A Whiter Shade of Pale
Wykonawca singla z albumu Procol Harum | ||||
Procol Harum | ||||
Wydany |
12 maja 1967 | |||
---|---|---|---|---|
Gatunek |
rock | |||
Wydawnictwo |
Deram Records | |||
Producent |
Denny Cordell, Keith Grant | |||
Format | ||||
Singel po singlu | ||||
|
A Whiter Shade of Pale (zwyczajowe polskie tłumaczenie: Bielszy odcień bieli) – debiutancki utwór brytyjskiej grupy rockowej Procol Harum, który stał się międzynarodowym przebojem. Singiel z tą rockową balladą[1] osiągnął szczyty list przebojów w kilkunastu krajach i stał się wizytówką zespołu. Nagrano ponadto więcej niż 900 coverów.
Muzyka[edytuj | edytuj kod]
Utwór został nagrany w wersji monofonicznej czterośladowo[2] (maj 1967, Olympic Studios w Barnes w Londynie)[3]. Skład formacji:
- Gary Brooker – śpiew, fortepian
- Matthew Fisher – organy Hammonda
- David Knights – gitara basowa
- Ray Royer – gitara elektryczna
- Bill Eyden (muzyk sesyjny) – perkusja
Utwór nagrano w studiu „na żywo”, bez montażu – w 3 podejściach[4]. Kilka dni później nagrano utwór ponownie, z nowo pozyskanym perkusistą Bobbym Harrisonem. Wersja została jednak uznana za gorszą i do rozpowszechniania weszła wersja pierwotna.
Główny motyw muzyczny utworu grany na organach Hammonda jest zainspirowany przez Arię na strunie G z III Suity Orkiestrowej D-dur (BWV 1068) Johanna Sebastiana Bacha – nie jest jednak dosłownym cytatem muzycznym. Słychać również odniesienie muzyczne do kantaty Wachet auf, ruft uns die Stimme (BWV 140) tego samego kompozytora.
Tekst[edytuj | edytuj kod]
Utwór cechuje się psychodelicznym tekstem Keith Reida. Według autora[4] tytuł wpadł mu do głowy na imprezie. Sam tekst powstał jako luźny ciąg skojarzeń (strumień świadomości). W oryginale kompozycja miała 4 zwrotki, lecz na singlu znalazły się tylko dwie. Trzecia i (rzadziej) czwarta jest wykonywana wyłącznie na koncertach Procol Harum na żywo. Zwrot A whiter shade of pale od tego czasu stał się w angielszczyźnie popularnym stałym związkiem frazeologicznym i jest często parafrazowany do formy X er shade of Y (jakiś odcień czegoś). Polskie niezbyt dosłowne tłumaczenie tytułu (Bielszy odcień bieli) również doczekało się parafraz – m.in. w tytule audycji radiowej Programu III Polskiego Radia (oraz płyty) Bielszy odcień bluesa.
Wydanie singla[edytuj | edytuj kod]
Na rynek mała płyta trafiła 12 maja 1967. W czerwcu wszedł na 1. miejsce brytyjskiej listy przebojów pozostając tam 6 tygodni[5]. Kompozycja dotarła również do pierwszego miejsca w innych krajach europejskich. W USA utwór dotarł do 5. miejsca listy przebojów, sprzedając się w ponad milionie kopii[6].
Proces o prawa autorskie[edytuj | edytuj kod]
W roku 2005 były organista Procol Harum, Matthew Fisher wytoczył proces przeciwko Brookerowi i producentowi twierdząc, że był współautorem muzyki utworu (zmienił niektóre akordy i dołączył drugi motyw muzyczny w kontrapunkcie)[7]. Fisher wygrał proces w grudniu 2006. Przyznano mu 40% tantiem – lecz nie od dnia skomponowania utworu, a tylko od 2005 roku[8].
Gary Brooker i producent (Onward Music) odwołali się od wyroku sądu do wyższej instancji (Court of Appeal of England and Wales) w 2007. W kwietniu 2008 zapadł wyrok podtrzymujący współprawa autorskie Fishera[9], lecz odmawiający mu tantiem – ponieważ roszczenie zostało zgłoszone 38 lat po skomponowaniu. Pełne prawa autorskie otrzymał ponownie Brooker[10].
W listopadzie 2008 Matthew Fisher uzyskał możliwość odwołania się od tego wyroku do Izby Lordów[11]. Apelacja została przedstawiona w kwietniu 2009. Wyrok zapadł 30 lipca 2009 – przywrócono orzeczenie 1 instancji. Lordowie stwierdzili, że w brytyjskim prawie nie ma limitów czasowych ograniczających możliwość zgłoszenia roszczeń do praw autorskich. Prawa do części przyszłych tantiem przyznano zatem ponownie Fisherowi[12].
Popularność[edytuj | edytuj kod]
Powstało ponad 900 coverów utworu. Kompozycja znalazła się także na ścieżce dźwiękowej kilku filmów, m.in.:
Wraz z „Bohemian Rhapsody” brytyjskiego zespołu Queen, utwór znalazł się na 1. miejscu listy najlepszych brytyjskich singli 1952-1977 (Brit Awards). Magazyn Rolling Stone umieścił go w 2004 na miejscu 57 listy 500 utworów wszech czasów[14].
Listy przebojów[edytuj | edytuj kod]
Kraj | Lista (1967) | Pozycja |
---|---|---|
Media Control Charts | 1[15] | |
Single Top 100 | 1[16] | |
SNEP | 1[17] | |
ARIA Charts | 1[18] | |
Irish Singles Chart | 1[19] | |
Springbok Radio | 1[20] | |
UK Singles Chart | 1[5] | |
Billboard Hot 100 | 5[6] |
Wersja Annie Lennox[edytuj | edytuj kod]
Wykonawca singla z albumu Medusa | ||||
Annie Lennox | ||||
Wydany | ||||
---|---|---|---|---|
Gatunek | ||||
Długość |
5:17 | |||
Wydawnictwo | ||||
Producent | ||||
Singel po singlu | ||||
|
Annie Lennox nagrała własną wersję utworu na swój drugi solowy album, Medusa, wydany w 1995 roku. Singel dotarł do miejsca 16. na liście UK Singles Chart w Wielkiej Brytanii[21] i uplasował się także w pierwszej dwudziestce list sprzedaży we Francji i Belgii. Utwór został wykorzystany w filmie System z Sandrą Bullock.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Procol Harum – Kalendarium. rmfon.pl. [dostęp 2014-09-12]. (pol.).
- ↑ Usenet: korespondencja z Matthew Fisherem (ang.).
- ↑ Procol Harum, A Whiter Shade Of Pale [online] [dostęp 2020-07-29] .
- ↑ a b Rozmowa z Keith Readem (ang.).
- ↑ a b A Whiter Shade of Pale - Official Charts Company [online], www.officialcharts.com [dostęp 2020-09-06] (ang.).
- ↑ a b Dafydd Rees, Luke Crampton: Q ROCK stars encyclopedia. Londyn: Dorling Kindersley, 1999, s. 800. ISBN 0-7513-1113-8.
- ↑ Informacja ze strony Procol Harum (ang.).
- ↑ BBC NEWS (ang.).
- ↑ Informacja ze strony Procol Harum (ang.).
- ↑ BBC News (ang.).
- ↑ BBC News (ang.).
- ↑ http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/8176352.stm BBC News (ang.).
- ↑ Oblivion. Soundtracks. IMDb. [dostęp 2015-03-14]. (ang.).
- ↑ Rolling Stones Magazine’s Top 500 Songs. metrolyrics.com. [dostęp 2010-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-23)]. (ang.).
- ↑ Procol Harum, A Whiter Shade Of Pale. officialcharts.de. [dostęp 2014-07-13]. (ang.).
- ↑ PROCOL HARUM - A WHITER SHADE OF PALE (NUMMER). dutchcharts.nl. [dostęp 2014-07-13]. (niderl.).
- ↑ Procol Harum’s ‘Pale’ Red Hot in Europe. Magazyn Billboard, 1967-07-01. [dostęp 2014-07-13]. (ang.).
- ↑ Number One Singles 1967. poparchives.com.au. [dostęp 2014-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-01)]. (ang.).
- ↑ The Irish Charts (wpisać PROCOL HARUM w oknie wyszukiwarki). irishcharts.ie. [dostęp 2014-07-13]. (ang.).
- ↑ SA Charts 1965 - 1989. www.rock.co.za. [dostęp 2020-07-08]. (ang.).
- ↑ ChartArchive - Annie Lennox - A Whiter Shade Of Pale [online], web.archive.org, 4 marca 2016 [dostęp 2022-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] .
- Piosenki powstałe w roku 1967
- Ballady rockowe
- Piosenki z filmów
- Single Annie Lennox
- Single numer jeden na UK Singles Chart
- Single numer jeden w Australii
- Single numer jeden w Belgii
- Single numer jeden we Francji
- Single numer jeden w Hiszpanii
- Single numer jeden w Holandii
- Single numer jeden w Irlandii
- Single numer jeden w Niemczech
- Single numer jeden w Nowej Zelandii
- Single numer jeden w Południowej Afryce
- Single numer jeden we Włoszech
- Single wydane w roku 1967
- Single wydane w roku 1995