Życica
 Życica trwała (po lewej) i życica wielokwiatowa (po prawej) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
życica | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Lolium L. Sp. Pl. 83. 1 Mai 1753 | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Życica (Lolium L.) – rodzaj roślin jednorocznych lub wieloletnich z rodziny wiechlinowatych. W wąskim, tradycyjnym ujęciu obejmuje ok. 10 gatunków[5], a w szerokim, zaliczającym tu część gatunków tradycyjnie klasyfikowanych do rodzaju kostrzewa Festuca, obejmuje 28 gatunków[4]. Rośliny te pochodzą prawdopodobnie z basenu Morza Śródziemnego, ale rozpowszechnione zostały obecnie szeroko na całym świecie[6][5].
Trawy z tego rodzaju mają duże znaczenie ekonomiczne. Należą tu cenione rośliny pastewne i ozdobne, ale też niektóre rosną jako chwasty w uprawach[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Trawy luźnokępowe[6].
- Liście
- Płaskie[5].
- Kwiatostan
- Kłos luźny, złożony z wielokwiatowych, spłaszczonych kłosków ułożonych dwustronnie[6], z kłoskami osadzonymi bokiem (dlatego bez plewy dolnej). U gatunków dołączanych tu w szerokim ujęciu rodzaju kwiatostany są wiechowate[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj z rodziny wiechlinowatych Poaceae, w której klasyfikowany jest do podrodziny Pooideae, plemienia Poeae i podplemienia Loliinae[7]. W obrębie podplemienia rodzaj mimo odmienności budowy jest blisko spokrewniony z rodzajem kostrzewa Festuca. Od II połowy XX wieku problemem jest podział gatunków między tymi rodzajami z powodu grupy szerokolistnych gatunków zaliczanych tradycyjnie do kostrzew (podrodzaj Schedonorus/sekcja Bovinae, obejmujący m.in. kostrzewę olbrzymią F. gigantea, kostrzewę łąkową F. pratensis i kostrzewę trzcinową F. arundinacea). Gatunki te w rozmaitych badaniach (morfologicznych, genetycznych i chemicznych) wykazują większe podobieństwo do rodzaju Lolium niż innych gatunków z rodzaju Festuca. Analizy pokrewieństwa potwierdziły, że tworzą one wspólny klad z Lolium. W efekcie część autorów postuluje ich wyodrębnienie w osobny rodzaj Schedonorus, inni włączają te gatunki do rodzaju Lolium[8]. To drugie rozwiązanie przyjmuje m.in. baza taksonomiczna Kew Gardens – Plants of the World online[4].
Mieszańce między kostrzewami z sekcji Schedonorus i życicami wyodrębniane bywają pod nazwą kostrzyca (× Festulolium)[9].
- Gatunki flory Polski (w wąskim ujęciu)[9]
- życica lnowa Lolium remotum Schrank – antropofit zadomowiony
- życica roczna Lolium temulentum L. – antropofit zadomowiony
- życica trwała, rajgras angielski Lolium perenne L.
- życica wielokwiatowa Lolium multiflorum Lam. – antropofit zadomowiony
- życica sztywna Lolium rigidum Gaudin – efemerofit
- życica szydlasta Lolium subulatum Vis. – efemerofit
W szerokim ujęciu rodzaju należą tu także[4]:
- kostrzewa trzcinowa Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh.
- kostrzewa olbrzymia Lolium giganteum (L.) Darbysh.
- kostrzewa łąkowa Lolium pratense (Huds.) Darbysh.
- Wykaz gatunków (w szerokim ujęciu rodzaju)[4]
- Lolium adzharicum (Tzvelev) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium apenninum (De Not.) Ardenghi & Foggi
- Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh. – kostrzewa trzcinowa
- Lolium × aschersonianum (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium atlantigenum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × boucheanum Kunth
- Lolium × brinkmannii (A.Braun) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium canariense Steud.
- Lolium chayuense (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × czarnohorense (Zapal.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium duratum (B.S.Sun & H.Peng) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × elongatum (Ehrh.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi – kostrzyca Brauna
- Lolium × fleischeri (Rohlena) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium font-queri (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium formosanum (Honda) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium giganteum (L.) Darbysh. – kostrzewa olbrzymia
- Lolium × holmbergii (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium interruptum (Desf.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × krasanii (H.Scholz) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium letourneuxianum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium liangshanicum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium mairei (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium mazzettianum (E.B.Alexeev) Darbysh.
- Lolium mediterraneum (Hack.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium multiflorum Lam. – życica wielokwiatowa
- Lolium perenne L. – życica trwała
- Lolium persicum Boiss. & Hohen.
- Lolium pluriflorum (Schult.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × portalii D.Allen
- Lolium pratense (Huds.) Darbysh. – kostrzewa łąkowa
- Lolium remotum Schrank – życica lnowa
- Lolium rigidum Gaudin – życica sztywna
- Lolium saxatile H.Scholz & S.Scholz
- Lolium scabriflorum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × schlickumii (Grantzow) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium × subnutans (Holmb.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
- Lolium subulatum Vis. – życica szydlasta
- Lolium temulentum L. – życica roczna
- Lolium tuberosum (Romero Zarco & Cabezudo) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
- ↑ a b c d e Lolium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-19].
- ↑ a b c d e Marian Falkowski (red.), Trawy polskie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 296, ISBN 83-09-00593-8.
- ↑ a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1056. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Genus Lolium L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-19].
- ↑ Cheng Yajuan, Zhou Kai, Humphreys Mike W., Harper John A., Ma Xiao, Zhang Xinquan, Yan Haidong, Huang Linkai. Phylogenetic Relationships in the Festuca-Lolium Complex (Loliinae; Poaceae): New Insights from Chloroplast Sequences. „Frontiers in Ecology and Evolution”. 4, 2016. DOI: 10.3389/fevo.2016.00089.
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7.