Andrzej Beryt
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
historyk sztuki, muzealnik |
Andrzej Beryt (ur. 11 lipca 1938[1] w Poznaniu, zm. 6 stycznia 2021[2]) – polski historyk sztuki i muzealnik, popularyzator wiedzy o II wojnie światowej[3].
Pochodził z asymilowanej rodziny żydowskiej. Podczas okupacji niemieckiej rodzina, po wyrzuceniu z domu, trafiła do niemieckiego obozu przesiedleńczego na Głównej w Poznaniu, później została wysiedlona do Mielca w Generalnym Gubernatorstwie. Brat Zdzisław Beryt został aresztowany w 1942 roku, matka, na skutek przeżyć okupacyjnych zmarła w 1943[4].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
Ukończył Technikum Budowlane, a następnie historię sztuki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Pracował w Instytucie Technologii Drewna, przedsiębiorstwie Robót Kolejowych, Przedsiębiorstwie Państwowym Pracownie Konserwacji Zabytków w Poznaniu.
Ukończył także podyplomowe studium muzeologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Bogate doświadczenie zawodowe i wykształcenie kierunkowe wykorzystywał w twórczej pracy muzealnika[5].
Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Był realizatorem w początkowym etapie powstawania Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Fort VII[6], stworzonego z inicjatywy byłych więźniów i władz miejskich oraz wojewódzkich, a od 1976 współtwórcą powstania Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie dawnego niemieckiego nazistowskiego obozu karno-śledczego)[7]. Od 1976 roku zagospodarował tereny i budynki tych placówek muzealnych. Jako wieloletni dyrektor Muzeum w Żabikowie organizował wystawy, spotkania z byłymi więźniami i organizacjami kombatanckimi (Szare Szeregi, Armia Krajowa), w latach 2000 rozbudował placówkę. Pod jego kierownictwem pracownicy Muzeum zebrali i zinwentaryzowali kilkadziesiąt tysięcy dokumentów dotyczących byłych więźniów, propagowali wiedzę o wydarzeniach na terenie Wielkopolski w czasach II wojny światowej przez publikacje i spotkania z młodzieżą, m.in. na workcampach, gdzie młodzi ludzie z wielu krajów razem czyścili i opisali fragmenty macew, które trafiły do Muzeum.
W związku z opieką sprawowaną przez Muzeum nad pozostałościami byłego niemieckiego obozu pracy przymusowej dla Żydów, który znajdował się w pobliżu, Andrzej Beryt odnajdywał i zabezpieczał żydowskie nagrobki lub ich fragmenty znalezione na terenie Poznania i okolic, najczęściej w pobliżu dawnego cmentarza żydowskiego przy ul. Głogowskiej. Według jego pomysłu z części zgromadzonych macew utworzono lapidarium w formie menory, w kwaterze żydowskiej cmentarza Miłostowo[8][9][10][11].
W 1983 podarował granit, z którego powstał pomnik pamięci Żydów pracujących przy budowie autostrady w latach 1941-1943. Pomnik odsłonięto w 40. rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim na terenie Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie. Był zaangażowany w budowę pomnika Ofiar obozu pracy dla Żydów w Poznaniu, przy stadionie miejskim[12] powstałego z inicjatywy władz Poznania i Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Poznaniu.
Pracując w Muzeum pełnił również funkcję specjalisty w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich IPN w Warszawie i starszego inspektora w Wojewódzkim Komitecie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Poznaniu[13].
Był dyrektorem poznańskiej filii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach[4] i wiceprzewodniczącym (Niezależnej) Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Poznaniu (założonej w 1998, rozwiązanej z inicjatywy Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej w 2014.)[14]
Był członkiem, czasem też założycielem, wielu organizacji zajmujących się sztuką, zabytkami, historią oraz żydowską kulturą i religią. Jako członek Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej uczestniczył w programach edukacyjnych dla niemieckich uczniów, organizowanych przez Maximilian-Kolbe-Werk. Brał też regularnie udział w spotkaniach Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu w Polsce.
Na emeryturę przeszedł 14 lipca 2009. Z tej okazji w żabikowskim muzeum urządzono okolicznościową wystawę prezentującą jego dorobek[15].
Pogrzeb odbył się 20 stycznia 2021 na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odpis zupełny aktu urodzenia, Poznań, 5 lutego 2009.
- ↑ a b Gazeta.pl - Polska i świat - wiadomości | informacje | wydarzenia [online], www.gazeta.pl [dostęp 2021-01-22] (pol.).
- ↑ Andrzej Beryt [online], zabikowo.eu [dostęp 2021-01-22] (pol.).
- ↑ a b HS, PPR, Uczestniczył w misterium, „Wieści Lubońskie”, 2005, s. 2, 17.
- ↑ Andrzej Beryt, Życiorys, maszynopis z 30.9.1991
- ↑ Nekrolog na stronie Muzeum Martyrologii Wielkopolan - Fort VII. [dostęp 2021-04-19].
- ↑ Nekrolog zamieszczony przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego. [dostęp 2021-04-19].
- ↑ Heidi Beryt, Wywiad z dr. Anną Ziółkowską, dyrektor Muzeum w Żabikowie od 2009 r. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Aleksandra Minta, Natasza Niedzielska. Próby rekonstrukcji. „Miasteczko Poznań”, s. 50-51, 2011.
- ↑ Eligiusz Ratajczak. Macewy z ogródka. „Miasteczko Poznań”, s. 52-53, 2011.
- ↑ Piotr Alejski, Macewy poznańskie za zbiorów muzeum w Żabikowie, praca magisterska przygotowana pod kierunkiem prof. Dr. Hab. Jerzego Fogla,, 2006.
- ↑ Heidi Beryt, Wywiad z dr. Anną Ziółkowską, dyrektor Muzeum w Żabikowie od 2009 r., 13 kwietnia 2021.
- ↑ Andrzej Beryt, Karta stanowiska pracy, 15.8.1993.
- ↑ Decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i administracji W.R./3612/147/98/KW z 18.9.1988, Decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i administracji DWRMNE-WROA.6120.6.14
- ↑ Marszałek podziękuje Dyrektorowi Muzeum w Żabikowie za 33 lata pracy [online], Serwis Samorządowy PAP [dostęp 2021-04-19] (pol.).