Łowczyk rudobrewy
| Todiramphus gambieri[1] | |||
| (Oustalet, 1895) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
łowczyk rudobrewy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Łowczyk rudobrewy[4], łowiec rudobrewy[5] (Todiramphus gambieri) – gatunek małego ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem atolu Niau w archipelagu Tuamotu (Polinezja Francuska). W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered)[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1895 roku Émile Oustalet w „Nouvelles Archives du Muséum d’Histoire Naturelle de Paris”. Autor nadał mu nazwę Halcyon Gambieri, a jako miejsce typowe wskazał wyspę Mangareva w grupie Wysp Gambiera[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Todiramphus[4][7][8][9][10]. Na podstawie badań molekularnych Andersen et al. (2015, 2018) łowczyk rudobrewy jest blisko spokrewniony z łowczykiem rdzawoszyim (T. ruficollaris), łowczykiem polinezyjskim (T. veneratus), łowczykiem maskowym (T. godeffroyi) i łowczykiem białobrewym (T. tutus)[11][12].
Wyróżnia się dwa podgatunki T. gambieri[7][8][9]:
- T. g. gambieri (Oustalet, 1895) – łowczyk rudobrewy, uznawany za wymarły (EX, ang. Extinct)[4][13],
- T. g. gertrudae Murphy, 1924 – łowczyk płowogłowy[4].
Niektórzy autorzy proponują uznanie tych taksonów za osobne gatunki[4][7].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”[14].
- gambieri: od Wysp Gambiera, których nazwa pochodzi od nazwiska admirała Jamesa Gambiera, 1. barona Gambier (1756–1833), jednego z fundatorów wyprawy, która w 1797 roku odkryła ten archipelag[15].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Opis dotyczy podgatunku T. g. gertrudae. Mały ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, na żuchwie, od spodu dzioba wyraźne przebarwienie w kolorze od bladoróżowawego poprzez bladomorelowy do żółtego. Nogi i stopy czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Dorosłe ptaki mają płowożółtą głowę i szyję, szczyt głowy niebieski o zróżnicowanym zasięgu, od niewielkiej plamki do niewielkiej czapeczki. Od dzioba pod okiem i za nim rozciąga się lekko widoczna niebieska linia. Górne części ciała niebieskie lub zielononiebieskie z ciemniejszymi, przechodzącymi w fioletowe przebarwieniami na skrzydłach i ogonie. Dolne części ciała: podgardle, gardło, piersi, brzuch i pokrywy podogonowe od bladopomarańczowych do kremowych. Osobniki młodociane nie zostały opisane. Długość ciała 20 cm[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Jedyny znany okaz podgatunku T. g. gambieri został złapany na wyspie Mangareva w grupie Wysp Gambiera; podgatunek ten wymarł prawdopodobnie przed 1922 rokiem[6][7]. Natomiast podgatunek T. g. gertrudae łowczyka rudobrewego obecnie występuje tylko na atolu Niau w archipelagu Tuamotu. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 60 km²[16].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głównym habitatem łowczyka rudobrewego są tereny zadrzewione, plantacje kokosów, ogrody. Czasami spotykany jest w lasach. Długość pokolenia jest określana na 4,8 roku[16]. Dieta tego gatunku jest zróżnicowana, składa się głównie z owadów, w tym chrząszczy i ich larw oraz małych jaszczurek i niewielkich ryb, które łowi w basenach rafowych w czasie odpływu[7].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Niewiele wiadomo na temat rozmnażania i gniazdowania tego gatunku. Składanie jaj ma miejsce we wrześniu, prawdopodobnie także w okresie maj–czerwiec. Gniazda znajdowane są w dziuplach w pniach martwych drzew kokosowych; raport o gnieździe składającym się z trawy i łodyg umieszczonym na palmie kokosowej wymaga potwierdzenia[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk rudobrewy od 2005 roku jest uznawany za gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered), a jego liczebność jest obecnie szacowana na około 90 dorosłych osobników[3][16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Todiramphus gambieri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Denis Lepage: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri (Oustalet, J-FÉ 1895). Avibase. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
- ↑ a b c Todiramphus gambieri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-04].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
- ↑ a b Émile Oustalet, Les Mammifères et les Oiseaux des Iles Mariannes, „Nouvelles Archives du Muséum d'Histoire Naturelle de Paris”, seria 3, t. 7, Paryż 1895, s. 182 (fr.).
- ↑ a b c d e f g P.F. Woodall, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. B.K. Keeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
- ↑ a b Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-06-08] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 225. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ Michael J. Andersen, Jenna M. McCullough, William M. Mauck III, Brian Tilston Smith & Robert G. Moyle. Rapid diversification and secondary sympatry in Australo-Pacific kingfishers (Aves: Alcedinidae: Todiramphus). „Royal Society Open Science”. 2 (2), s. 140375, 2015. (ang.).
- ↑ Michael J. Andersen, Hannah T. Shult, Alice Cibois, Jean-Claude Thibault, Christopher E. Filardi & Robert G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45, s. 269–281, 2018. (ang.).
- ↑ P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Chattering Kingfisher Todiramphus tutus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-27]. (ang.).
- ↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
- ↑ gambieri, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-08] (ang.).
- ↑ a b c Tuamotu Kingfisher Todiramphus gambieri. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).