Synchromizm
Synchromizm (gr. σύν: razem, z i χρωμος: kolor) – termin określający styl malarski, zapoczątkowany w Paryżu w 1913 roku przez dwóch amerykańskich malarzy, Morgana Russella i Stantona Macdonalda-Wrighta. Podobny do francuskiego orfizmu, był formą sztuki abstrakcyjnej, w której główną rolę odgrywał kolor będąc źródłem formy i ekspresji[1].
Obrazy synchromistyczne to na ogół obrazy abstrakcyjne, zbudowane z prostych form geometrycznych, trójkątów, kół lub części kół oddanych w jasnych kolorach, tworzących poczucie tętniącej życiem ruchliwości[2].
Znaczenie terminu[edytuj | edytuj kod]
Synchromizm pochodzi od terminu synchromia (synchromy), stosowanego przez obu artystów dla określenia ich obrazów; stworzyli je oni przez analogię do symfonii, co miało wyrazić pogląd, że muzyka i kolor są zjawiskami równoległymi[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wystawy prac namalowanych w tym stylu odbyły się w 1913 roku w Paryżu i Monachium, a także w Nowym Jorku, w ramach Międzynarodowej Wystawie Sztuki Nowoczesnej (znanej jako Armory Show)[1]. Synchromizm stał się pierwszym stylem abstrakcyjnym w sztuce amerykańskiej, a Russell i MacDonald-Wright pierwszymi abstrakcjonistami wystawiającymi w Paryżu; w przeciwieństwie jednak do działających tam wówczas (Wassily Kandinsky'ego, Henriego Matisse'a, Roberta Delaunaya i jego żony Soni oraz Františka Kupki nie zdobyli rozgłosu, a ich barwne, przyciągające uwagę obrazy były ignorowane lub wyśmiewane. Synchromizm jako styl w sztuce amerykańskiej został przyjęty przez kilku malarzy: Andrew Dasburga, Patricka Henry'ego Bruce'a oraz Thomasa Harta Bentona[3]. Wielu synchromistów wzięło udział w nowojorskiej wystawie Forum Exhibition of Modern American Painters, zorganizowanej z 1916 roku przez brata Stantona Macdonalda-Wrighta, Willarda Huntingtona Wrighta. Pod koniec I wojny światowej synchromizm niemal całkowicie zanikł, a wielu z jego przedstawicieli powróciło do malarstwa figuratywnego. Rozczarowanie Europą z powodu wojny doprowadziło do odrzucenia europejskiego modernizmu i odnowienia zainteresowania tematyką, która wydawała bardziej „amerykańska”, jak american scene painting i social realism. Tym niemniej Stanton Macdonald-Wright po śmierci Russella w 1953 roku powrócił do malarstwa synchromistycznego [4].
Źródła i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Russell i MacDonald-Wright rozpoczynali jako malarze figuratywni. Podczas pobytu w Paryżu zwrócili uwagę na abstrakcję. Pod wpływem awangardowych artystów (Matisse, Kupka, Delaunay i Kandinsky) zaczęli studiować właściwości i efekty koloru[5]. Podjęli próbę rozwinięcia strukturalnych zasad kubizmu i teorii kolorystycznych, obecnych w neoimpresjonizmie, powstałych z kolei na gruncie prac Chevreula, Helmholtza i Rooda poświęconych zagadnieniom koloru[2]. Obaj studiowali pod kierunkiem Ernesta Percyvala Tudora-Harta, kanadyjskiego malarza, którego teoria koloru była ściśle związana z harmoniami muzycznymi. Ich doświadczenia z barwnymi abstrakcjami były zbieżne z doświadczeniami orfistów. To rzeczywiste podobieństwo spowodowało, że w 1913 roku synchromiści wydali manifest (jako jedna z niewielu grup amerykańskich artystów, która to uczyniła) głosząc swoją oryginalność i stwierdzając, że postrzeganie ich jako orfistów przypomina „branie tygrysa za zebrę pod pretekstem, że oba mają pasiastą skórę”[4]. Oba te ugrupowania starały się sformułować taki system, w którym sens lub znaczenie nie miały polegać na podobieństwie do obiektów ze świata zewnętrznego, ale być efektem koloru i formy na płótnie. Russell, który był także muzykiem, dążył do sformułowania teorii koloru w malarstwie, w której relacje między kolorami a formami tworzyłyby rytmy i relacje muzyczne. To pragnienie, aby stworzyć dźwięk za pomocą koloru i kształtu miało związek z francuskim symbolizmem oraz ze sztuką Kupki i Kandinsky'ego. Przykładem odniesień muzycznych oraz innych cech stylu synchromistycznego jest obraz Russella Synchromia w oranżu: do stworzenia (1913–1914, Albright-Knox Art Gallery), w którym chromatyczne kombinacje i kubistyczne struktury przeplatają się z płynnymi rytmami i łukami tworząc wrażenie ruchu i dynamiki[1].
Zbiory[edytuj | edytuj kod]
Prace synchromistów znajdują się w zbiorach czołowych amerykańskich muzeów, w tym: Whitney Museum of American Art, Albright-Knox Art Gallery, Munson-Williams-Proctor Arts Institute, Montclair Art Museum i Weisman Art Museum[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Visual-Arts-Cork.com: Synchromism (c.1913-18). www.visual-arts-cork.com. [dostęp 2014-02-18]. (ang.).
- ↑ a b Ferrier 1989 ↓, s. 150.
- ↑ a b John Dorfman: Symphonies of Color. www.artandantiquesmag.com. [dostęp 2014-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (ang.).
- ↑ a b Dempsey 2002 ↓, s. 98.
- ↑ Dempsey 2002 ↓, s. 97.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Amy Dempsey: Styles, schools and movements: an encyclopaedic guide to modern art. London: Thames & Hudson, 2002. ISBN 0-500-23788-3. (ang.).
- Jean-Louis Ferrier: Art of our century : the story of Western art 1900 to the present. Harlow: Longman UK Ltd., 1989. ISBN 0-582-00037-8. (ang.).