Vredefort (krater)

Vredefort
Ciało niebieskie	Ziemia
Średnica krateru	160 km
Wiek	2023 ± 4 Ma
Źródło nazwy	miejscowości Vredefort
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krater Vredefort^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Zerodowane wypiętrzenie centralne
Państwo	Południowa Afryka
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VIII
Numer ref.	1162
Region	Afryka
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2005; na 29. sesji
	Położenie na mapie Wolnego Państwa Krater Vredefort
	Położenie na mapie Południowej Afryki Krater Vredefort
	27°00′S 27°30′E/-27,000000 27,500000
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Vredefort – największy z potwierdzonych na Ziemi kraterów uderzeniowych^[1], nazwany od znajdującego się w pobliżu jego środka miasteczka Vredefort w prowincji Wolne Państwo, w Republice Południowej Afryki. W 2005 wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2].

Szacowana średnica właściwego krateru, w momencie powstania, waha się od 160 km^[3] do 300 km, jednak większość badań skłania się w stronę końca tego zakresu (250–280 km). Powstał w wyniku uderzenia w Ziemię planetoidy, której średnicę pierwotnie szacowano na 15 km. Według badań przeprowadzonych w 2022 roku, planetoida mogła mieć 20-25 km średnicy i lecieć z prędkością 15-25 km/s^[1]. Zderzenie przypadło w okresie orosiru w paleoproterozoiku, a datowane jest na ok. 2,023 miliarda ± 4 miliony lat temu^[4] lub 2,019-2,020 miliarda ± 2-3 miliony lat temu^[5]. Uważany jest za drugi najstarszy spośród znanych kraterów uderzeniowych, po znajdującym się w Karelii kraterze Suavjärvi.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Allen, N. H., Nakajima, M., Wünnemann, K., Helhoski, S., Trail, D. A Revision of the Formation Conditions of the Vredefort Crater. „Journal of Geophysical Research: Planets”. 127 (8), 2022. DOI: 10.1029/2022JE007186. ISSN 2169-9097. (ang.).
↑ Roni Amelan: Norwegian Fjords and Japan’s Shiretoko peninsula are among the seven natural sites added to UNESCO’s World Heritage List. whc.unesco.org, 14 lipca 2005. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
↑ Vredefort. [w:] Earth Impact Database [on-line]. Planetary and Space Science Centre, University of New Brunswick. [dostęp 2012-07-10]. (ang.).
↑ S.L. Kamo, W.U. Reimold, T.E. Krogh, W.P. Colliston. A 2.023 Ga age for the Vredefort impact event and a first report of shock metamorphosed zircons in pseudotachylitic breccias and Granophyre. „Earth and Planetary Science Letters”. 144 (3-4), s. 369-387, listopad 1996. DOI: 10.1016/S0012-821X(96)00180-X. (ang.).
↑ D. E. Moser. Dating the shock wave and thermal imprint of the giant Vredefort impact, South Africa. „Geology”. 25 (1), s. 7-10, 1997. (ang.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[allen-3] Allen, N. H., Nakajima, M., Wünnemann, K., Helhoski, S., Trail, D. A Revision of the Formation Conditions of the Vredefort Crater. „Journal of Geophysical Research: Planets”. 127 (8), 2022. DOI: 10.1029/2022JE007186. ISSN 2169-9097. (ang.).

[4] Roni Amelan: Norwegian Fjords and Japan’s Shiretoko peninsula are among the seven natural sites added to UNESCO’s World Heritage List. whc.unesco.org, 14 lipca 2005. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).

[PASSC-5] Vredefort. [w:] Earth Impact Database [on-line]. Planetary and Space Science Centre, University of New Brunswick. [dostęp 2012-07-10]. (ang.).

[6] S.L. Kamo, W.U. Reimold, T.E. Krogh, W.P. Colliston. A 2.023 Ga age for the Vredefort impact event and a first report of shock metamorphosed zircons in pseudotachylitic breccias and Granophyre. „Earth and Planetary Science Letters”. 144 (3-4), s. 369-387, listopad 1996. DOI: 10.1016/S0012-821X(96)00180-X. (ang.).

[7] D. E. Moser. Dating the shock wave and thermal imprint of the giant Vredefort impact, South Africa. „Geology”. 25 (1), s. 7-10, 1997. (ang.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]