Szymon Szewc
Szymon Szewc (Simon z Aten, gr. Σίμων Ἀθηναῖος, σκυτοτόμος; V w p.n.e.) – był uczniem Sokratesa i „ pracującym filozofem”. Znany jest głównie z relacji podanej w Żywotach i poglądy słynnych filozofów Diogenesa Laertiosa. Wspomniany jest również przez Plutarcha[1] i Synezjusza[2]; wiadomo, że uczeń Sokratesa, Fedon z Elidy, napisał dialog zatytułowany Szymon[3].
Wpływ[edytuj | edytuj kod]
Ksenofont donosi, że ponieważ młodzież nie miała wstępu na Agorę, gromadziła się w okolicznych warsztatach[4]. Sokrates odwiedzał te sklepy, aby rozmawiać z kupcami, wśród których był Szymon. Szymon spisał te rozmowy, na ile je pamiętał. Były to pierwsze dialogi sokratejskie[5]. Rzeczywiście, doskonałość Szymona w sztuce szewskiej była formą wiedzy, którą Sokrates z Apologii Platona[6] przedstawił jako jedyny przykład prawdziwej wiedzy[7].
Pisma Szymona zwróciły uwagę Peryklesa, który zaoferował mu utrzymanie, pod warunkiem, że zamieszka on z nim. Szewc odmówił, argumentując, że nie chce rezygnować z niezależności. Wielu późniejszych filozofów kojarzyło Szymona z określonym filozoficznym stylem życia[7].
Wydaje się, że cynicy wyidealizowali Szymona. Wśród ocalałych listów cynickich znajduje się kilka fałszywych listów sokratejskich, napisanych w II lub III wieku, w których różni uczniowie Sokratesa, w tym Antystenes, Arystyp i Ksenofont, omawiają filozofię z cynicznego punktu widzenia. Szymon jest opisany w tych listach jako idealna postać cynika. Jeden z tych listów rzekomo pochodzi od samego Szymona i jest skierowany do Arystypa:
Słyszałem, że wyśmiewasz naszą mądrość w obecności Dionizego. Przyznaję, że jestem szewcem i wykonuję taką pracę, i podobnie, gdyby to było konieczne, przeciąłbym jeszcze raz rzemyki, aby napomnieć głupców, którzy myślą, że żyją w wielkim luksusie. Antystenes będzie karcił twoje głupie żarty. Piszecie bowiem do niego listy, w których wyśmiewacie się z naszego sposobu życia. Ale niech wystarczy to, co ci powiedziałem żartem. W każdym razie pamiętaj o głodzie i pragnieniu, gdyż są one wiele warte dla tych, którzy dążą do panowania nad sobą[8].
W dialogu Cataplus Lukiana grupa zmarłych, w tym tyran Megapenthes, dociera do Zaświatów w łodzi Charona. Lukian łączy swojego idealnego cynika, Cyniskusa, z szewcem Micyllusem, który jako jedyny - choć z rezygnacją - akceptuje swój los. Tutaj Lukian podąża za konwencją literacką swoich czasów, łącząc cynika z szewcem[9]. Pod wpływem cyników stoicy również czerpali inspirację od Szymona. Mówi się, że Zenon z Kition stworzył zbiór anegdot o Kratesie[10]. Stobajos zachował jedną z nich[11]:
Zenon powiedział, że Krates siedział w warsztacie szewskim i czytał na głos Protrepictus Arystotelesa, napisany dla Temisona, króla Cypru. Stwierdził on o nim, że nikt nie ma większych korzyści z bycia filozofem, ponieważ miał wielkie bogactwo, aby móc wydawać pieniądze na tę działalność i nadal mieć nienaruszoną reputację. Zenon powiedział, że kiedy Krates czytał, szewc był uważny, ale cały czas szył. Na co Krates powiedział: „Wydaje mi się, Philiscusie, że powinienem napisać dla ciebie Protreptyk, ponieważ widzę, że masz więcej korzyści z bycia filozofem niż człowiek, o którym pisał Arystoteles”.
Historyczność[edytuj | edytuj kod]
Wątpliwości[edytuj | edytuj kod]
Niektórzy uczeni sugerowali, że Szymon był postacią czysto fikcyjną[12][13]. Główną podstwą wątpliwości jest fakt pominięcia go w dziełach Platona, Ksenofonta i Arystofanesa – głównych źródeł o Sokratesie. Inni uczeni zwracają uwagę, że brak dowodów istnienia nie jest dowodem na nieistnienie[9].
Jeśli rzeczywiście jest postacią fikcyjną, najprawdopodobniej mógł być wymyślony przez Fedona z Elidy w jego dialogu Szymon – z którego zachowało się tylko kilka fragmentów[9].
Argumenty za[edytuj | edytuj kod]
Badania archeologiczne ujawniły pozostałości sklepu w pobliżu Tholos w południowo-zachodnim rogu agory w Atenach, w którym znaleziono duże ilości ćwieków i podstawę garnka z inskrypcją „Szymona” (gr. ΣΙΜΟΝΟΣ)[14]. Sceptycy twierdzą, że nie ma pewności, czy to sklep Szymona[12].
W listach cyników Szymon jest wymieniany przez Antystenesa i Arystypa, a nawet bierze udział w rozmowie. Jednak te listy są późniejszymi dziełami rzymskimi[15].
W Heraklesie Antystenes odwołuje się do Szymona. Byłoby więc mało prawdopodobne, aby był postacią literacką wykorzystaną przez dwóch wczesnych pisarzy: Antystenesa i Fedona z Elidy[9].
W spisie dialogów Szymona u Diogenesa Laertiosa brak porządku, a powtórzenia niektórych tytułów przemawiają przeciwko sfabrykowaniu dzieł[7].
Prace[edytuj | edytuj kod]
Według Diogenesa Laertiosa, pisma Szymona były pierwszymi dialogami sokratejskimi. Sugerowano, że wszystkie jego prace mogły zmieścić się na dwóch paginacji Stefana[7].
Podobnie jak w przypadku samego Szymona, również podano w wątpliwość prawdziwość tych zaginionych dzieł, ale brak jakiegokolwiek porządku w liście Diogenesa i powtarzanie się niektórych tytułów przemawiają przeciwko jej sfabrykowaniu[7].
Diogenes Laertios wymienia trzydzieści trzy rozmowy (dialogi), które znalazły się w jednym tomie. Tytuły jego prac są następujące:
1) O bogach
2) O dobru
3) O pięknie
4) Czym jest piękno
5 i 6) O sprawiedliwości dwa dialogi
7) O tym, że cnoty nie można się nauczyć
8, 9 i 10) O męstwie trzy dialogi
11) O prawie
12) O przywódcach ludu
13) O honorze
14) O poezji
15) O dobrym samopoczuciu
16) O miłości
17) O filozofii
18) O wiedzy
19) O muzyce
20) O poezji
21) Czym jest piękno
22) O nauczaniu
23) O umiejętności prowadzenie rozmów
24) O wydawaniu sądów
25) O bycie
26) O liczbach
27) O staranności
28) O sprawności
29) O chciwości
30) O chełpliwości
31) O pięknie
Jednak ostatnio argumentowano, że Diogenes Laertios miał na myśli raczej to, że Szymon był pierwszym, z którym Sokrates prowadził filozoficzne rozmowy[16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Plutarch, Maxime cum principibus philosopho esse disserendum, 776b
- ↑ Synezjusz, Dion, 14
- ↑ Diogenes Laërtius, Lives and Opinions of Eminent Philosophers, ii. 105; Suda, Phaidon
- ↑ Ksenofont, Memorabilia. 4.2.1
- ↑ Diogenes, Żywoty i poglądy słynnych filozofów
- ↑ Plato, Obrona Sokratesa 22c–e
- ↑ a b c d e J. Sellars, (2003), Simon the Shoemaker and the Problem of Socrates. Classical Philology 98, 207-216.
- ↑ Socratic Epistle 12, in A. J. Malherbe, (1977) The Cynic Epistles, A Study Edition. SBL.
- ↑ a b c d R. F. Hock, (1976), Simon the Shoemaker as an ideal Cynic, Greek, Roman and Byzantine Studies 17. 41-53.
- ↑ Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów
- ↑ Stobajos. 4.32.21
- ↑ a b Charles H. Kahn,: Plato and the Socratic Dialogue : the Philosophical Use of a Literary Form.. Cambridge University Press, 2000, s. 10. ISBN 978-0-521-64830-1.
- ↑ E. Zeller, (1868), Socrates and the Socratic Schools, trans. O. J. Reichel. Longmans, Green & Co.
- ↑ D. B. Thompson, (1960), The House of Simon the Shoemaker, Archeology 13, 234-240.
- ↑ Abraham J. Malherbe, (1977), The Cynic Epistles: A Study Edition. SBL
- ↑ S. Molinelli (2018), 'Simon the Athenian: archaeological, sociological and philosophical remarks on a philosopher-shoemaker', in S. Pickup and S. Waite (eds.), Shoes, Slippers & Sandals: Feet and footwear in Classical Antiquity, Routledge: 133-142, at 140.