Azuara (krater)
41°10′N 0°55′W/41,166667 -0,916667 Mapa topograficzna | |
| Ciało niebieskie | |
|---|---|
| Średnica krateru |
35-40 km[1] |
| Wiek | |
| Źródło nazwy |
miejscowość Azuara |
Położenie na mapie Aragonii  | |
Położenie na mapie Hiszpanii  | |
| 41°10′N 0°55′W/41,166667 -0,916667
| |
Azuara – prawdopodobny krater uderzeniowy położony w Aragonii w Hiszpanii, ok. 50 km na południe od Saragossy.
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
W 1983 roku geologowie rozpoznali anomalną, kolistą strukturę rozciągającą się wokół miejscowości Azuara. Stwierdzono, że może mieć ona pochodzenie egzogeniczne (na skutek uderzenia ciała niebieskiego) lub endogeniczne (tektoniczne)[3].
Argumenty za uderzeniem[edytuj | edytuj kod]
Za hipotezą pozaziemskiego pochodzenia struktury Azuary silnie przemawiało odnalezienie brekcji zawierającej prawdopodobny kwarc szokowy[3]. Stwierdzono występowanie szkliwa w brekcjach, a także rzadkich stożków zderzeniowych na obrzeżach krateru[4].
Struktura ta posiada częściowo zachowany pierścień utworzony ze sfałdowanych skał mezozoicznych i zawiera młodsze osady, głównie w północno-wschodniej części. W obrzeżu występuje odwrócona sekwencja stratygraficzna, osady charakteryzuje upad w kierunku środka krateru[3][5]. Z obszarem tej struktury wiąże się ujemna anomalia siły ciężkości, z której kształtu wywnioskowano o istnieniu wewnętrznego pierścienia w kraterze, pogrzebanego pod osadami[1].
Na podstawie wieku osadów oceniono, że impakt miał miejsce pomiędzy wczesną kredą a miocenem[5]. Bardziej szczegółowe badania pozwoliły wskazać, że czas powstania struktury przypada na eocen lub oligocen[1].
Zasugerowano, że pobliski basen Rubielos de la Cérida stanowi bliźniaczy krater uderzeniowy, który powstał równocześnie z kraterem Azuara na skutek upadku planetoidy podwójnej[4].
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Struktura Azuary, podobnie jak niedaleki basen Rubielos de la Cérida, jest interpretowana przez część naukowców jako nasunięcie alpejskie. Twierdzą oni, że osady otaczające basen Azuary powstawały sukcesywnie w paleogenie, a nie utworzyły jednocześnie wskutek nagłego zdarzenia. Formacja Pelarda, która była wskazywana jako materia wyrzucona z krateru, pokrywa osady mioceńskie, zatem nie mogła powstać równocześnie z domniemanym kraterem[6].
Krytycy twierdzą także, że wciąż brakuje dowodów na pozaziemskie pochodzenie tej struktury. Wskazano m.in., że domniemany kwarc szokowy posiada liczne dyslokacje, a deformacje nie są zorientowane wzdłuż określonych płaszczyzn. Nie wykazuje on zatem charakterystycznych cech metamorfizmu szokowego[7]. Sugestie te zostały jednak odrzucone przez głównych postulatorów uderzeniowego pochodzenia basenu Azuary, którzy przeprowadzili dodatkowe badania, dowodząc że dominujące płaszczyzny deformacji (ω {} i π {}) kryształów kwarcu są świadectwem wystąpienia ciśnień przekraczających 10 GPa[4].
Krater Azuara nie jest uwzględniony w bazie Earth Impact Database, którą prowadzi Uniwersytet Nowego Brunszwiku[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Kord, and Ernstson, Johannes Fiebag. The Azuara impact structure (Spain): new insights from geophysical and geological investigation". „Geologische Rundschau”. 81 (2), s. 403-427, 1992. DOI: 10.1007/BF01828607.
- ↑ Grieve R. A. F., Shoemaker E. M.: The record of past impacts on Earth. W: Hazards Due to Comets and Asteroids. Tom Gehrels (red.). Tucson, Arizona, USA: Univ. Arizona Press, 1994, s. 417-462, seria: Space Science Series.
- ↑ a b c Paul W. Hodge: Meteorite Craters and Impact Structures of the Earth. Cambridge University Press, 1994, s. 78. ISBN 0-521-36092-7.
- ↑ a b c Kord Ernstson, et al.. The mid-Tertiary Azuara and Rubielos de la Cérida paired impact structures (Spain). „Treballs del Museu de Geologia de Barcelona”. 11, s. 5-65, 2002.
- ↑ a b Ernstson K., Hammann W., Fiebag J., Graup G.. Evidence of an impact origin for the Azuara structure (Spain). „Earth and Planetary Science Letters”. 74, s. 361-370, 1985. DOI: 10.1016/S0012-821X(85)80008-X.
- ↑ Aurell Marc, et al.. Discussion of ‘The Azuara impact structure (Spain): new insights from geophysical and geological investigations’ by K. Ernston and J. Fiebag.. „Geologische Rundschau”. 82 (4), s. 750-755, 1993. DOI: 10.1007/BF00191501.
- ↑ F. Langenhorst, A. Deutsch, The Azuara and Rubielos structures, Spain: Twin impact craters or Alpine thrust systems? TEM investigations on deformed quartz disprove shock origin, t. 27, Lunar and Planetary Science Conference, marzec 1996, s. 725, Bibcode: 1996LPI....27..725L.
- ↑ Europe [online], Earth Impact Database [dostęp 2020-03-29] (ang.).