Trybalizm

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Saamowie w tradycyjnych strojach (Laponia, 2005)

Trybalizm, inaczej plemienność – idea dążąca do utrzymania się plemiennej struktury społeczeństwa pozbawionego scentralizowanej władzy[1], jednocześnie idea jest przeciwna kształtowaniu się narodów[2][3][4][5][6]. Trybalizm może akceptować współczesne aspekty życia oraz czynności, jak np. praktykowanie religii abrahamowych, edukację, komunikację mobilną oraz wymianę walut[7]. Wykazuje również cechy podobne do nacjonalizmu[8][9] oraz sprzeczne z islamem[10].

Dzieci z plemienia Janomamów zamieszkujące wenezuelski stan Amazonas (2007)

W XX wieku trybalizm był zauważalny na terenie Kazachstanu, jednak kazachscy intelektualiści proponowali porzucenie tej idei na rzecz nacjonalizmu; po rozpadzie Związku Radzieckiego i uzyskaniu przez Kazachstan niepodległości, ze względu na wzrost współczynnika urbanizacji i na zachodzące wówczas reformy gospodarcze, trybalizm w tym regionie zanikł[11][12][13]. Chociaż podział plemienny prawie całkowicie zanikł na świecie, wciąż występują jego aspekty, takie jak odrębny język, kultura bądź pochodzenie[14][15].

Struktura społeczna[edytuj | edytuj kod]

Członkowie plemienia mają silną tożsamość kulturową i etniczną[16][17], a hierarchia społeczna rzadko w nich występuje[18]. Członkowie plemienia często w swoich językach nazywają się ludem (przykładowo nazwa plemienia Inuitów w ich języku oznacza słowo ludzie)[19].

Plemię w antropologii[edytuj | edytuj kod]

W antropologii termin plemienia nigdy nie został jednoznacznie zdefiniowany, jednak jest zgoda w kwestii nazewnictwa społeczeństw plemiennych; część z nich zalicza się do koczowników, jednak inne prowadzą osiadły tryb życia na stale zamieszkiwanym przez nich terytorium[20].

Plemię jako termin antropologiczny zaczął tracić popularność w połowie XX wieku, gdyż zaczął być uważany z związany z kolonializmem[21].

Koncepcja ewolucji[edytuj | edytuj kod]

Trybalizm ma bardzo adaptacyjny wpływ na ewolucję człowieka[22] oraz pomaga powstrzymać jednostkę przed odejściem od swojego plemienia lub dołączeniem do innego[23].

Brytyjski psycholog i profesor Uniwersytetu w Liverpoolu Robin Dunbar przeprowadził badania, w których stwierdził, że wielkość grupy społecznej jest zależna od rozmiaru mózgu naczelnych ssaków, oraz że człowiek może utrzymywać trwałe więzi z około 150 osobami; to zjawisko jest znane jako liczba Dunbara[24][25]. Z kolei antropolodzy Russell Bernard i Peter Killworth przeprowadzili w Stanach Zjednoczonych podobne badania, gdzie liczba wyniosła 290[26].

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Termin trybalizmu został skrytykowany przez Aidana Southalla[27], który nazywał go "narzędziem kolonializmu"[28]; ten termin był jednak używany przez europejskich kolonizatorów w odniesieniu wobec ruchów narodowo-wyzwoleńczych, szczególnie w Afryce[29].

W kwietniu 2021 roku w czasopiśmie „Journal of Hospital Medicine” miał ukazać się artykuł pt. Tribalism: The Good, The Bad, and The Future (pol. Trybalizm: dobro, zło i przyszłość); został jednak wycofany z powodu protestów czytelników w sprawie używania terminów plemię i plemienność[30]. Artykuł został jednak opublikowany pod inną nazwą[30], a redaktor naczelny czasopisma wystosował oficjalne przeprosiny[31].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 부족. terms.naver.com. (kor.).
  2. ↑ trybalizm, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-09-21].
  3. ↑ tribalism. merriam-webster.com. (ang.).
  4. ↑ tribalism. macmillandictionary.com. (ang.).
  5. ↑ tribalism. oxforddictionaries.com. [dostęp 2013-06-19]. (ang.).
  6. ↑ James 2006 ↓, s. 325-326.
  7. ↑ James 2012 ↓.
  8. ↑ Glover 2007 ↓, s. 192.
  9. ↑ Szilágyi Ákos: A magyar nemzet tribalizálása (1). ketezer.hu, 2005. (węg.).
  10. ↑ العصبية القبلية.. عودة للجاهلية في أبشع صورها!!. alukah.net, 2011-05-03. (arab.).
  11. ↑ Kazachska Encyklopedia 1998 ↓.
  12. ↑ Jeti jarğı 2008 ↓.
  13. ↑ Aruna Ltd. 2005 ↓.
  14. ↑ Václav Hrnčíř, Petr Květina, Jan Květina: Tribalismus: my versus ti druzí. vesmir.cz, 2021-01-04. (cz.).
  15. ↑ Glover 2007 ↓, s. 194.
  16. ↑ Dekā 1993 ↓, s. 90.
  17. ↑ Szociológia fogalmak. vik.wiki. s. 8. (węg.).
  18. ↑ Manners, Kaplan 2007 ↓, s. 453-464.
  19. ↑ Lowther 2003 ↓, s. 14.
  20. ↑ Stewart 2013 ↓, s. 563.
  21. ↑ tribe, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  22. ↑ Isaacs 1975 ↓, s. 43.
  23. ↑ Jenks 1998 ↓, s. 339.
  24. ↑ Dunbar 2010 ↓.
  25. ↑ Dunbar 1993 ↓, s. 681-735.
  26. ↑ Cristopher McCarty, Peter Killworth, Russell Bernard, Eugene Johnsen: Comparing Two Methods for Estimating Network Size. bebr.ufl.edu, 2001. (ang.).
  27. ↑ Southall 1970 ↓, s. 28-50.
  28. ↑ Sneath 2016 ↓.
  29. ↑ ტრაიბალიზმი და ტრიბალიზმი. nplg.gov.ge. (gruz.).
  30. ↑ a b Batya Swift Yasgur: What an Editor Learned After a Journal Paper Was Deemed Insensitive. medscape.com, 2021-07-07. (ang.).
  31. ↑ Shah, Manning, Wray, Castellanos, Jerardi 2021 ↓, s. 325.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Anglojęzyczne
Inne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trybalizm&oldid=73098563”