Ślazówka turyngska

Ślazówka turyngska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	ślazówka
Gatunek	ślazówka turyngska
	Nazwa systematyczna
	Lavatera thuringiaca L.; Sp. pl. 2:691. 1753
Synonimy
	Lavatera vitifolia Tausch.; Malva thuringiaca Vis.;
	Lavatera vitifolia Tausch.; Malva thuringiaca Vis.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślazówka turyngska (Lavatera thuringiaca L.) – gatunek rośliny należący do rodziny ślazowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej i środkowej Europy^[3]. W Polsce jest gatunkiem rzadkim, przynajmniej na części obszaru prawdopodobnie kenofitem^[4]. W piśmiennictwie naukowym stosowany jest epitet gatunkowy "turyngska", mimo że jest on zbudowany niezgodnie z regułami języka polskiego^[5].

Zasięg geograficzny

Zasięg gatunku obejmuje szeroki pas od Morza Adriatyckiego na zachodzie po Jezioro Bajkał na wschodzie. Rozproszone stanowiska na zachodnich krańcach zasięgu ma na Korsyce i w Niemczech, północna granica zwartego zasięgu biegnie przez środkową Polskę, przy czym rozproszone stanowiska gatunek ma także w Szwecji i w Finlandii. Na południu zasięg obejmuje rejon Kaukazu, wybrzeża Morza Czarnego i Półwysep Bałkański z wyjątkiem Grecji. Jako gatunek zawleczony występuje także w Ameryce Północnej^[6]. W Polsce, na Niżu Polskim, z rzadka tylko można go spotkać w niższych położeniach górskich^[7], notowany na licznych stanowiskach w rejonie Kujaw, na Dolnym Śląsku i w Małopolsce^[8]. Nieliczne stanowiska na północy (na Pomorzu i na północno-wschodnich krańcach kraju) uznawane są za synantropijne^[8]. Z badań nad florą grodzisk Wielkopolski wynika, że występowanie tego gatunku w tym obszarze można powiązać z osadnictwem prehistorycznym i z okresu wczesnego średniowiecza^[6]. Świadczy to o tym, że przynajmniej na tym terenie gatunek ten może mieć status archeofita.

Morfologia

Łodyga: Prosto wzniesiona, pojedyncza i sztywna, o wysokości 50–130 cm (rzadko do 200 cm). Cała, zwłaszcza w górnej części, jest pokryta gęstymi, gwiazdkowatymi włoskami, które nadają jej szary kolor.
Korzeń: Głęboki, palowy, rozgałęziony.
Liście: Ulistnienie skrętoległe. Najniższe, odziomkowe liście są sercowato okrągławe, wyższe 3-5 klapowe z największą łatką środkową, najwyższe są jajowate. Podobnie jak łodyga, są gęsto pokryte gwiazdkowatymi włoskami, szczególnie na spodniej stronie.

Liść
Gwiazdkowate włoski

Kwiaty: W dolnej części łodygi pojedynczo wyrastają w kątach liści, górą tworzą grono. Są duże (średnica 5–8 cm), 5-krotne, mają jasnoróżowe płatki korony z ciemniejszymi żyłkami, są głęboko wycięte. Czasami (rzadko) trafiają się kwiaty niebieskie. Szerokojajowate działki kielicha są 3–4 razy krótsze od płatków korony i są gęsto owłosione. Pod kielichem krótki, 3-krotny kieliszek.
Owoc: Okrągława rozłupnia zawierająca 20-23 nagich rozłupek^[4]^[9].

Pąk kwiatowy
Kwiat
Kwiat
Owoc
Rozłupki

Gatunki podobne: Bardziej popularna w uprawie ślazówka letnia ma kwiaty bez wyraźnego wycięcia na szczycie płatków. Okazała malwa różowa zwana popularnie malwą ogrodową osiąga 3 m wysokości, ma kwiaty większe do 10 cm średnicy, wyrastające po 1–4 w kątach liści i 6-krotny kieliszek^[9].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do lipca (czasami jeszcze we wrześniu)^[4]. Rośnie w zaroślach, na brzegach rzek i na solniskach, na suchych murawach, przydrożach, suchych wzgórzach. W górach w Polsce sięga do wysokości 500 m n.p.m.^[9], w Turcji do 2800 m n.p.m.^[6]. Jeśli nie jest niszczona na stanowiskach przed wydaniem nasion, rozsiewa się i nieraz występuje masowo^[10]. Liczba chromosomów 2n = 40, 44^[4].

Zastosowanie i uprawa

Jest uprawiana jako roślina ozdobna. Może być uprawiana w grupach z tyłu rabaty (ze względu na swoją wysokość) lub jako kwitnący żywopłot^[3]. Zalecana do sadzenia w grupach w partiach krajobrazowych w miejscach suchych i słonecznych^[10]. Istnieją odmiany o różnej barwie kwiatów.

Jest łatwa w uprawie. Rośnie na każdej przepuszczalnej glebie. Wymaga stanowiska słonecznego. Po przekwitnięciu przycina się roślinę, pobudza ją to do rozkrzewiania i dalszego obfitego kwitnienia^[3]. Rozmnaża się ją z nasion wysiewanych wiosną lub zaraz po zbiorze, najlepiej od razu do gleby na miejscu, gdzie ma rosnąć, sadzonki bowiem źle ukorzeniają się^[3].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Turyngia. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-01-19]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Celka: Rośliny naczyniowe grodzisk Wielkopolski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1999, s. 84-93. ISBN 83-88163-25-6.
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ ^a ^b Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b ^c Marian Nowiński: Dzieje upraw i roślin ogrodniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1977.
↑ ^a ^b Aleksander Łukasiewicz: Krajowe byliny ozdobne. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956, s. 62.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-02] (ang.).

[Enc-3] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[klucz-4] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[5] Turyngia. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-01-19]. (pol.).

[celka-6] Zbigniew Celka: Rośliny naczyniowe grodzisk Wielkopolski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1999, s. 84-93. ISBN 83-88163-25-6.

[B-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[atlas-8] Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[nowinski-9] Marian Nowiński: Dzieje upraw i roślin ogrodniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1977.

[lukasiewicz-10] Aleksander Łukasiewicz: Krajowe byliny ozdobne. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956, s. 62.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]