Akropol ateński

Akropola
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Kraj	Grecja
Spełniane kryterium	I, II, III, IV, VI
Charakterystyka	#404
Regionb	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1987 na 11. sesji
a Oficjalna nazwa wpisana na liście UNESCO b Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Położenie na mapie Aten Akropol
Położenie na mapie Grecji Akropol
37°58′17,58″N 23°43′35,62″E
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Akropol ateński (nw.gr. Ακρόπολη Αθηνών, od akropolis = górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m (157 m n.p.m.). Był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.

Budowle

• Partenon – świątynia zbudowana z inicjatywy wielkiego Peryklesa w latach 447-432 p.n.e., na cześć bogini Ateny (Atena Partenos), patronki miasta. Została zaprojektowana w porządku doryckim. Dzieła rzeźbiarskie zaprojektował Fidiasz, uważany za najwybitniejszego rzeźbiarza starożytnej Grecji. Wewnątrz świątyni stał gigantyczny posąg Ateny ze złota i kości słoniowej, najprawdopodobniej wyrzeźbiony osobiście przez Fidiasza;
• Erechtejon – świątynia w porządku jońskim zbudowana na cześć bohatera Erechteusza, poświęcona Posejdonowi i Atenie;
• Świątynia Ateny Nike (Nike Apteros 450 p.n.e.-421 p.n.e.) – świątynia Ateny Zwycięskiej w porządku jońskim
• Propyleje (Propyleie) – budowla wejściowa.
• Pinakoteka – zbiór obrazów, dzieł sztuki, magazyn, skarbiec

Rekonstrukcja Akropolu na ilustracji z początków XXw

Historia

• neolit – pierwsze ślady osadnictwa
• X wiek p.n.e. – pierwsze ślady murów obronnych (o grubości 4,5-6,0 metrów)
• 1 połowa VI wieku p.n.e. – powstaje świątynia zwana Hekatompedonem
• ok. 560 p.n.e. – Pizystrat wznosi pierwsze propyleje i powiększa świątynię poświęconą Atenie
• 480 p.n.e. – Persowie niszczą świątynie i fortyfikacje Akropolu
• 447 p.n.e. – początek odbudowy Akropolu z inicjatywy Peryklesa – rozpoczęcie budowy Partenonu
• 438 p.n.e. – początek budowy Propylei
• 424 p.n.e. – zakończono budowę świątyni Ateny Nike (Ateny zwycięskiej)
• 406 p.n.e. – zakończenie budowy Erechtejonu
• 334 p.n.e. – Aleksander Wielki po zwycięskiej bitwie nad Granikiem kazał zawiesić na Partenonie tarcze z pozłacanego brązu
• połowa III wieku p.n.e. – król Pergamonu Attalos I funduje grupę rzeźb dla uczczenia swego zwycięstwa na Galatami
• 27 p.n.e. – Rzymianie wznoszą świątynie Romy i Augusta
• 662 – Partenon zostaje przekształcony w kościół Matki Bożej
• 1456 – zdobycie Aten przez Turków – Parteneon zostaje przekształcony w meczet
• 26 września 1687 – flota wenecka podczas bitwy z Turkami ostrzelała Akropol, powodując eksplozję prochu zgromadzonego na Akropolu, która zniszczyła wiele budowli.
• 1834 – rozpoczęcie prac archeologicznych na Akropolu, trwających do dziś.

Bibliografia

• Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, str. 132, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9.

Zobacz też

• akropol

Linki zewnętrzne

• Greece, Athens, Acropolis Virtual Tour with map and compass effect by Tolomeus (ang.)
• Strona muzeum na Akropolu (ang.). [dostęp 28 maja 2013].