Tuszewo (Grudziądz)
53°29′18″N 18°48′07″E/53,488333 18,801944| Dzielnica Grudziądza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Grudziądza | |
| SIMC |
0983451 |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-300 |
| Tablice rejestracyjne |
CG |
Położenie na mapie Grudziądza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°29′18″N 18°48′07″E/53,488333 18,801944
| |
Tuszewo (niem. Tusch) – dzielnica Grudziądza, położona we wschodniej części miasta.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie nazwy Tuszewo nie jest znane[3]. Nazwa miejscowości na przestrzeni lat miała różne brzmienie, np. Tusch, Tuseph, Tuschino, Tuschow, Tawsche i Tusschaw.
Na przywileju łowickim z 1222 roku wieś figuruje pod nazwą Tuseph. Rok później w przywileju księcia mazowieckiego Konrada Tuszewo jest wymienione jako Tuschino qude Naroschinik dicitur (z łac. Tuschino, które się Naroschinik zowie)[4], co miało związek z tzw. narocznikami – średniowiecznymi powinnościami ludności wiejskiej osady wobec pobliskiego grodu[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Tuszewo już w 1173 r. wchodziło w skład rozległych dóbr ziemi chełmińskiej (26 wsi), którymi z nadania książąt mazowieckich władał wojewoda Żyrosław z rodu Powałów[3][4]. Po śmierci syna wojewody Olta w 1207 roku, majętności te, wraz z Tuszewem, wróciły do rąk księcia Konrada Mazowieckiego[3]. W przywileju lokacyjnym Grudziądza z 18 czerwca 1291 jako jeden z punktów granicznych miasta wymienione jest jezioro Tuszewskie, u którego brzegów usytuowane było Tuszewo[4].
W XIV wieku folwark Tuszewo należał do zamku grudziądzkiego. W 1398 roku Krzyżacy mieli w Tuszewie folwark, a w nim hodowali ponad 2000 owiec. Na podstawie pierwszego znanego przywileju wystawionego przez grudziądzkiego starostę Jana Zborowskiego, osiedlili się tu holenderscy menonici jako dzierżawcy.
W 1789 roku Tuszewo było wsią królewską o 25 dymach. W 1857 roku uwłaszczono 17 dzierżawców. W 1885 roku Tuszewo miało powierzchnię 336 ha, zamieszkiwało je 195 mieszkańców w 29 domach. Z okresu XIX i 1 pół. XX wieku w Tuszewie zachowały się 3 (obecne zapomniane) cmentarze.
W 1906 roku wybudowano w Tuszewie fort. W 1913 roku oddano do użytku Zakłady Graficzne Wiktora Kulerskiego. W 1925 roku odwiedził je prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski.
W roku 1931 obszar Tuszewa obejmował 345,5 ha, zamieszkiwało je 607 osób. Tuszewo włączono do Grudziądza w dwóch etapach: pierwszą część 15 czerwca 1934 roku[1], drugą 5 października 1954 roku[2].
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Do Tuszewa można dojechać autobusami MZK Grudziądz linii nr: 4, 8, 15, oraz autobusami komunikacji powiatowej linii: P4, P11.
W rejonie dzielnicy zlokalizowany jest przystanek kolejowy Grudziądz Tuszewo, na którym zatrzymują się pociągi POLREGIO.
Istnieje także prywatne połączenie autobusowe przewoźnika Merc-Bus w kierunku Wielkich Lnisk i Salna.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dz.U. 1934 nr 49 poz. 448
- ↑ a b Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63
- ↑ a b c d Tuszewo nad jeziorem [online], Nowości Dziennik Toruński, 28 lutego 2007 [dostęp 2023-08-30] (pol.).
- ↑ a b c Edward Wiśniewski, Historia Tuszewa, „Biuletyn Koła Miłośników Dziejów Grudziądza”, Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, 2005 [dostęp 2023-09-06] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Otremba: Miejscowości powiatu grudziądzkiego. Gdańsk: Regnum, 2002. ISBN 83-907707-7-6.
- Tuszewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 673.
