Zbigniew Waldemar Okoń

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zbigniew W. Okoń
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 lipca 1945
Chełm

Zawód, zajęcie

nauczyciel, poeta, regionalista chełmski

Alma Mater

UMCS Lublin 1968, Uniwersytet Warszawski 1971

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”
Multimedia w Wikimedia Commons

Zbigniew Waldemar Okoń (ur. 21 lipca 1945 w Chełmie) – poeta, krytyk literacki, prozaik, eseista, animator i menedżer kultury i oświaty, nauczyciel, regionalista.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Chełmie. W latach 1948–1958 mieszkał z rodzicami w Drawsku Pomorskim, tam uczęszczał do szkoły podstawowej. W roku 1958 powrócił do Chełma. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie (1963). Ukończył filologię polską na UMCS w Lublinie (1968) oraz 3-letnie studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim (1971). Nauczyciel i dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Chełmie (1969–1974), wizytator Kuratorium Oświaty i Wychowania (1975), dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury w Chełmie (1975–1987), wicedyrektor ds. naukowych i konserwatorskich Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie (1987–1991), nauczyciel-polonista szkół chełmskich: Liceum im. S. Czarnieckiego (1982–1989, 1995–2003), Szkoły Podstawowej nr 3 im. Adama Mickiewicza w Chełmie (1991–1995). Redaktor naczelny studenckiego ogólnopolskiego pisma „Językoznawca” (1965–1968), współzałożyciel i wiceprzewodniczący Studenckiej Grupy Literackiej „Kontrapunkty” w Lublinie (1965–1968). Współredaktor „Ziemi Chełmskiej” oraz wydawnictw poświęconych chełmskiemu szkolnictwu (1968–2005). Przewodniczący (1983–1990) Grupy Literackiej „Pryzmaty” w Chełmie, członek Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Chełmskiej, Chełmskiego Towarzystwa Naukowego, od r. 1984 członek Lubelskiego Oddziału Związku Literatów Polskich (wiceprezes Oddziału 2006–2010). Od 1985 r. członek Komitetów Organizacyjnych Zjazdów Absolwentów LO im S. Czarnieckiego w Chełmie. Współzałożyciel Chełmskiego Towarzystwa Regionalnego (1999) i Stowarzyszenia „Rocznik Chełmski”. Od 2003 roku na emeryturze. Obecnie mieszka z żoną w Rejowcu Fabrycznym[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Autor ośmiu tomów poetyckich, jednej powieści („Kawaleria dziadka Tudreja”), 13 monografii i antologii twórców i regionalistów chełmskich, współredaktor i współautor tomów „Encyklopedii Chełma” („Ludzie”, „Miejsca”).

Debiutował w „Ziemi Chełmskiej” (1962) wierszem pt. Wieczór. Za swój prawdziwy debiut uznaje druk wierszy w “Kamenie” w roku 1965. Jego pierwsza zwarta publikacja Żołnierze kredowych wzgórz (1971) zawiera liryczne opowieści o żyjących w ludowej legendzie żołnierzach Chełmszczyzny. Wczesne utwory poetyckie Zbigniewa Waldemara Okonia nawiązują do wydarzeń z II wojny światowej, później pojawiają się w jego poezji wątki związane z przyrodą i regionem chełmskim, ze współczesną sytuacją społeczno-polityczną, a również wątki liryczne, czasem w formie dialogów z żoną i z dziećmi. W tomiku Przybliżanie ciemności (1988) w wierszu Ja (w końcowym fragmencie) poeta pisze o sobie: jestem Polakiem/takim jak Norwid/takim jak robotnik z cementowni/małym jak życie człowieka/i nieznanym jak historia mego narodu[2] Inne zbiory wierszy Okonia to m.in.: Niecierpliwość drzewa (1979); Wszystko za blisko, wszystko za daleko (2000); Dom nasz będzie ogromny (2012).

Wiersze, proza, artykuły Zbigniewa Waldemara Okonia drukowane były/są na łamach wielu czasopism, m.in. w „Życiu Literackim” i „Roczniku Chełmskim”.

W roku 1998 Henryk Makarski pisał: „Zbigniew Waldemar Okoń, zafascynowany regionem poeta i prozaik (…) od setek banalnych poetów odróżnia się skromnością. Nie kokietuje czytelnika, nie epatuje nowinkami z literackiej giełdy. Stawia ważkie pytania, pochylony w pogodzie ciszy nad dostojnością chleba. Poeta mówi: Ja ciągle idę do Polski. Jest uwrażliwiony na współczesność we wszystkich jej przejawach, nie wstydzi się być cząstką czasu, zadaje niewygodne pytania: powiedzcie, kto jest wrogiem, kto przyjacielem (z wiersza Pytanie, 1980). Poeta jest świadom odpowiedzialności za słowo: poezja jest pamięcią czasu/ dlatego poeta/nie może kłamać. Twórca z uporem powraca do chełmskich kredowych wzgórz w smugach ciszy, jego wiersze pachną Czechowiczowskim snem, który – ma nadzieję – ocaleje, pielęgnowany przez syna i późne wnuki. Poeta uważa, że życie to jest ptak zamknięty we mnie i niczym alchemik utrwala nastroje poprzez roztapianie realiów w szklance impresjonistycznej metaforyki[3].”

Utwory Z. W. Okonia były tłumaczone na języki rosyjski i rumuński.

Autor hymnów szkolnych Zasadniczej Szkoły Zawodowej ZDZ w Chełmie, Szkoły Podstawowej nr 3 im. Adama Mickiewicza w Chełmie, Zespołu Szkół Zawodowych nr 5 im. ks. S. Staszica, Gimnazjum nr 2 im. ks. Zygfryda Berezeckiego, Hymnu do Matki Bożej Chełmskiej (2019). Jest autorem antologii literatury ludowej ziemi chełmskiej „Zostaje ślad” i „Z natchnienia prostego”. W roku 2022 ukazał się w opracowaniu Zbigniewa Waldemara Okonia i Zbigniewa Lubaszewskiego tom wierszy poetki ludowej Pauliny Hołysz[4]. Zbigniew Waldemar Okoń jest autorem antologii poezji chełmskiej „Strofy sercem pisane” (Chełm 2000)[5]. Wspólnie z Longinem Janem Okoniem opublikował obszerną monografię „Chełm literacki XX i XXI wieku”[6] prezentującą literackie sylwetki pisarzy i poetów z regionu chełmskiego. Kulturę i literaturę Chełmszczyzny propaguje też na łamach internetowego „Przeglądu Dziennikarskiego”[7].

Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Nagroda literacka im. Józefa Czechowicza (1985); Nagroda artystyczna im. Kazimierza Andrzeja Jaworskiego (2001); Nagrody Wojewody Chełmskiego i Lubelskiego (kilkakrotnie); Nagroda Marszałka Województwa Lubelskiego za szczególne zasługi dla rozwoju Województwa Lubelskiego (2007, 2010, 2017); Srebrny Krzyż Zasługi (1977); Złoty Krzyż Zasługi (1985); Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej (1979); Zasłużony dla Miasta Chełma (1987); Srebrny Wawrzyn Literatury (2008), Złoty Wawrzyn Literatury (2012); Zasłużony dla Kultury Polskiej (2018); Odznaka Honorowa Związku Literatów Polskich (2021) i inne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Za: Zbigniew Waldemar Okoń (2022): Poezja jest pamięcią czasu, s. 267 nn.
  2. ↑ Zbigniew Waldemar Okoń (2022): Poezja jest pamięcią czasu, s. 128.
  3. ↑ H. Makarski: Dorobek poetów z kręgu lubelskiego oddziału ZLP (1983–1980) (fragment), w: Z.W. Okoń (2022): Poezja jest pamięcią czasu, s. 191.
  4. ↑ Paulina Hołysz (2022): Wiersze jak moja dola. Dzieła wszystkie tom I.
  5. ↑ Strofy sercem pisane. Antologia poezji chełmskiej. Wybór, wstęp, opracowanie Zbigniew Waldemar Okoń (2000).
  6. ↑ Longin Jan Okoń, Zbigniew Waldemar Okoń: Chełm literacki XX i XXI wieku, t. II. Chełm.
  7. ↑ Np.: https://przegladdziennikarski.pl/stanislawa-brzozowskiego-syna-ziemi-chelmskiej-smiertelna-milosc-do-literatury-polskiej/.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Karol Czejarek (2016): Zbigniew Waldemar Okoń, w: Longin Jan Okoń, Zbigniew Waldemar Okoń, Chełm literacki XX i XXI wieku, t. II. Chełm: Wydawnictwo Gens, s. 207–213. ISBN 978-83-946468-0-6.
  • Karol Czejarek (2022): 60-lecie pracy twórczej Zbigniewa Okonia! | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl) 12.10.2022.
  • Zbigniew Waldemar Okoń (2022): Poezja jest pamięcią czasu. Wstęp Ewa Hadrian. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie AZ. ISBN 978-83-962342-4-7.
  • Stanisław Rogala (2010): Zbigniew Waldemar Okoń – poeta regionu chełmskiego, w: (red.) Longin Jan Okoń, Historia literatury chełmskiej 1505-2010. Chełm: Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, s. 261–270. ISBN 978-83-922585-0-6.
  • Strofy sercem pisane. Antologia poezji chełmskiej. Wybór, wstęp, opracowanie Zbigniew Waldemar Okoń (2000): Chełm: Związek Literatów Polskich Oddział w Lublinie. ISBN 83-905303-5-X.

W tomie jubileuszowym: Z.W. Okoń (2022): Poezja jest pamięcią czasu znajdują się następujące teksty:

  • Marian Cichosz: Zbigniew Waldemar Okoń – sylwetka i dorobek artystyczny, s. 253–258.
  • Karol Czejarek: Zbigniew Waldemar Okoń, pisarz, eseista, nade wszystko poeta i regionalista „z krwi i kości” regionu chełmskiego, s. 249–252.
  • Urszula Gierszon: Zbigniewowi Waldemarowi Okoniowi w dniu Jubileuszu 60-lecia pracy twórczej toast panegiryczny, ciut liryczny, rymem prostym, ekscentrycznym, s. 265–269.
  • Ewa Hadrian: Chełm, czyli poetycki świat Zbigniewa Waldemara Okonia, s. 9–11.
  • Leon Jorun: Smakowanie piękna poezji, s. 199–201.
  • Jacek Kajtoch: Polecam uwadze Czytelnika ten tomik i wszystkie następne, czyli o „Onieśmielaniu zmierzchem”, s. 195–198.
  • Tadeusz Karabowicz: Poezja pamięcią czasu, s. 259–264.
  • Jan Koling: Liryka czystych wzruszeń, 193–194.
  • Henryk Makarski: Dorobek poetów z kręgu lubelskiego oddziału ZLP (1983–1980), (fragment), s. 191.
  • Stanisław Leon Popek: Ciernie nadziei, s. 217–221.
  • Stanisław Rogala: Zbigniew Waldemar Okoń, poeta regionu chełmskiego, s. 203–214.
  • Anna Wileczek: W sieci znaczeń. O poezji Zbigniewa Waldemara Okonia, s. 223–235.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Waldemar_Okoń&oldid=72220630”