Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro (obraz Francisca Goi)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1795–1800 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
115 × 83 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi. Portret przedstawiający arystokratę Valentína Bellvís de Moncada y Pizarro znajduje się w kolekcji Fondo Cultural Villar Mir w Madrycie[1].
Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro[edytuj | edytuj kod]
Valentín Bellvís de Moncada y Pizarro (1762–1823) urodził się i wychował w Madrycie, chociaż jego rodzina pochodziła z Katalonii[2]. Był drugim synem Pascuala Bellvísa de Moncady e Ibáñeza de Mendozy (1727–1781), III markiza de Bélgida i XV markiza de Mondéjar oraz Florencii Pizarro Piccolimini de Aragón (1727–1794), markizy de San Juan de Piedras Albas. Poświęcił się karierze wojskowej, dowodził brygadą piechoty w kampanii pod Roussillon w latach 1793–1795[1]. W 1795 roku ożenił się z Maríą de las Mercedes Rojas y Tello, markizą de Villanueva de Duero, z którą miał córkę. W czasie wojny niepodległościowej został mianowany kapitanem generałem Grenady, a król Ferdynand VII nagrodził go za zasługi w 1814 roku, mianując go kapitanem generałem Nowej Kastylii. W 1819 roku otrzymał Order Złotego Runa. Zmarł w Madrycie 29 grudnia 1823 roku[1].
Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]
Lata 90. XVIII wieku były dla Goi okresem transformacji stylistycznej i intensywnej aktywności malarskiej. Obraz powstał ok. 1795–1800 roku, kilka lat po ataku ciężkiej choroby, w wyniku której Goya prawie rok walczył ze śmiercią, paraliżem i ślepotą. Doszedł do zdrowia tylko częściowo, pozostał jednak głuchy do końca życia[3]. Szybko wrócił do pracy, mimo że nadal odczuwał następstwa choroby. Starał się przekonać kręgi artystyczne, że nie osłabiła ona jego zdolności malarskich, gdyż plotki o jego ułomności mogły poważnie zaszkodzić dalszej karierze. Zaczął pracować nad obrazami gabinetowymi niewielkich rozmiarów, które nie nadwerężały jego fizycznej kondycji[4]. Choroba przerwała także jego cieszącą się powodzeniem pracę portrecisty, do której powrócił z zaostrzonym zmysłem obserwacji, być może spotęgowanym przez utratę słuchu. Goya malował członków rodziny królewskiej, arystokracji, burżuazji, duchownych, polityków, bankierów, wojskowych oraz ludzi związanych z kulturą. Często portretował też swoich przyjaciół z kręgu liberałów i ilustrados[5].
Dokładna data i okoliczności powstania portretu nie są znane, jest datowany na ok. 1795 rok. Starszy brat Valentína Bellvísa był mężem siostry księcia Alby, jednego z mecenasów Goi. W latach 1794–1796 malarz wykonał portrety księcia Alby, jego żony, matki i młodszej siostry, możliwe, że w tych okolicznościach przedstawiono mu Valentína. Mógł też poznać Goyę poprzez Agustína Esteve, malarza, który współpracował z Goyą i namalował portret siostry Valentína w 1796 roku. Sugerowano, że portret namalowany przez Goyę był pendantem portretu żony Valentína, który również znajdował się w kolekcji jego spadkobierców. Jednak są to inne obrazy prawdopodobnie namalowane przez Esteve – owalny portret Valentína znajduje się w prywatnej kolekcji, a jego żony został zniszczony w czasie hiszpańskiej wojny domowej, zachowały się jedynie fragmenty. Portret namalowany przez Goyę był raczej motywowany sukcesem w karierze wojskowej, a nie ślubem[1]. Portret po raz pierwszy pojawia się w katalogu José Gudiola z 1970 roku jako „Wojskowy”[1][6], gdyż postać nie była jeszcze zidentyfikowana[1]. Gudiol przypisał dzieło Franciscowi Goi na podstawie czarno-białej fotografii z archiwum fotograficznego Archivo Moreno, której autorem był Mariano Moreno García (1865–1925). Znajdujący się w prywatnej kolekcji obraz nie był udostępniany badaczom aż do 2012 roku, kiedy potwierdzono atrybucję. Po raz pierwszy pokazano go szerszej publiczności na wystawie portretów Goi w Londynie w 2016 roku[1].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Goya przedstawił Valentína Bellvísa w trzech czwartych postaci na neutralnym tle. Przedstawiony ma na sobie nietypowy biały mundur, być może rodzaj munduru galowego[2] podobny do tego z Portretu księcia de la Roca[7]. Uwagę zwraca wyeksponowany przez malarza czarny mankiet, na którym widać trzy srebrne galony. Złoty haft z motywem dębowego liścia, powtórzony także na czerwonej przepasce[2], identyfikuje go jako brygadiera piechoty. Ciemnobrązowe oczy mężczyzny spoglądają wprost na widza spod gęstych brwi. Ręce spoczywają na gałce laski, a poła marynarki jest lekko uniesiona odsłaniając rękojeść szabli[1]. Kontury munduru są zaznaczone pociągnięciami czarnej farby, co jest zapowiedzią impresjonizmu. Twarz jest wykonana z dbałością o szczegóły, w przeciwieństwie do munduru, zwłaszcza w dolnej części, gdzie pociągnięcia pędzlem są szybkie i szkicowe[2]. Stylistycznie obraz jest zbliżony do portretów księcia Alby z 1795–1796 roku[1].
Proweniencja[edytuj | edytuj kod]
Obraz należał do spadkobierców Bellvísa do 2013 roku, kiedy został zakupiony przez przedsiębiorcę Juana Miguela Villara Mira za cenę 5,1 mln euro[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Xavier Bray. El hombre de blanco: un nuevo Goya. „Ars magazine”. 28, s. 66–76, 2015. Madrid: Ars Revista de Arte y Coleccionismo S. L.. ISSN 1889-1462.
- ↑ a b c d Xavier Bray: Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 81–82. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ Nigel Glendinning: Goya. La década de los Caprichos. Retratos 1792–1804. Central Hispano, 1992, s. 133–134. ISBN 84-87181-10-4.
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 128–130. ISBN 83-7414-248-0.
- ↑ Pablo j. Rico: Juan Meléndez Valdés. W: Praca zbiorowa: Goya (Catálogo Exposición Ayuntamiento de Zaragoza). Zaragoza: Electa España, 1992, s. 80–81. ISBN 84-88045-37-9.
- ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 151. ISBN 978-83-60334-71-3.
- ↑ José Gudiol: Goya, 1746 – 1828. Biografía, estudio analítico y catálogo de sus pinturas. T. I. Madrid: Polígrafa, 1970, s. 305.
- ↑ La familia asturiana de Esperanza Aguirre, en guerra por una herencia. „La Nueva España”, 18 czerwca 2019.