Łysostopek cierpki
 Młode owocniki | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysostopek cierpki |
| Nazwa systematyczna | |
| Gymnopus peronatus (Bolton) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 606 (1821) | |
.JPG)
.JPG)
.JPG)
Łysostopek cierpki, pieniążek palący (Gymnopus peronatus (Bolton) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1788 r. James Bolton nadając mu nazwę Agaricus peronatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray przenosząc go do rodzaju Gymnopus[1].
Niektóre Synonimy naukowe[2]:
- Agaricus calceolatus (Pers.) Fr. 1874
- Agaricus peronatus Bolton 1788
- Agaricus tomentellus Schumach., 1803
- Agaricus urens Bull. 1791
- Chamaeceras urens (Bull.) Kuntze 1898
- Collybia peronata (Bolton) P. Kumm. 1871
- Collybia peronata (Bolton) P. Kumm. 1871, var. peronata
- Collybia peronata var. tomentella (Schumach.) Bon 1987
- Collybia rugulosa Schulzer & Bres. 1879
- Collybia urens (Bull.) P. Kumm., 1871
- Marasmius peronatus (Bolton) Fr. 1836
- Marasmius peronatus (Bolton) Fr. 1836, var. peronatus
- Marasmius peronatus var. rugulosus (Schulzer & Bres.) Schulzer & Bres. 1885
- Marasmius urens (Bull.) Fr. 1836
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej w polskim pismiennictwie naukowym gatunek ten opisywany był jako twardzioszek siodełkowaty i pieniążek palący[3]. W niektórych atlasach grzybów opisywany jest pod nazwą łysostopek cierpki[4] .
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 2-6 cm, początkowo płasko-wypukły, ale szybko z wgłębionym środkiem. Powierzchnia sucha i gładka o barwie żółtawo-czerwonawo-brązowej, podczas wysychania jaśnieje i staje się ochrowa. Jest delikatnie ciemno promieniście prążkowana, u starszych okazów pomarszczona[4][5].
Dość rzadkie, wykrojone ząbkiem lub wąsko przyrośnięte. Czasami przy trzonie bywają żyłkowane. U młodych owocników mają barwę od bladożółtej do żółtej, u starszych są barwy kapelusza. Ostrza jaśniejsze[5].
Wysokość 4-7 cm, grubość ok. 0,5 cm. Jest twardy, łykowaty i powyginany[5]. Powierzchnia drobno kosmkowata, w dolnej części oficie pokryta biąła lub żółtawą szczeciniastą grzybnia[4].
U młodych okazów białawy, u starszych jasnobrunatny. Smak ostry, piekący, zapach słaby i nieokreślony[4].
Biały, Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 6–8 × 3–4 μm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony. Ponadto podano jego stanowiska w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie i w Japonii[6]. W Polsce jest bardzo pospolity[3].
Spotykany jest w różnego typu lasach, na obrzeżu lasów, w parkach miejskich. Rośnie na ziemi wśród liści lub wściółce leśnej, wśród mchów. Owocniki wytwarza od października do listopada[3]. Zazwyczaj rośnie w grupach, ale nie tworzy kęp[5].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof, Grzyb niejadalny ze względu na ostry, piekący smak[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- monetnica maślana (Rhodocollybia butyracea). Ma tłusty, błyszczący kapelusz o ciemnoczerwonej barwie[5]
- łysostopek pospolity (Gymnopus dryophilus). Ma pomarańczowobrązowy kapelusz i gładki trzon[5].
- łysostopek niemiły (Gymnopus hariolorum). Ma gęste blaszki, przykry zapach gnijącej kapusty a smak podobny do rzodkiewki[4].
Łysostopka cierpkiego charakteryzuje duża zmienność barwy kapelusza, ale od podobnych gatunków łatwo można go odróżnić po dwóch cechach; grzybni na dolnej części trzonu i cierpkim, palącym smaku. Od innych łysostopków odróżnia się także tym, że jego blaszki na starość zmieniają barwę na ochrową, taką jak kapelusz[5][7] .
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-01-19]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e f g Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-19].
- ↑ Gymnopus peronatus, Wood Woollyfoot mushroom. [dostęp 2016-01-18].