Synagoga w Bielsku
49°49′30″N 19°02′38″E/49,825000 19,044000 Synagoga w 1912 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Architekt | |
| Data budowy |
1879–1881 |
| Data zburzenia |
13 września 1939 |
| Tradycja | |
Położenie na mapie Bielska-Białej  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 49°49′30″N 19°02′38″E/49,825000 19,044000
| |
Synagoga w Bielsku-Białej – synagoga, która znajdowała się w Bielsku (od 1951 roku Bielsko-Biała), na Dolnym Przedmieściu, między dzisiejszymi ulicami Adama Mickiewicza i 3 Maja. Zniszczona podczas II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Synagoga została zbudowana w latach 1879–1881 według projektu Ludwika Schöne i Karola Korna w stylu neomauretańskim z akcentami neoromańskimi i była kopią powstałej rok wcześniej synagogi w węgierskim Szombathely autorstwa Ludwika Schöne. Gmina żydowska w Bielsku postanowiła wybudować nową synagogę w marcu 1879 roku. Po uroczystym otwarciu 22 września 1881 roku doszło do konfliktu między pierwotnym autorem planów Ludwikiem Schöne a Karolem Kornem, bowiem prasa podała wyłącznie nazwisko Korna jako architekta i wykonawcy świątyni. Schöne poinformował prasę, że Korn sprawował czynności architekta prowadzącego budowę, natomiast plany, detale artystyczne jak i obliczenie kosztów pochodziły z biura architektonicznego Ludwika Schöne w Wiedniu. Wykonawcą budowlanym synagogi była firma inżyniera Rosta z Białej[1].
Stanowiła charakterystyczny akcent architektoniczny miasta, posiadała attykę, liczne sterczyny z kopułami, neoromańskie okna oraz dwie ośmioboczne wieże z hełmami. Budowlę otaczała bujna zieleń. Główne wejście znajdowało się od strony ulicy Mickiewicza.
Podczas II wojny światowej, 13 września 1939 roku synagoga została doszczętnie zniszczona; zachowały się jedynie fundamenty i część piwniczna budynku. W latach 60. XX wieku zbudowano w jej miejscu modernistyczny gmach, w którym otworzono Galerię Bielską BWA.
W 1991 roku Komitet Obywatelski wmurował na zachodniej ścianie BWA tablicę pamiątkową.
W 2015 roku Matthias Seitner, inżynier architekt z Wiednia, wykonał wirtualną rekonstrukcję bielskiej synagogi, którą zaprezentował w 2017 roku w Galerii Bielskiej BWA znajdującej się w miejscu zburzonej synagogi[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ewa Janoszek: Karol Korn budowniczy miasta. Cieszyn: Akant, 2016, s. 22-23. ISBN 978-83-946214-2-1.
- ↑ Ewa Furtak: Jak mogłabym wyglądać odbudowana bielska synagoga? Wiedeński architekt przygotował projekt. bielskobiala.wyborcza.pl, 2017. [dostęp 2018-11-19].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Synagoga w Bielsku na portalu Wirtualny Sztetl
- Synagoga w Bielsku na portalu Polin - Dziedzictwo Polskich Żydów
- Synagoga główna w serwisie fotopolska.eu
- Rekonstrukcja wirtualna synagogi w Bielsku autorstwa architekta inż. Matthiasa Seitnera z Wiednia
