Arbanasi (Bułgaria)
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Gmina | |
| Populacja (2024) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
5029 |
Położenie na mapie obwodu Wielkie Tyrnowo  | |
Położenie na mapie Bułgarii  | |
 43°05′54,76″N 25°39′57,44″E/43,098544 25,665956
| |
| Strona internetowa | |
Arbanasi (bułg. Арбанаси) – wieś w Bułgarii, w obwodzie Wielkie Tyrnowo, w gminie Wielkie Tyrnowo. W 2024 roku liczyła 367 mieszkańców[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Brak wiarygodnych materiałów dokumentalnych pozostawia różne opinie i założenia na temat pochodzenia, nazwy i populacji Arbanasi[2]. Według Konstantina Ireczka późnośredniowieczni mieszkańcy wsi byli przybyszami głównie z Epiru, o czym świadczą miejscowe inskrypcje i księgi greckie[2]. Machiel Kiel przyjmuje, że Albańczycy osiedlili się we wsi pod koniec XV wieku, po kampanii wojskowej sułtana Bajazyda II w Albanii w 1492 roku, podczas której wzięto wielu jeńców[3]. Według niektórych badaczy jedna z tutejszych cerkwi powstała już w XIV wieku[4].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Arbanasi jest rezerwatem architektoniczno-muzealnym i znajduje się na liście stu narodowych obiektów turystycznych. We wsi znajdują się dwa monastyry: Arbanaski monastyr „Święta Matka Boża” – czynny monastyr dziewiczy, założony w okresie Drugiego Królestwa Bułgarii[5]. W pierwszych latach upadku Bułgarii pod panowaniem osmańskim monastyr został zachowany, lecz potem monastyr doznał poważnych szkód w wyniku najazdów Kyrdżalczyków[5]. Odrestaurowano go w XVII w., od tego czasu datuje się także ikonostas[5]. W monastyrze przechowywana jest ikona Matki Bożej typu Troeruczica, uważana za cudowną[5]. Drugi arbanaski monastyr to „Św. Mikołaj”, jest czynnym monastyrem dziewiczym, założonym za panowania dynastii Asienewci[6]. Został zniszczony, gdy Bułgaria znalazła się pod panowaniem osmańskim[6]. Odrestaurowano go pod koniec XVII wieku. Dziś monastyr przyjmuje nocujących pielgrzymów[6].
W wiosce Arbanasi znajduje się pięć średniowiecznych muzeów cerkiewnych, z unikalnymi malowidłami ściennymi. Dziś cerkwie są częścią Regionalnego Muzeum Historycznego Wielkiego Tyrnowa: Cerkiew-Muzeum św. Dymityra – zbudowany w 1621 r[7]. W 1850 r. w świątyni odbyły się wybory wikariusza biskupa metropolii tyrnowskiej[7]. Unikalne dla Bałkanów jest przedstawienie drzewa Jessego w świątyni[7]. Cerkiew-muzeum „Św. Jerzego” – budowany w dwóch etapach – w XVI i na przełomie XVII i XVIII w[8]. Cerkiew-muzeum Narodzenia Pańskiego – budowana w kilku etapach w XVI–XVII wieku[9]. Jest to masywna kamienna budowla[9]. Obok kościoła znajduje się także kaplica „Św. Jana Poprzednika”. „Rożdestwo Christowo” jest częścią kompleksu rezydencjalnego, z którego pochodzi największa metropolia na Bałkanach – Tarnowsk[9]. Cerkiew-muzeum „Św. Archanioła Michała Gabriela” – został zbudowany pod koniec XVII wieku[5]. Do dziś zachowały się obrazy Chrystusa Emanuela, Chrystusa Wszechposiadacza, Dziewicy Platytera, Świętego Jerzego, Świętego Merkurego zabijającego króla-tyrana, Świętego Prokopa, Świętego Artemiusza, Świętego Pantelejmona[5]. Do zachowanych scen należą: „Zwiastowanie”, „Chrzest Chrystusa”, „Zdrada Judasza”, „Ukrzyżowanie Chrystusa” i „Sąd Piłata”[5]. Obok kościoła zbudowano kaplicę św. Paraskewy[5]. Cerkiew-muzeum św. Atanazego – zbudowano go w latach trzydziestych XVIII w., a malowanie ukończono w 1667 r.; jak wynika z inskrypcji fundacyjnej znajdującej się w cerkwi[10]. Na sklepieniu namalowane są imponujące wizerunki Chrystusa Wszechmogącego, Chrystusa Emanuela i Trójcy Świętej[10]. Zachowały się wizerunki św. Modesta, św. Spyridona, św. Achillesa i św. Antypasa[10]. Obok kościoła zbudowano kaplicę św. Charalampiusza[10].
Osoby związane z miejscowością
[edytuj | edytuj kod]Urodzeni
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Gramadow (1822–1878) – bułgarski rewolucjonista
- Panajot Kyrdżiew (1853–1929) – bułgarski kmet Warny
- Konstantin Łambrinow – bułgarski oficer
- Sofronij Wraczanski – bułgarski budziciel narodowy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Таблица на населението по постоянен и настоящ адрес. Единна система за гражданска регистрация и административно обслужване на населението. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).
- ↑ a b Константин Иречек: История на българите. s. 488. [dostęp 2024-07-06].
- ↑ Гергана Георгиева: Войната като фактор за вътрешни миграции на балканското население през ХV–ХІХ век. По примера на село Арбанаси, В: Чрез миналото към бъдещето. София: Сборник в чест на проф. днк Маргарита Карамихова, 2018, s. 134.
- ↑ Елена Грозданова: Многоликите пътища на мира и войната, в: Контрасти и конфликти „зад кадър“ в българското общество през XV–XVIII век. София: 2003, s. 46–47.
- ↑ a b c d e f g h Църква „Св. Успение Богородично“ (XVII в.), Арбанашки манастир – с. Арбанаси Църква „Св. Успение Богородично“ (XVII в.), Арбанашки манастир – с. Арбанаси. София: Център за Реставрация на Художествени Ценности, s. 12–21. Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik
<ref>; nazwę „MC” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartościąBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c Манастир Свети Никола. arbanassi.org. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).
- ↑ a b c Църква св. Димитър – Арбанаси. .museumvt.com. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).
- ↑ Църква св. Георги – Арбанаси. museumvt.com. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).
- ↑ a b c Църква Рождество Христово – Арбанаси. museumvt.com. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).
- ↑ a b c d Църква "Св. Атанасий". veliko-tarnovo.bg. [dostęp 2024-07-06]. (bułg.).