Ulica Zwycięstwa w Koszalinie
 XIX-wieczna zabudowa ulicy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
9,1 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Koszalina  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 54,188133°N 16,235758°E/54,188133 16,235758 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Zwycięstwa – najdłuższa[1] ulica Koszalina, tworząca razem z ulicą Szczecińską oś komunikacyjną wschód-zachód. Od skrzyżowania z ulicami 4 Marca i R. Traugutta do wschodnich granic miasta jest częścią drogę wojewódzką nr 206, która wyprowadza ruch w stronę południowo-wschodnią, do Polanowa. Przy ulicy znajduje się Rynek Staromiejski z siedzibą urzędu miasta.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Droga w miejscu dzisiejszej ulicy Zwycięstwa istniała prawdopodobnie jeszcze przed lokacją miasta, jednak dopiero w jej wyniku uzyskała ona swój obecny przebieg. Zachodni odcinek ulicy, wiodący od rynku miejskiego do Bramy Nowej, nosił nazwę Neutorstrasse[2] (Nowobramna), zaś wschodni, od rynku do Bramy Górnej, Bergstrasse (Górska)[3]. Od połowy XIX w. ulica Nowobramna była stopniowo wydłużana w kierunku zachodnim, a Górska - wschodnim. Na początku lat 30. XX wieku ul. Nowobramna sięgała przejazdu kolejowo-drogowego na zachodzie, zaś ul. Górska kończyła swój bieg na skrzyżowaniu z ul. Gdańską (Danziger Strasse, dziś ul. Piłsudskiego) na wschodzie. Dalszy odcinek nosił nazwę Rogzower Allee i prowadził do granicy miasta (dalej drogę nazywano Pollnower Chaussee).[4]. W 1939 r. reprezentacyjny odcinek ul. Górskiej pomiędzy Bramą Górną a ul. Gdańską przemianowano na Adolf-Hitler-Strasse[5].
Po włączeniu miasta do Polski w 1945 r. przystąpiono do polonizacji koszalińskich ulic. Zaplanowano wówczas nazwanie dawnej Bergstrasse imieniem marszałka Polski i ZSRR Konstantego Rokossowskiego[1], ale ostatecznie przyjęto propozycję pierwszego starosty koszalińskiego, Edmunda Dobrzyckiego, który zaproponował nazwę "Zwycięstwa"[1]. Tę jednolitą nazwę otrzymały oddzielne dotąd ulice Nowobramna i Górska. Gdy 4 lutego 1954 r. włączono do Koszalina Rokosowo, przyłączono do ulicy Zwycięstwa dotychczasową główną ulicę Rokosowa, będącą jej bezpośrednim przedłużeniem[1]. Ostatnie przedłużenie ulicy miało miejsce 1 stycznia 1989 r. po włączeniu do miasta Lubiatowa[1].
Zabudowa[edytuj | edytuj kod]
Zabudowa ulicy jest zróżnicowana. Na odcinku od ulicy Krakusa i Wandy po parzystej stronie w kierunku wschodnim znajduje się kwartał zabudowy pochodzącej z końca XIX wieku. Zabudowa strony niepatrzystej została w latach 1973–1975 rozebrana w związku z przygotowaniami do uroczystości dożynek ogólnokrajowych i przeprowadzoną rozbudową ulicy.
W części staromiejskiej dominują budynki z lat 50. XX wieku, które zastąpiły kamienice zburzone podczas ofensywy radzieckiej w 1945 r.[6]. Na wschód od Rynku Staromiejskiego ulica jest jednojezdniowa, przecina Park Książąt Pomorskich oraz wybudowane w XIX wieku dawne Przedmieście Fryderyka Wilhelma.
W dalszej części ulicy, aż do Lubiatowa trzon zabudowy stanowią bloki mieszkalne. Od skrzyżowania z ul. Zieloną pojawia się zabudowa jednorodzinna. Ostatnia część ulicy jest praktycznie niezabudowana[7].
Ważne budynki i obiekty[edytuj | edytuj kod]
- ul. Zwycięstwa 1 – dworzec autobusowy
- ul. Zwycięstwa 20 – hotel Arka (Ogólnokrajowa Spółdzielnia Turystyczna Gromada), wybudowany w 1960 jako Hotel „Jałta”;
- ul. Zwycięstwa 37 – wybudowany w 2003 zespół budynków, który zastąpił pochodzące z końca XIX wieku kamienice, które wybudowane jako siedziba browaru Aschera. W 1922 po znacznej przebudowie zajął je działający od 1821 Bank Miejski (Stadtbank Köslin) oraz filia Stolper Bank AG (Banku Słupskiego)[8]. Odtworzono pięcioosiową elewację frontową ozdobioną na wysokości drugiej kondygnacji pilastrami międzyokiennymi, wyższe kondygnacje zostały oddzielone poziomym fryzem. Okna trzeciej i czwartej kondygnacji zostały ujęte w zamknięte ostrołukowe blendy, budynek wieńczy fryz arkadowy z tympanonem ujętym dwoma bocznymi iglicami[9];
- ul. Zwycięstwa 42 – budynek Centrum Biznesu, dawniej siedziba oddziału Narodowego Banku Polskiego (1947–2003). Budynek powstał w latach 1936–1938 według projektu Gregora Rosenbauera jako siedziba oddziału Pommerscher Bank, elewacje zdobią płaskorzeźby Kurta Schwerdtfegera[10];
- ul. Zwycięstwa 44 – Dom Handlowy „Saturn” wybudowany w latach 1961–1965, oddany do użytku 28 września 1965 posiada rzadko spotykaną konstrukcję dachu podwieszonego na linach[11]
- ul. Zwycięstwa 105 – Centrum Kultury 105, kino „Kryterium” oraz biuro koncertowe Filharmonii Koszalińskiej i jej pierwsza siedziba. W 1976 powstał w tym budynku Miejski Ośrodek Kultury[12];
- ul. Zwycięstwa 113 – Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna filia w Koszalinie, w latach 1994–2011 mieściła się tu Bałtycka Wyższa Szkoła Humanistyczna w Koszalinie;
- ul. Zwycięstwa 137-139 – biurowiec Union Tower, wybudowany w pierwszej połowie lat 70. XX wieku dla Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (zwyczajowo nazywany „Związkowcem”), w momencie budowy był najwyższym budynkiem w Koszalinie[13];
- ul. Zwycięstwa 202a – kościół parafii św. Marcina;
- ul. Zwycięstwa 204-206 – zabudowania koszar rozformowanej 8 Dywizji Obrony Wybrzeża;
- ul. Zwycięstwa 248 – kościół parafii św. Wojciecha;
- ul. Zwycięstwa 278 – zabudowania Wytwórni Aparatury Mleczarskiej[14]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Stowarzyszenie Przyjaciół Koszalina - Ulica Zwycięstwa i 516 nazw.
- ↑ Archiwalna mapa Koszalina. [dostęp 2011-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Piotr Polechoński: Magia dawnych nazw koszalińskich ulic.
- ↑ Plan miasta Koszalina 1933, Repetytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych
- ↑ Wstydliwi patroni koszalińskich ulic.
- ↑ Adam Wolski: Plac Bojowników PPR, czyli Rynek Staromiejski po wojnie. MMKoszalin.eu/Media Regionalne, 2010-12-15. [dostęp 2011-04-12].
- ↑ Google Maps.
- ↑ Adam Wolski: Koszalin – miasto banków, kas oszczędnościowych i bankgeszeftów. MMKoszalin.eu/Media Regionalne, 2015-07-05. [dostęp 2016-04-10].
- ↑ Wacław Nowicki, Koszalin i okolice, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2006, s. 40, ISBN 83-60437-06-8, ISBN 978-83-60437-06-3, OCLC 749837194.
- ↑ Budynek byłego oddziału Narodowego Banku Polskiego. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2016-04-10].
- ↑ Joanna Boroń: Koszaliński Saturn, pierwszy dom handlowy w mieście, świętuje 50. urodziny. Głos Koszaliński, 2015-09-28. [dostęp 2016-04-10].
- ↑ Centrum Kultury 105
- ↑ Biurowiec Union Tower, Fotopolska
- ↑ Strona Wytwórni Aparatury Mleczarskiej
