Adam Suprun

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Suprun
Ilustracja
Adam Suprun
Data i miejsce urodzenia

24 października 1928
Połtawa

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1999
Mińsk

Zawód, zajęcie

językoznawca, slawista

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Białoruski Uniwersytet Państwowy

Wydział

Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego

Adam Suprun (ur. 24 października 1928 w Połtawie w Ukrainie, zm. 18 sierpnia 1999 w Mińsku), językoznawca, slawista, doktor habilitowany nauk filologicznych (1966), doktor habilitowany nauk pedagogicznych (1981), profesor, kierownik Katedry Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego, uhonorowany tytułem Zasłużony Pracownik Nauki Republiki Białorusi (1990).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Adam Suprun studiował na Uniwersytecie Kirgiskim, który ukończył w 1952 roku. W 1955 roku na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im. M.W Łomonosowa obronił pracę doktorską Wyrazy z rdzeniem liczebnikowym we współczesnym rosyjskim języku literackim. W 1961 roku ukazała się monografia zatytułowana Старославянские числительные (Liczebniki starosłowiańskie). W 1966 roku na Uniwersytecie Leningradzkim obronił rozprawę habilitacyjną Славянские числительные: Становление числительных как особой части речи (Liczebniki słowiańskie. Kształtowanie się liczebników jako osobnej części mowy).

W 1966 roku na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym Adam Suprun założył Katedrę Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego, którą kierował przez ponad 30 lat. Był pomysłodawcą utworzenia w Białorusi uniwersyteckiej slawistyki: to z jego inicjatywy na Wydziale Filologicznym Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego wykładano wszystkie języki słowiańskie, a od 1993 roku rekrutacją studentów na filologię polską otwarty został kierunek filologia słowiańska.

W 1981 roku na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym w Mińsku Adam Suprun obronił drugą rozprawę habilitacyjną Лингводидактические проблемы содержания обучения русскому языку в белорусской школе (Glottodydaktyczne zagadnienia nauczania języka rosyjskiego w szkole białoruskiej) i uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk pedagogicznych.

Adam Suprun często był zapraszany do wygłaszania wykładów i referatów przez uniwersytety i instytucje naukowe z Austrii, Bułgarii, Węgier, Danii, Hiszpanii, Luksemburga, Polski, Słowacji, Słowenii, USA, Finlandii, Chorwacji, Czech, etc. Od 1958 roku był uczestnikiem wszystkich Międzynarodowych Kongresów Slawistów oraz członkiem Białoruskiego Komitetu Slawistów.

Zainteresowania naukowe[edytuj | edytuj kod]

Adam Suprun w slawistyce pozostaje uznanym autorytetem w zakresie etymologii, studiów nad językiem połabskim, leksykologii i typologii języków słowiańskich, psycholingwistyki, glottodydaktyki, lingwistyki tekstu. Jest autorem ponad 600 publikacji, z czego ponad 60 to książki i broszury.

Jednym z ważniejszych obszarów zainteresowań Adama Supruna było badanie języków słowiańskich w aspekcie leksykalnym i gramatycznym w diachronii i synchronii. Do tej pory jego systemowo-diachroniczne badania liczebników oraz kategorii ilości w językach słowiańskich nie mają sobie równych[1].

Adam Suprun odegrał ogromną rolę w rozwoju i zastosowaniu metod statystycznych w badaniu zjawisk językowych. Pod kierunkiem naukowca stworzono pięć słowników frekwencyjnych na materiale różnych stylów funkcjonalnych języka białoruskiego[2].

Leksyka zawsze należała do priorytetowych zainteresowań Supruna, który pełnił funkcję redaktora naczelnego słowników frekwencyjnych oraz słowników asocjacyjnych. Suprun zapoczątkował wykorzystanie metod matematycznych i statystycznych w leksykologii – pod jego kierownictwem wyrosła cała grupa uczonych, którzy stosowali nowe metody badań nad słownictwem. Praca zbiorowa Методы изучения лексики [Metody badań nad słownictwem][3] pod jego redakcją nadal pozostaje aktualna i jest zalecana studentom i doktorantom do pracy z materiałem leksykalnym.

Adam Suprun badał języki słowiańskie (w tym mikrojęzyki) według następujących parametrów:

  • objętość zasobu leksykalnego;
  • udział wyrazów najczęściej występujących w tekście;
  • podział słownika na części mowy;
  • struktura morfemowa słownictwa i sposoby tworzenia wyrazów;
  • stopień podobieństwa semantycznego leksemów o największej frekwencji;
  • charakter i treść różnego rodzaju grup semantycznych;
  • specyfika relacji hiponim–hiperonim w organizacji grup leksykalnych;
  • stratyfikacja stylistyczna słownictwa;
  • dane dotyczące skojarzeniowych połączeń wyrazowych;
  • zgodność leksykalna.

Autor wielu prac z zakresu połabistyki[4]. Szczególne miejsce w dorobku naukowym Supruna zajmują jego prace z zakresu językoznawstwa białoruskiego. Opublikował prace dotyczące historii i współczesnego języka białoruskiego, dwujęzyczności białorusko-rosyjskiej[5]; podręczniki do języka rosyjskiego w szkołach z białoruskim językiem wykładowym, napisane we współautorstwie i wielokrotnie wznawiane.

W 1968 roku Suprun zwrócił się w stronę nowego kierunku – psycholingwistyki – i został jednym z autorów słynnej monografii zbiorowej Основы теории речевой деятельности [Podstawy teorii posługiwania się mową][6]. Ten obszar naukowy znalazł ostatecznie odzwierciedlenie w jego książce Лекции по теории речевой деятельности [Wykłady z teorii posługiwania się mową][7]. Kontynuacją prac z zakresu psycholingwistyki były badania skojarzeniowe. Uczniowie i uczennice Supruna opracowali słowniki asocjacyjne języka białoruskiego[8]; łotewskiego[9]; kirgiskiego[10] oraz tureckiego[11]. Wśród obszarów badań naukowca znalazła się także lingwistyka tekstu[12].

Adam Suprun był stałym współautorem Słownika etymologicznego języka białoruskiego (Этымалагічны слоўнік беларускай мовы, 1978–2017).

Podręczniki[edytuj | edytuj kod]

Podręczniki Adama Supruna to między innymi trzy skrypty wykładów z językoznawstwa[13] na przykład pierwsze w ZSRR Введение в славянскую филологию [Wprowadzenie do filologii słowiańskiej][14], ponowne wydanie – 2019[15] Rozdział podręcznika pt. Жизнь древних славян по данным их языка [Życie starożytnych Słowian utrwalone w ich języku] (ss. 155–264) został ponownie opublikowany jako osobna pozycja już po śmierci profesora[16].

Szkoła naukowa[edytuj | edytuj kod]

Adam Suprun był wybitnym pedagogiem: pod jego kierunkiem obroniono ponad 60 prac doktorskich, był konsultantem 10 habilitacji. Uczniowie profesora Supruna i uczniowie jego uczniów wykładają na wszystkich uniwersytetach Białorusi oraz na wielu uczelniach w Rosji, Polsce, Niemczech, Austrii, na Węgrzech, Ukrainie, Litwie, w Indiach, Turcji, Czechach, krajach arabskich i afrykańskich. Profesor Adam Suprun zmarł 18 sierpnia 1999 roku w Mińsku. Od tego czasu pracownicy Katedry Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego – jego uczniowie i uczniowie jego uczniów – publikowali i wznawiali dzieła Supruna (publikacje pośmiertne odnotowane są w bibliografii). W 2003 roku w serii Memoria et Gloria ukazała się książka Память и слава: К 75-летию со дня рождения профессора А. Е. Супруна [Pamięć i chwała: w 75. rocznicę urodzin profesora A. Supruna][17], która zawiera pełną bibliografię publikacji za życia naukowca oraz 3 artykuły o języku połabskim, które stanowią bibliograficzną rzadkość. Dziesięć lat później w serii Językoznawcy Białorusi ukazał się wybór prac naukowca Выбраныя працы [Dzieła wybrane], w której znalazły się opracowania Праславянский язык, Старославянский язык, Церковно-славянский язык [Język prasłowiański, Język starosłowiański oraz Język cerkiewnosłowiański][18].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Супрун, А. (1961). Старославянские числительные [Liczebniki starosłowiańskie]. Киргизский государственный университет; Супрун, А. (1964). Имя числительное и его изучение в школе [Liczebnik i jego nauka w szkole]. Учпедгиз; Супрун, А. (2020). Славянские числительные: Становление числительных как особой части речи. Научное электронное издание [Liczebniki słowiańskie: Kształtowanie się liczebników jako osobnej części mowy]. (Е. Руденко, red.). Белорусский государственный университет. (oryginalna praca opublikowana 1969); Супрун, А. (1996b). Общая характеристика семантики количественности [Ogólna charakterystyka semantyki kategorii ilości]. W: Теория функциональной грамматики: Качественность: Количественность (ss. 162–170). Наука
  2. ↑ Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1976). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Мастацкая проза. Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт. Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1979). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Публiцыстыка. Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт. Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1982). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Вусная народная творчасць. Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт. Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1989). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Гутарковая мова. Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт. Мажэйка, Н., & Супрун, А. (1992). Частотны слоўнiк беларускай мовы: Паэзiя. Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт.
  3. ↑ Супрун, А. (red.). (1975). Методы изучения лексики [Metody badań nad słownictwem]. Белорусский государственный университет
  4. ↑ Супрун, А. (1962). Полабские числительные [Liczebniki połabskie]. Киргизский государственный университет; Супрун, А. (1987). Полабский язык [Język połabski]. Университетское; Супрун, А. (1999). Древяно-полабское pesnaj p’ot ‘песни петь’ [Staropołabskie pesnaj p’ot ‘śpiewać pieśni’]. W: А. Вигасин (red.), Поэтика: История литературы: Лингвистика: Сборник к 70-летию Вяч. Вс. Иванова (ss. 577–583). ОГИ
  5. ↑ Супрун, А. (1974). Лингвистические основы изучения грамматики русского языка в белорусской школе [Językowe podstawy nauki gramatyki języka rosyjskiego w szkole białoruskiej]. Народная асвета; Супрун, А. (red.). (1987). Содержание обучения русскому языку в белорусской школе [Treści nauczania języka rosyjskiego w szkole białoruskiej]. Вышэйшая школа
  6. ↑ Супрун, А. Е., & Клименко, А. П. (1974). Исследование лексики и семантики. W: Основы теории речевой деятельности (ss. 188–219). Наука
  7. ↑ Супрун, А. (1996). Лекции по теории речевой деятельности [Wykłady z teorii posługiwania się mową]. Белорусский Фонд Сороса
  8. ↑ Титова, А. (1981). Асацыятыўны слоўнік беларускай мовы. Белорусский государственный университет
  9. ↑ Ульянов, Ю. (1978). Латышско-русский ассоциативный словарь. МГПУ
  10. ↑ Титова, Л. (1985). Киргизско-русский ассоциативный словарь. Киргизский государственный университет
  11. ↑ Калюта, А. (2014). Словарь ассоциативных норм турецкого языка. Белорусский государственный университет
  12. ↑ Супрун, А. (2001). Исследования по лингвистике текста [Badania w zakresie lingwistyki tekstu] (Е. Руденко, red.). Белорусский государственный университет, książka wydana pośmiertnie
  13. ↑ Супрун, А. (1971; 1978; 1980) Лекции по языкознанию, Лекции по языковедению, Лекции по лингвистике [Wykłady z lingwistyki]. БГУ
  14. ↑ Супрун, А. (1989). Введение в славянскую филологию. Вышэйшая школа
  15. ↑ Кожинова, А. (Red.). (2019). Введение в славянскую филологию. БГУ
  16. ↑ Супрун, А. (2020). Жизнь древних славян по данным их языка. Руденко, E. (Red.) БГУ
  17. ↑ Шевченко, Г. (Red.) (2013). Память и слава: К 75-летию со дня рождения профессора А. Е. Супруна. БГУ.
  18. ↑ Супрун, А. (2013). Выбраныя працы: Праславянский язык. Старославянский язык. Церковно-славянский язык Важнiк, C. (Red.). БГУ.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Suprun&oldid=73169660”