Aleksandria (obwód rówieński)
50°43′56″N 26°20′43″E/50,732222 26,345278
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Wysokość |
189 m n.p.m. | ||||
| Populacja • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 362 | ||||
| Kod pocztowy |
35320 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego  | |||||
| 50°43′56″N 26°20′43″E/50,732222 26,345278
| |||||
Aleksandria (ukr. Олександрія) – wieś na Ukrainie w rejonie rówieńskim obwodu rówieńskiego nad Horyniem. Liczy 2397 mieszkańców.
Znajduje się tu przystanek kolejowy Aleksandria Rówieńska, położony na linii Równe – Baranowicze – Wilno.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1847 r. mieszkało tu 728 Żydów[1], w 1897 – 2 154, w 1921 – 1293[2], natomiast w 1939 r. – 1 700. Mieli swoją synagogę[1], która uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej[3]. Od 1917 działała szkoła hebrajska z sieci Tarbut założona przez Samuela Rosenhaka[2]. Do 1942 roku Żydzi stanowili 2/3 mieszkańców; pozostali to przeważnie Ukraińcy i Polacy oraz Czesi[1].
W dniach 1–4 lipca 1941 r. miejscowi nacjonaliści ukraińscy dokonali pogromu. Zabito kilku Żydów, spalono synagogę, plądrowano żydowskie domy.
Podczas okupacji niemieckiej urządzono w Aleksandrii getto, w którym umieszczono 1 080 Żydów. W dniach 23–24 września 1942 r. SD z Równego przy pomocy ukraińskiej policji i niemieckiej żandarmerii w pobliskim lesie Światy[4] rozstrzelało blisko 1000 z nich[5][6].
Mieszkająca w Aleksandrii polska rodzina Żarczyńskich ukrywała Żydów. W 2014 roku Instytut Jad Waszem pośmiertnie uhonorował za to małżeństwo Jana i Anielę Żarczyńskich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[7]. W 2020 roku tytuł ten przyznano Wiktorii Bruss, która niosła pomoc Irenie Sachar[8][9].
W sierpniu 1943 r. Polacy z Aleksandrii w obawie przed napadem UPA ewakuowali się wozami do Równego. Po drodze wpadli w zasadzkę we wsi Barmaki. Upowcy przy pomocy siekier, wideł i noży zmasakrowali około 50 osób; ich ciała zostały przywiezione przez ocalałych do Równego, gdzie Niemcy wystawili je na widok publiczny[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 667, 705, 724, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- ↑ a b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Żydowski Instytut Historyczny Edukacja [online], web.archive.org, 16 września 2011 [dostęp 2021-09-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-09-16].
- ↑ przy wsi Swiacie
- ↑ ; zobacz stronę Żydowskiego Instytutu Historycznego poświęconą Aleksandrii https://web.archive.org/web/20110916005442/http://www.jewishinstitute.org.pl/pl/gminy/miasto/594.html
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.19
- ↑ Żarczyńska Aniela ; Husband: Żarczyński Jan. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
- ↑ Bruss Wiktoria. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
- ↑ Irena Maria Bruss Margoła. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Aleksandrya 1.), mko, pow. rówieński, nad Horyniem, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 29.
- Aleksandrya 3.), mko nad Horyniem, pow. rówieński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 20.
- Żydowska księga pamięci Aleksandrii, wolny dostęp przez Bibliotekę Publiczną Nowego Jorku (New York Public Library) (heb.)
- Aleksandria na stronie Rady Najwyższej Ukrainy