Życica roczna
|
||
 Lolium temulentum (po prawej) |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | jednoliścienne | |
| Rząd | wiechlinowce | |
| Rodzina | wiechlinowate | |
| Rodzaj | życica | |
| Gatunek | życica roczna | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Lolium temulentum L. Sp. Pl. 83 1753[2] |
||
Życica roczna (Lolium temulentum L.) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych. Jako gatunek rodzimy występuje w Europie, Azji i Afryce Północnej. Poza tym szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek zawleczony[3]. W Polsce rośnie na obszarze całego kraju[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Sinawozielone źdźbło szorstkie w górnej części[5].
- Liście
- Pochwy liściowe szorstkie.
- Kwiaty
- Zebrane w 6-8-kwiatowe, podłużnie eliptyczne, oddalone od siebie kłoski, te z kolei zebrane w kłos do 20 cm długości, zwrócone do jego osi grzbietami. Plewa długości kłoska, do 3 cm długości. Plewka dolna oścista[5].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Roślina dwuletnia. Chwast upraw zbożowych. Rośnie także na przydrożach. Kwitnie w czerwcu i lipcu[5]. Dobrze rozwija się na glebach gliniastych, wilgotnych lub podmokłych. Jej nasiona kiełkują tylko w silnie wilgotnej glebie, gdy gleba jest sucha mogą w niej trwać w stanie spoczynku przez wiele lat nie tracąc zdolności kiełkowania[6] . Gatunek charakterystyczny rzędu Centauretalia cyani[7].
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006, 2016)[8][9] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU).
Udział w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Większość badaczy roślin biblijnych jest zgodna, że życica roczna to gatunek opisany w przypowieści o chwaście w Ewangelii Mateusza (13,24–25). Świadczy o tym wiele faktów. Nasiona tej rośliny znaleziono wśród nasion pszenicy w wykopaliskach archeologicznych w Nimrud, pochodzących z okresu ok. 7 tysięcy lat p.n.e. Aż 86% nasion życicy zarażonych było grzybem Stromatinia temulenta, który powoduje bóle głowy, ślepotę, a dawka 0,04 g zawartej w nim temuliny jest dla człowieka śmiertelna. Nasiona pszenicy są bardzo podobne do nasion życicy i oddzielenie ich przed siewem było w czasach biblijnych praktycznie niemożliwe. Jest też możliwe, że życica pojawiła się w pszenicy nawet wtedy, gdy nie było jej wśród wysiewanych nasion. Gdy lata były suche, co w Palestynie jest normą, trwały w ziemi w stanie spoczynku, wykiełkowały zaś, gdy nastąpił dłuższy okres wilgotnej pogody. To tłumaczyłoby słowa przypowieści: "Panie, czy nie posiałeś dobrego nasienia na swej roli? Skąd więc wziął się na niej chwast?"[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2011-01-02].
- ↑ The Plant List. [dostęp 2014-12-20].
- ↑ Lolium temulentum na eMonocot [dostęp 2013-12-04].
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
- ↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
