Tyro
| mityczna królowa Jolkos | |
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
|---|---|
| Matka | |
| Dzieci | |
Tyro (Τυρώ[1]) – w mitologii greckiej królewna, córka Salmoneusa i Alkidike.
W mitologii greckiej[edytuj | edytuj kod]
Mitologia grecka podaje jako rodziców Tyro Salmoneusa i Alkidike[2]. Salmoneus, wywodzący się z Tesalii albo też z Elidy, był synem albo i wnukiem Ajolosa[3], pochodzącego od Hellena i Prometeusza, protoplasty Eolów[4].
Po śmierci matki Tyro, Alkidike, Salmoneus ożenił się z Sidero; niestety dla Tyro macocha była wobec niej okrutna[2].
Potem Tyro została oddana do domu Kreteusa[2], brata Salmoneusa[1], wedle jednej z wersji mitu założyciela miasta Jolkos[5]. Przebywając u swego wuja[1], zakochała się nieszczęśliwie w rzecznym bogu Enipeusie[2] (chodzi tutaj o jedną z tesalskich rzek, wypływającą z gór Otrys[6]). Tyro często przychodziła na brzeg rzeki, gdzie płakała nad swym nieodwzajemnionym uczuciem[1]. Wykorzystał to Posejdon, który przybrał postać Enipeusa, by posiąść Tyro[2]. Wynurzywszy się z wody[1], uwiódł Tyro jako Enipeus, która zaszła w ciążę i urodziła bliźniaków Neleusa i Peliasa[7]. Choć ukryła poród[1], okrutna Sydero, dowiedziawszy się jednak o nim, wydała rozkaz porzucenia chłopców[7]. Zostali oni znalezieni i uratowani przez wieśniaków[8], pasterzy[9]. Dopiero w późniejszym czasie poznali prawdę o swym pochodzeniu[8].
Chłopcy dorastali z dala od matki. Osiągnąwszy wiek męski, powrócili do niej i uwolnili Tyro od okrucieństwa Sydero[7], zabijając macochę matki przed ołtarzem Hery[5]. Następnie Tyro wyszła ze swojego wuja Kreteusa, z którym miała synów Ajzona, Amytaona i Feresa[7][1] (wedle innej wersji Kreteus adoptował dzieci Tyro spłodzone z Posejdonem[5]). Ajzon został w przyszłości królem Jolkos i był ojcem Jazona[10], tesalskiego herosa[11], wodza wyprawy Argonautów po złote runo[12]. Pelias również władał Jolkos, po tym, gdy odebrał władzę swemu bratu[10]. Neleus, ojciec Nestora, pokłócił się z bratem za sprawą mściwej Hery i wyjechał zakładając Pylos[8].
Istnieje także mit, podawany po części przez Hyginusa[1], mówiący o tym, jakoby Syzyf[3], skłócony ze swym bratem Salmoneusem[7], udał się do wyroczni i uzyskał informację, że jeśli zdoła spłodzić potomka ze swą bratanicą Tyro, to uda mu się zemścić na bracie[1]. Syzyf uwiódł więc Tyro; owocem jego postępku mieli zostać dwaj chłopcy, którzy zaraz po urodzeniu zostali pozbawieni życia przez własną matkę[7], bowiem Tyro poznała, jaki los jest im pisany w przyszłości. Nieznana jest reakcja Syzyfa na tę zbrodnię. Jednakże w podziemiu doznał kary za swój postępek[1].
- Potomkowie Tyro[13]
| Posejdon | Tyro | Kreteus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Neleus | Pelias | Ajzon | Amytaon | Feres | Myrina | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nestor Pero 11 synów | Alkestis Akastos Hippotoe Pelopia Pejsidike | Jazon Promachos | Admet Idomene | Ajolia Bias Melampus | Hypsipyle | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
W literaturze[edytuj | edytuj kod]
Tyro pojawia się w The Cantos Ezry Pounda[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Grimal 2008 ↓, s. 356.
- ↑ a b c d e Schmidt 2006 ↓, s. 319.
- ↑ a b Schmidt 2006 ↓, s. 286.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 129.
- ↑ a b c Schmidt 2006 ↓, s. 181.
- ↑ Schmidt 2006 ↓, s. 92.
- ↑ a b c d e f Schmidt 2006 ↓, s. 320.
- ↑ a b c Schmidt 2006 ↓, s. 222.
- ↑ Schmidt 2006 ↓, s. 252.
- ↑ a b Parandowski 1979 ↓, s. 227.
- ↑ Grimal 1998 ↓, s. 91.
- ↑ Parandowski 1979 ↓, s. 229.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 356 (tabl. 21).
- ↑ Pound, Ezra. The Cantos. New York: New Directions, 1998.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Pierre Grimal: Mitologia grecka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1998. ISBN 83-86857-07-02.
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
- Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-585-5.
- Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Warszawa: Czytelnik, 1979. ISBN 83-07-00233-8.
- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki encyklopedyczne „Książnicy”. ISBN 978-83-7132-841-1.