Łowczyk maskowy
| Todiramphus godeffroyi[1] | |||
| (Finsch, 1877) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
łowczyk maskowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Łowczyk maskowy[4], łowiec maskowy[5] (Todiramphus godeffroyi) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem wysp Markizów (Polinezja Francuska). W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered)[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1877 roku Otto Finsch w „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał mu nazwę Halcyon godeffroyi, a jako miejsce typowe wskazał Markizy[6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Todiramphus, nie wyróżnia się podgatunków[4][7][8][9][10][11]. Na podstawie badań molekularnych Andersen et al. (2015, 2018), łowczyk maskowy jest blisko spokrewniony z łowczykiem rdzawoszyim (T. ruficollaris), łowczykiem polinezyjskim (T. veneratus), łowczykiem rudobrewym (T. gambieri) i łowczykiem białobrewym (T. tutus)[12][13].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”[14].
- godeffroyi: od nazwiska Johanna Cesara VI. Godeffroya (1813–1885), fundatora Museum Godeffroy w Hamburgu[15].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, na dolnej szczęce, u nasady dzioba, przebarwienie od bladożółtego do bladorogowego. Nogi i stopy czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Góra głowy biała, pod nią niebiesko-czarna, dosyć wąska maska obejmująca nasadę dzioba, okolice oczu, uszy, rozciągająca się wokół głowy w formie bardzo wąskiego paska. Kark, policzki, boki szyi, podgardle, gardło, piersi, brzuch i pokrywy podogonowe białe. Górne części ciała jasnoniebieskie, skrzydła i dosyć krótki ogon z ciemniejszym niebieskim odcieniem. Osobniki młodociane mają niebiesko-zieloną górę głowy i zielono-niebieskie górne części ciała[7]. Długość ciała 21 cm[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Łowczyk maskowy występuje obecnie tylko na wyspie Tahuata – jednej z Markizów, administracyjnie należących do Polinezji Francuskiej. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko 90 km²[16]. Wcześniej występował także na sąsiadującej wyspie Hiva Oa[7], po raz ostatni widziano go tam w 1997 roku[16]. Stwierdzenia z innych wysp były prawdopodobnie błędne[16].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głównym habitatem łowczyka maskowego są gęste pierwotne lasy tropikalne. Preferuje obszary lasu wzdłuż potoków i odległych dolin. Spotykany jest także na plantacjach kokosów, na suchych zboczach z drzewami mango i czapetki kuminowej oraz w wyższych partiach gór porośniętych rzewnią[7]. Długość pokolenia jest określana na 4,8 roku[16]. Dieta tego gatunku jest zróżnicowana, składa się głównie z owadów: chrząszczy i owadów prostoskrzydłych oraz małych jaszczurek i prawdopodobnie niewielkich ryb. Żeruje w listowiu lub chwyta ofiary bezpośrednio na ziemi lub w wodzie, pikując na nie z gałęzi[7].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Niewiele wiadomo na temat rozmnażania i gniazdowania tego gatunku. składanie jaj ma miejsce od września do stycznia. Z trzech opisanych gniazd jedno znajdowało się w pniu starego drzewa mango, drugie w spróchniałym pniu pandanu (średnica otworu wejściowego 3,5 cm), a trzecie w spróchniałym pniu palmy kokosowej. Usytuowane były od 2 do 7 m nad ziemią[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk maskowy do 2009 roku jest uznawany za gatunek krytycznie zagrożony (CR, ang. Critically Endangered), a jego liczebność w 2014 roku szacowano na około 350 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uważany jest za spadkowy. Spowodowane to jest zmniejszaniem się i degradacją jego naturalnego habitatu, działalnością człowieka i introdukowaniem na wyspy drapieżników. Na wyspie Hiva Oa wyginięcie łowczyka maskowego kojarzone jest ze sprowadzeniem na nią puchacza wirginijskiego[3][16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Todiramphus godeffroyi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Denis Lepage: Marquesan Kingfisher Todiramphus godeffroyi (Finsch, FHO 1877). Avibase. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
- ↑ a b c Todiramphus godeffroyi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-06-04].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
- ↑ Otto Finsch, On a small Collection of Birds from the Marquesas Islands, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 94, Londyn 1877, s. 408.
- ↑ a b c d e f g P.F. Woodall, Christopher J. Sharpe & Eduardo de Juana: Marquesas Kingfisher Todiramphus godeffroyi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-06-03] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 225. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Chattering Kingfisher Todiramphus tutus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-27]. (ang.).
- ↑ Michael J. Andersen, Jenna M. McCullough, William M. Mauck III, Brian Tilston Smith & Robert G. Moyle. Rapid diversification and secondary sympatry in Australo-Pacific kingfishers (Aves: Alcedinidae: Todiramphus). „Royal Society Open Science”. 2 (2), s. 140375, 2015. (ang.).
- ↑ Michael J. Andersen, Hannah T. Shult, Alice Cibois, Jean-Claude Thibault, Christopher E. Filardi & Robert G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45, s. 269–281, 2018. (ang.).
- ↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
- ↑ godeffroyi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-06-04] (ang.).
- ↑ a b c d e Marquesas Kingfisher Todiramphus godeffroyi. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-06-04]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).