Łowczyk polinezyjski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łowczyk polinezyjski
Todiramphus veneratus[1]
(J.F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Rycina autorstwa Johna G. Keulemansa z A Monograph of the Alcedinidae, or Family of Kingfishers; na pierwszym planie samica, po prawej samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Nadrząd

ptaki neognatyczne

Rząd

kraskowe

Rodzina

zimorodkowate

Podrodzina

łowce

Rodzaj

Todiramphus

Gatunek

łowczyk polinezyjski

Synonimy
  • Todirhamphus veneratus (J.F. Gmelin, 1788)
  • Halcyon veneratus (J.F. Gmelin, 1788)
  • Alcedo venerata J.F. Gmelin, 1788[2]
Podgatunki
  • T. v. veneratus (J.F. Gmelin, 1788)
  • T. v. youngi Sharpe, 1892
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Łowczyk polinezyjski[4], łowiec polinezyjski[5] (Todiramphus veneratus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem dwóch wysp – Tahiti i Moorea w archipelagu Wysp Towarzystwa stanowiącym część Polinezji Francuskiej. Dwa podgatunki łowczyka polinezyjskiego w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowane są jako osobne gatunki – jeden jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened), a drugi jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[3].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku Johann Friedrich Gmelin w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor nadał mu nazwę Alcedo venerata, a jako miejsce typowe wskazał Tahiti[2][6][7]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Todiramphus[4][7][8][9][10]. Na podstawie badań molekularnych Andersen et al. (2015, 2018) wykazano, że łowczyk polinezyjski jest blisko spokrewniony z łowczykiem rdzawoszyim (T. ruficollaris), łowczykiem rudobrewym (T. gambieri), łowczykiem maskowym (T. godeffroyi) i łowczykiem białobrewym (T. tutus)[11][12]. Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki[7][8][9]:

  • T. v. veneratus (J.F. Gmelin, 1788) – łowczyk polinezyjski[4],
  • T. v. youngi Sharpe, 1892 – łowczyk brązowy[4]. Część autorów uznaje go za osobny gatunek[3][13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”[14].
  • venaratus: łac. veneratus – „wielbiony, czczony”[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

  • T. v. veneratus: Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, na żuchwie, od spodu dzioba wyraźne przebarwienie w kolorze bladorogowym. Nogi i stopy czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Dorosłe samce mają niebieskozielone górne części ciała. Góra głowy niebieskozielona z brązowymi odcieniami na czole i szczytowej części głowy, niebieskim paskiem brwiowym oraz niebieskobrązową, dosyć szeroką maską rozciągającą się na kark. Dolne części ciała: podgardle, gardło, piersi, brzuch i pokrywy podogonowe białe z niewielkimi kremowymi przebarwieniami u nasady skrzydeł, czasami rozciągającymi się na piersi. Samice mają ciemniejsze brązowawe, bardziej matowe górne części ciała i ciemny, dosyć szeroki, czarniawy napierśnik. Osobniki młodociane mają bardziej brązowy wierzch ciała od dorosłych, czarniawe smugi na dolnej części gardła i piersi oraz płowożółte boki i brzuch. Długość ciała 21 cm[7].
  • T. v. youngi: Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, na dolnej szczęce, od spodu dzioba wyraźne przebarwienie w kolorze bladobrązowym. Nogi i stopy czarniawe. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje dymorfizm płciowy. Dorosłe samce mają brązowe górne części ciała. Dolne części ciała są białe z niewielkimi brązowawymi lub płowymi przebarwieniami. Ogon brunatny z matowozielonymi odcieniami. Samice są bardziej matowe i mają wyraźny czarno-brązowy napierśnik. Młode osobniki mają wyraźne ciemnobrązowe smugi na podbródku, gardle i piersi. Długość ciała 21 cm[7].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

  • T. v. veneratus – Tahiti, zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 1320 km²[16],
  • T. v. youngi – Moorea, zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 204 km²[13].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

  • T. v. veneratus – głównym habitatem łowczyka polinezyjskiego są wilgotne tropikalne lasy równikowe, zarówno pierwotne jak i wtórne, lasy górskie do 1700 m n.p.m., plantacje i ogrody. Długość pokolenia jest określana na 3,8 roku[16]. Dieta tego gatunku jest zróżnicowana, składa się głównie z owadów, ich larw, ryb, skorupiaków i małych jaszczurek. Poluje, obserwując ofiarę z odosobnionych gałęzi w środkowych i górnych piętrach lasu. Ofiary podejmuje bezpośrednio z ziemi, w czasie ich lotu, w listowiu lub nurkując w płytkich przybrzeżnych wodach[3][7].
  • T. v. youngi – habitatem są pierwotne i wtórne lasy równikowe do wysokości około 300 m n.p.m. Spotykany jest czasami na znajdujących się w pobliżu lasu terenach rolniczych z pojedynczymi drzewami[7][17]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[13]. Jego diety nie zbadano, ale uważa się, że jest bardzo podobna do diety T. v. veneratus[7].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Nie ma wielu informacji o gniazdowaniu i rozmnażaniu tego gatunku.

  • T. v. veneratus – składanie jaj ma miejsce od października do grudnia. Gniazdo wykuwane jest w spróchniałym pniu lub grubej gałęzi, na wysokości do 11 m nad poziomem ziemi. W lęgu trzy białe jaja.
  • T. v. youngi – gniazda wykuwa w drzewach (np. z rodzaju Neonauclea) w listopadzie. Okres lęgowy od grudnia do lutego. Rozmnaża się w parach lub w trójkątach, gdzie jedna samica kopuluje z dwoma samcami (poliandria) – badania pokazują, że jest to najbardziej powszechna forma współżycia[7].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN T. v. veneratus od 2022 roku jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened), a jego liczebność jest obecnie szacowana na więcej niż 100 tys., a mniej niż 200 tys. dorosłych osobników. Trend populacji szacowany jest na lekko spadkowy[3][16]. Natomiast T. v. youngi od 2022 roku uznawany jest za gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable), a jego liczebność jest obecnie szacowana na więcej niż 7,5 tys., a mniej niż 15 tys. dorosłych osobników[17][13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Todiramphus veneratus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Denis Lepage: Tahiti Kingfisher Todiramphus veneratus (Gmelin, JF 1788). Avibase. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e Todiramphus veneratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 – ZIMORODKOWATE – KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-10].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999. 
  6. ↑ J.F. Gmelin, Caroli a Linné, Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 13, t. 1 cz. 1, Lipsiae 1788, s. 453.
  7. ↑ a b c d e f g h i Josep del Hoyo, P. F. Woodall, Guy M. Kirwan & Nigel Collar: Society Kingfisher Todiramphus veneratus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-10]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  8. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
  9. ↑ a b Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-06-08] (ang.).
  10. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 225. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  11. ↑ Michael J. Andersen, Jenna M. McCullough, William M. Mauck III, Brian Tilston Smith & Robert G. Moyle. Rapid diversification and secondary sympatry in Australo-Pacific kingfishers (Aves: Alcedinidae: Todiramphus). „Royal Society Open Science”. 2 (2), s. 140375, 2015. DOI: 10.1098/rsos.140375. (ang.). 
  12. ↑ Michael J. Andersen, Hannah T. Shult, Alice Cibois, Jean-Claude Thibault, Christopher E. Filardi & Robert G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45, s. 269–281, 2018. DOI: 10.1111/jbi.13139. (ang.). 
  13. ↑ a b c d Moorea Kingfisher Todiramphus youngi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
  14. ↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
  15. ↑ veneratus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-10] (ang.).
  16. ↑ a b c Tahiti Kingfisher Todiramphus veneratus. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-10]. (ang.).
  17. ↑ a b Todiramphus youngi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-06-10] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łowczyk_polinezyjski&oldid=70771173”