Adolf Dietzius
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Burmistrz Jarosławia | |
Okres |
od 12 stycznia 1891 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
Ferdynand Pawlikowski |
Następca | |
wiceprezes Rady powiatu w Jarosławiu | |
Okres | |
Poprzednik | |
Następca | |
wiceprezes Towarzystwa Gimnastycznego ,,Sokół” w Jarosławiu | |
Okres | |
Poprzednik | |
Następca | |
prezes Towarzystwa bursa Mikołaja Kopernika w Jarosławiu | |
Okres | |
Poprzednik | |
Następca | |
poseł do Rady Państwa w Wiedniu | |
Okres | |
dyrektor Miejskiej Kasy Oszczędności w Jarosławiu | |
Okres | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Adolf Dietzius (ur. 7 listopada 1852 w Jarosławiu, zm. 27 stycznia 1920 w Jarosławiu) – lekarz, burmistrz Jarosławia i poseł do parlamentu wiedeńskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 7 listopada 1852 roku w Jarosławiu w wielodzietnej rodzinie jak piąte dziecko Karola i Józefiny Dietzius (z domu Hawel). Jego ojciec był naczelnikiem poczty jarosławskiej. W 1872 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Przemyślu[1]. Odbył studia wydziale lekarskim Uniwersytetu w Wiedniu. Po ich ukończeniu powrócił w 1878 roku do Jarosławia, gdzie pracował jako lekarz: medycyny, ogólny, powiatowy, kolejowy i miejski.
Od 1883 roku zasiadał w Radzie miejskiej, zaś w 1891 roku wybrany został na burmistrza Jarosławia (radnego rady powiatu), pozostając na tym stanowisku do 1918 roku. Za jego kadencji niemal po stuletniej przerwie w 1884 roku otwarto gimnazjum, a niedługo potem szkołę realną. Wybudowany został m.in. okazały gmach „Sokoła” oraz budynki Straży Ogniowej, Dyrekcji Skarbu, poczty, starostwa i bursy szkolnej. Powstał nowe ulice: Poniatowskiego, Królowej Jadwigi, Kraszewskiego, Kościuszki, Głowackiego i Racławicka. Prowadził politykę polegającą na podniesieniu stanu zdrowia mieszkańców. Budowano nowe i remontowano stare studnie publiczne i rozbudowano miejską sieć kanalizacyjną. W 1900 roku założono park miejski na Olszanówce, na którego terenie w 1908 roku odbyła się wystawa przemysłowa i rolnicza, w 1902 wybudowano miejski szpital powszechny, zaś w 1905 roku założono Nowy Cmentarz. W 1901 roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta. Dbał o rozwój oświaty. Za jego rządów powstały: szkoła realna, prywatne kursy seminaryjne, Prywatne Gimnazjum Żeńskie, Szkoła Rzemiosł Budowlanych, szkoła muzyczna przy Towarzystwie Muzycznym im. Chopina. Wyrazem uznania dla jego osiągnięć na stanowisku burmistrza był wybór na wiceprezesa Rady Powiatowej (1897–1912, 1913–1918)i do Rady Państwa (1907–1911). Piastując godność posła do Rady Państwa zabiegał o sprawy miasta u ówczesnych władz państwowych.
Podeszły wiek, niedomagania zdrowotne i problemy z dostosowaniem się do zmieniających warunków powojennych sprawiły, że w 1918 złożył urząd burmistrza. Obok tej funkcji piastował również stanowisko zastępcy marszałka jarosławskiej Rady powiatowej oraz był założycielem i dyrektorem Kasy Oszczędności. Pełnił wiele funkcji społecznych m.in. w 1894 roku zastępcy prezesa Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Jarosławiu, członka c.k. Rady Szkolnej okręgowej w Jarosławiu, delegata zachodnio-galicyjskiej Izby Lekarskiej w Krakowie do c.k. Krajowej Rady Zdrowia, prezesa Towarzystwa jarosławskiej Ochotniczej Straży Ogniowej oraz przewodniczącego Stałej Komisji Zdrowia Miejskiego. Żonaty z Eugenią z Ossolińskich (zm. 1916) i Jadwigą z Kopystyńskich. Był fundatorem domu dla sierot i ubogich przy ul. Grunwaldzkiej. Zmarł 27 stycznia 1920 w Jarosławiu. Pochowany jest na Nowym Cmentarzu w Jarosławiu.
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- Kawaler Orderu Franciszka Józefa – Austro-Węgry (1906)[2]
- Order Korony Żelaznej III Klasy – Austro-Węgry (za pracę obywatelską i społeczną na stanowisku burmistrza i lojalny stosunek do rządu austriackiego)
- Honorowa godność członka Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Jarosławiu (za okazywanie polskich uczuć narodowych oraz popieranie polskich organizacji i stowarzyszeń)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Przemyślu za rok szkolny 1894. Przemyśl: 1894, s. 134.
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 195.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Rada Miasta Jarosławia
- Honorowi obywatele Jarosławia
- XI kadencja austriackiej Rady Państwa
- Internat Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Jarosławiu
- Park miejski im. Bohaterów Monte Cassino w Jarosławiu
- Nowy Cmentarz w Jarosławiu
- Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Jarosławiu
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Księga ochrzczonych w latach 1833–1861
- Dr. Adolf Dietzius, „Tygodnik Jarosławski” z 1920
- Mieczysław Orłowicz, Jarosław, jego przeszłość i zabytki, przewodnik ilustrowany, Lwów–Warszawa 1921
- Odpis testamentu ogłoszonego z woli Adolfa Dietziusa 30 stycznia 1920
- Andrzej Wondaś, Szkice do dziejów Jarosławia, Jarosław 1936
- A. Szczurowski, Skorowidz powiatu
- Księga ślubów w latach 1907–1953
- Kronika, „Express Jarosławski” z 1937
- Witold Ziembicki, Dietzius Adolf, Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1939
- Burmistrzowie Jarosławia (zabór austriacki)
- Członkowie ochotniczej straży pożarnej (zabór austriacki)
- Członkowie Rad Powiatowych Galicji
- Galicyjscy lekarze
- Honorowi obywatele Jarosławia (zabór austriacki)
- Ludzie urodzeni w Jarosławiu (Polska)
- Polacy – odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Żelaznej
- Politycy Związku Ludowo-Narodowego
- Polscy lekarze
- Polscy posłowie do Rady Państwa w Wiedniu
- Posłowie do Rady Państwa w Wiedniu XI kadencji
- Radni Jarosławia (zabór austriacki)
- Radni powiatu jarosławskiego
- Urodzeni w 1852
- Zmarli w 1920