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 186 tys. km²[14].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głównym habitatem sterowika białobrzuchego są gęste nizinne lasy tropikalne bardziej suche niż zamieszkiwane przez sterowika dużego. Jest gatunkiem najprawdopodobniej osiadłym. Dieta tego gatunku jest słabo zbadana, składa się z owadów i ich larw[7]. Długość pokolenia jest określana na 5,7 roku[14].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak szczegółowych informacji na temat rozmnażania. Na Wyspach Aru jaja składa w okolicach kwietnia, młodego ptaka (podlota) obserwowano w maju; stwierdzono gniazdowanie w nadrzewnej termitierze[13][7].
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii DD (ang. Data Deficient – brak danych)[2]. Ptak ten jest słabo poznany i nie określono jego liczebności. BirdLife International nie ocenia trendu liczebności populacji[2][14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tanysiptera hydrocharis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Tanysiptera hydrocharis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-28].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 164, 1999.
- ↑ Denis Lepage: Little Paradise-Kingfisher Tanysiptera hydrocharis Gray, GR 1858. Avibase. [dostęp 2023-07-28]. (ang.).
- ↑ George Robert Gray. A List of the Birds, with Descriptions of New Species obtained by Mr. Alfred R. Wallace in the Aru and Ké Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. część 26 nr 357, s. 172, 1858. Londyn. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i P. F. Woodall & Christopher J. Sharpe: Little Paradise-Kingfisher Tanysiptera hydrocharis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-07-28]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-28]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-07-28] (ang.).
- ↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-28] (ang.).
- ↑ hydrocharis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-28] (ang.).
- ↑ a b Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 194. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b Hilary Fry: Kingfishers, Bee-eaters and Rollers. Londyn: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 117. ISBN 978-0-7136-5206-2. (ang.).
- ↑ a b c d Little Paradise-kingfisher Tanysiptera hydrocharis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-07-28]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].