Tarczogrotkowate
| Aspiceratinae | |||
 Przedstawiciel rodzaju Callaspidia | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
tarczogrotkowate | ||
| Synonimy | |||
| |||
Tarczogrotkowate[1] (Aspiceratinae) – podrodzina błonkówek z nadrodziny galasówek i rodziny Figitidae, obejmująca ponad 100 gatunków. Parazytoidy muchówek z dwóch rodzin. Wyróżniają się m.in. bogatym urzeźbieniem tułowia i charakterystycznym kształtem trzeciego tergitu odwłoka.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Dawniej część autorów, np. E. Kierych, traktowała tarczogrotkowate jako osobną rodzinę[1]. Obecnie klasyfikowane są jako podrodzina w obrębie monofiletycznej rodziny Figitidae. Monofiletyzm samych tarczogrotkowatych również jest dobrze poparty wynikami analiz[2].
Zalicza się tu ponad 100 gatunków[1], zgrupowanych w 8 rodzajach[3]:
- Anacharoides Cameron, 1904
- Aspicera Dahlbom 1842
- Balna Cameron 1883
- Callaspidia Dahlbom 1842
- Omalaspis Giraud 1860
- Paraspicera Kieffer 1907
- Prosaspicera Kieffer 1907
- Pujadella Ros-Farré, 2007
Zaliczany tu wcześniej rodzaj Ceraspidia został przeniesiony do Figitinae[3] i zsynonimizowany z Xyalophora[4], a rodzaj Conaspidula[5] umieszczony w galasówkowatych[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Ciało, jak na galasówki, dość duże, masywnie, przysadziście zbudowane, długości do 5 mm. Głowa i tułów są bogato urzeźbione[1]. Na głowie zwykle silnie rozwinięte żeberko policzkowe[7]. Dolna część twarzy silnie wgłębiona między czułkami. Tylna powierzchnia głowy płaska do lekko wklęsłej, pokryta poprzecznymi listewkami. Żeberko potyliczne silnie wyniesione[2]. Na tarczce śródtułowia wielu gatunków obecny jest skierowany ku tyłowi kolec (grot), od którego pochodzi nazwa rodziny[1][7]. Grotu brak u rodzajów Anacharoides, Callaspidia i Omalaspis. Tarczka u rodzajów Balna, Anacharoides, Callaspidia i Omalaspis ma trzy wyraźnie zaznaczone podłużne żeberka[2]. Na tylnej, wewnętrznej powierzchni goleni odnóży tylnej pary zazwyczaj obecne podłużne listewki[8][7]. Skrzydła o otwartej komórce marginalnej oraz zredukowanych: owłosieniu błony i orzęsieniu brzegu[2]. Stylik szerszy niż dłuższy[7]. Charakterystyczną cechą rodziny jest budowa drugiego tergitu metasomy, czyli trzeciego tergitu odwłoka. Jest on trójpłatkowy[1], przy czym środkowy płat jest w widoku grzbietowym języczkowato wydłużony ku tyłowi[8][1][7]. Z kolei w widoku bocznym tergit ten ma formę wyraźnie siodełkowatą[2][1]. Tergit ten jest generalnie nagi, ale u rodzajów Balna, Callaspida, Omalaspis i Anacharoides ma małą, środkowo-grzbietową łatkę włosków, usytuowaną w zagłębieniu[2].
Biologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Wszyscy przedstawiciele rodziny są wewnętrznymi parazytoidami mszycożernych muchówek z rodzin: bzygowatych (Syrphidae) i srebrnikowatych (Chamaemyiidae). Ich larwy rozwijają się w ciele larw wymienionych muchówek[2][1] i są koinobiontami, tj. nie powodują wstrzymania rozwoju larwy gospodarza. Po opuszczeniu ciała żywiciela larwy Figitidae żerują jeszcze przez jakiś czas zewnętrznie na jego poczwarce[9]
Europę, w tym Polskę zasiedlają trzy rodzaje: Aspicera, Callaspidia i Omalaspis[10][1]. W Polsce występuje co najmniej 5 gatunków[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Eugeniusz Kierych. Aspiceratidae (Hym., Cyniopoidea) Polski wraz z opisem nowego gatunku. „Fragmenta Faunistica”. 29 (7), 1985. Polska Akademia Nauk. Instytut Zoologii.
- ↑ a b c d e f g Palmira Ros-Farré, Frederik Ronquist, Juli Pujade-Villar. Redescription of Acanthaegilips Ashmead, 1897, with characterization of the Anacharitinae and Aspiceratinae (Hymenoptera: Cynipoidea: Figitidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 129 (4), s. 467–488, 2000. DOI: 10.1006/zjls.1999.0204.
- ↑ a b Palmira Ros-Farré. Pujadella Ros-Farré, a New Genus from the Oriental Region, with a Description of Two New Species (Hymenoptera: Figitidae: Aspicerinae). „Zoological Studies”. 46 (2), s. 168-175, 2007.
- ↑ Mauricio Jiménez, Jordi Paretas-Martínez, Juli Pujade-Villar. Revision of Xyalophora Kieffer and description of Xyalophoroides gen. n. (Hymenoptera: Figitidae: Figitinae). „European Journal of Entomology”. 105, s. 751-769, 2008. DOI: 10.14411/eje.2008.101.
- ↑ Dicky Sick Ki Yu: Aspiceratinae. [w:] Hymenoptera - Proctotrupoidea etc [on-line]. 1997-2012. [dostęp 2016-03-26].
- ↑ Conaspidula Strand, 1928. [w:] GBIF Backbone Taxonomy [on-line]. [dostęp 2016-03-27].
- ↑ a b c d e Henri Goulet, John T. Huber: Hymenoptera of the world: An identification guide to families. Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 521-527. ISBN 0-660-14933-8.
- ↑ a b R. D. Eady, J. Quinlan: Handbooks for the identification of British Insects. Vol. 8 Part 1a. Hymenoptera. Cynipoidea. Key to families and subfamilies and Cynipinae (including galls). Londyn: Royal Entomological Society of London, 1963, s. 7-9.
- ↑ Frederick Ronquist, Jose Louis Nieves-Aldrey. A new subfamily of Figitidae (Hymenoptera, Cynipoidea). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 133, s. 483–494, 2001.
- ↑ Aspicerinae. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-03-26].