Wybór pomiędzy bogactwem a młodością
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1661–1663 |
| Medium | |
| Wymiary |
63,5 × 51,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Wybór pomiędzy bogactwem a młodością[1] – obraz olejny holenderskiego malarza Jana Steena. Dzieło początkowo należało do kolekcji Stanisława Augusta, pod koniec XIX wieku zostało wywiezione do Petersburga i było wystawione w Ermitażu. Do Polski powróciło w 1929 i do II wojny światowej było eksponowane w Pałacu Łazienkowskim. Obecnie znajduje się w Galerii Malarstwa Szkół Północnych Muzeum Narodowego w Warszawie[2].
Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]
Jest to typowa dla Jana Steena rubaszna scena rodzajowa zawierająca pełne szyderstwa pouczenie moralne. W centrum obrazu malarz umieścił postać młodej, śmiejącej się kobiety. Dziewczyna siedzi na krześle w otoczeniu dwóch mężczyzn starających się o jej względy. Starszy, ubrany w strój wieśniaka, podaje kobiecie pierścionek, a prawą ręką wskazuje na skrzynię zawierającą zapewne kosztowności. Młodszy mężczyzna, wyraźnie spoufalony z dziewczyną, przytula się do niej i patrzy znacząco w oczy. W ręce ma jedynie fujarkę, której falliczny kształt może sugerować wcześniejsze doświadczenia erotyczne. Kobieta swoją postawą i gestem dłoni wyraźnie odtrąca starca i odchyla się w stronę młodzieńca.
Scena rozgrywa się w dość ciemnym wnętrzu i oświetlona jest ostrym światłem z lewej strony. Za plecami dziewczyny, na ścianie znajduje się rycina, która przedstawia alegorię życia ludzkiego. U sufitu wisi wieniec weselny z napisem i dzwonkiem w środku, na podłodze leżą rozrzucone gałązki, które zapewne z niego odpadły. Przez otwarte drzwi widać zbliżającą się postać starej kobiety.
Obraz ma stonowaną kolorystykę, złamaną przez jedyne silne akcenty bieli (fartuch dziewczyny i koszula chłopca) oraz czerwieni (beret młodzieńca i ubiór staruszki).
Interpretacje[edytuj | edytuj kod]
Dzieło posiada alegoryczną wymowę, świadczą o niej zarówno wisząca na ścianie rycina, jak i napis umieszczony na zawieszonym pod sufitem wieńcu weselnym: Dat ghij socht, socht ick nie („Czego ty szukałeś, ja nie szukałam”), świadczący o stosunku kobiety do starszego mężczyzny. Postać zbliżającej się staruszki zapewne symbolizuje nieuchronnie nadciągającą starość. Podobne znaczenie mają opadające z wieńca suche gałązki.
Sposób przedstawienia konkurentów może świadczyć o zainteresowaniu autora teatrem. W XVII-wiecznym holenderskim teatrze zakochanego starca przedstawiano w ubiorze wieśniaka, natomiast atrybutem młodych kochanków była fujarka[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W źródłach występują drobne różnice w tytule obrazu, m.in. Wybór między bogactwem i młodością (J. Michałkowa, 1955), Wybór między młodością i bogactwem (R. Genaille, 1975). Przyjęto tytuł opublikowany na oficjalnej stronie Muzeum Narodowego w Warszawie.
- ↑ Strona Muzeum Narodowego w Warszawie. mnw.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-03)]..
- ↑ Pisał o tym m.in. S. J. Gudlaugsson w De komedianten bij Jan Steen en zijn tijdgenoten. Haga, 1945.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Janina Michałkowa (red.): Holenderskie i flamandzkie malarstwo rodzajowe XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Sztuka, 1955, s. 68–69.
Literatura uzupełniająca[edytuj | edytuj kod]
- Robert Genaille (red.): Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 190–191.