Ślepuszonka

Ślepuszonka
	Ellobius
	G. Fischer, 1814
	; Przedstawiciel plemienia – ślepuszonka północna (Ellobius talpinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	karczowniki
Plemię	Ellobiusini
Rodzaj	ślepuszonka
	Typ nomenklatoryczny
	Mus talpinus Pallas, 1770
Synonimy
	Chthonergus Nordmann, 1839; Chtonoërgus Keyserling & Blasius, 1840; Lemmomys Lesson, 1842;
	Chthonergus Nordmann, 1839; Chtonoërgus Keyserling & Blasius, 1840; Lemmomys Lesson, 1842;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślepuszonka^[5] (Ellobius) – rodzaj ssaków z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Obecny zasięg występowania gatunków z rodzaju Ellobius od Ukrainy do Chińskiej Republiki Ludowej^[6]^[7]^[8] jest znacznie mniejszy od historycznego, który w końcu plejstocenu obejmował także tereny Afryki Północnej i współczesnego Izraela^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 84–132 mm, długość ogona 8–21 mm; masa ciała 24–63,8 g^[7]^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1814 roku niemiecki przyrodnik Johann Fischer von Waldheim w 3 części książki swojego autorstwa o tytule Zoognosia tabulis synopticis illustrata^[1]. Fischer wymienił cztery gatunki – Ellobius Zocor G. Fischer, 1814 (= Mus aspalax Pallas, 1776), Mus hudsonius Pallas, 1779, Mus talpinus Pallas, 1770 i Mus capensis Pallas, 1779 – na gatunek typowy wyznaczono ślepuszonką północną (E. talpinus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Ellobius: gr. ελλοβιον ellobion „kolczyk”^[10].
Chthonergus (Chtonoërgus): gr. χθων khthōn, χθονος khthonos „ziemia, grunt”; εργω ergō „pracować”^[11]. Gatunek typowy: Mas murium Pallas, 1770 (= Mus talpinus Pallas, 1770).
Lemmomys: rodzaj Lemmus Link, 1795 (leming); gr. μυς mus, μυος muos „mysz”^[12]. Gatunek typowy: Mus talpinus Pallas, 1770.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Zaliczane do tego rodzaju (w randze podrodzaju Afganomys) taksony fuscocapillus i lutescens^[6] zostały przeniesione do rodzaju Bramus^[13]^[14]. Tutaj lista występujących współcześnie gatunków za Mammal Diversity Database^[13]^[5]:

Ellobius talpinus (Pallas, 1770) – ślepuszonka północna
Ellobius tancrei Blasius, 1884 – ślepuszonka stepowa

Opisano również gatunki wymarłe:

Ellobius kujalnikensis Topachevsky, 1965^[15] (Rosja; pliocen)
Ellobius melitopoliensis Topachevsky, 1973^[16] (Ukraina; plejstocen)
Ellobius tschernojaricus Aleksandrova, 1976^[17] (Rosja; plejstocen)
Ellobius tsharynensis Tyutkova, 1989^[18] (Kazachstan; pliocen)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wariant pisowni Chthonergus Nordmann, 1839.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b J. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Wyd. 3. Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. 72. (ang.).
↑ A. von Nordmann: Chthonergus Nordm.. W: A. Demidov: Voyage dans la Russie méridionale et la Crimée: par la Hongrie, la Valachie et le Moldavie. T. 3. Paris: E. Bourdin, 1840, s. 37. (fr.).
↑ A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. vii, 12, 32. (niem.).
↑ R.P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 123. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 314. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ellobius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 226. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 256.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 189.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 367.
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
↑ B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 1–449. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).
↑ В.A. Топачевский: Насекомоядные и грызуны Ногайской позднеплиоценовой фауны. Киев: Наукова Думка, 1965, s. 97. (ros.).
↑ В.А. Топачевский: Грызуны Таманского фаунистического комплекса Крыма. Киев: Наукова Думка, 1973, s. 84. (ros.).
↑ Л.П. Александрова. Грызуны антропогена европейской части СССР. „Труды Геологического Института Академия Наук СССР”. 291, s. 41, 1976. (ros.).
↑ Л.А. Тютькова. Новый вид слепушонки (Rodentia) из позднего плиоцена юго-восточного Казахстана. „Палеонтологический Журнал”. 2, s. 124, 1989. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Wariant pisowni Chthonergus Nordmann, 1839.

[fis-1] J. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Wyd. 3. Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1814, s. 72. (ang.).

[nor-2] A. von Nordmann: Chthonergus Nordm.. W: A. Demidov: Voyage dans la Russie méridionale et la Crimée: par la Hongrie, la Valachie et le Moldavie. T. 3. Paris: E. Bourdin, 1840, s. 37. (fr.).

[key&bla-4] A. Keyserling & J.H. Blasius: Die wirbelthiere Europa’s. Braunschweig: F. Vieweg und sohn, 1840, s. vii, 12, 32. (niem.).

[les-5] R.P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 123. (fr.).

[miiz-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 236. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 352. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-8] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 314. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[msw-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ellobius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-23].

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 226. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/92551#page/102/mode/1up_256]-11] Palmer 1904 ↓, s. 256.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/197/mode/1up_189]-12] Palmer 1904 ↓, s. 189.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/375/mode/1up_367]-13] Palmer 1904 ↓, s. 367.

[asm-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).

[kry&sch-15] B. Kryštufek & G. Shenbrot: Voles and Lemmings (Arvicolinae) of the Palaearctic Region. Maribor: University of Maribor Press, 2022, s. 1–449. ISBN 978-961-286-613-6. (ang.).

[top65-16] В.A. Топачевский: Насекомоядные и грызуны Ногайской позднеплиоценовой фауны. Киев: Наукова Думка, 1965, s. 97. (ros.).

[top73-17] В.А. Топачевский: Грызуны Таманского фаунистического комплекса Крыма. Киев: Наукова Думка, 1973, s. 84. (ros.).

[ale-18] Л.П. Александрова. Грызуны антропогена европейской части СССР. „Труды Геологического Института Академия Наук СССР”. 291, s. 41, 1976. (ros.).

[tyu-19] Л.А. Тютькова. Новый вид слепушонки (Rodentia) из позднего плиоцена юго-восточного Казахстана. „Палеонтологический Журнал”. 2, s. 124, 1989. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]