Saragossa

Saragossa
Zaragoza
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Aragonia
Prowincja	Saragossa
Comarca	Saragossa
Alkad	Pedro Santisteve
Powierzchnia	973,78 km²
Wysokość	199 m n.p.m.
Populacja (2016); • liczba ludności; • gęstość	; 661 108; 679 os./km²
Nr kierunkowy	976
Kod pocztowy	50001-50020
Tablice rejestracyjne	Z
	Położenie na mapie Hiszpanii Saragossa
	Położenie na mapie Aragonii Saragossa
	Położenie na mapie Europy Saragossa
	41°39′N 0°53′W/41,650000 -0,883333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Hiszpania

Bazylika Nuestra Señora del Pilar

Katedra „La Seo” nocą

El Palacio de La Aljafería

Saragossa (hiszp. Zaragoza) – miasto w północno-wschodniej Hiszpanii, w środkowym biegu Ebro. Stolica Aragonii, znana z mauretańskiego pałacu i barokowej katedry.

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Obecna nazwa miasta pochodzi od łacińskiego Caesaraugusta; po zdobyciu miasta w VIII wieku Maurowie przekształcili ją na Medina Albaida Sarakosta, a Hiszpanie po odbiciu miasta zmodyfikowali na Zaragoza (w języku kastylijskim i aragońskim).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Osada założona przez Iberów o.k. 25 r. p.n.e. (Salduba), później kolonia rzymska (Caesaraugusta) nazwana na cześć Cezara Oktawiana Augusta jego imieniem
Od V w. zajmowana kolejno przez Wandalów, Swewów i Wizygotów
Od 714 w rękach Maurów, w 778 oblegana przez Karola Wielkiego
Od 1039 stolica państwa muzułmańskiego, którym władała dynastia Beni-Kasim. Miasto było wówczas przystanią naukowców i poetów. Chrześcijański bohater Cyd (El Cid) walczył od 1085 przez pięć lat, jako najemny dowódca wojsk mauretańskich, odnosząc wiele zwycięstw w wojnach przeciwko chrześcijanom
W 1118 zdobyta przez Alfonsa I Walecznego i ustanowiona stolicą Aragonii aż do zjednoczenia z Kastylią przez małżeństwo Ferdynanda Aragońskiego z Izabelą Kastylijską w 1479
Od 1318 siedziba arcybiskupa
XIV–XVI wiek – ważny ośrodek handlowy i przyspieszony rozwój miasta
W 1474 założenie uniwersytetu
W 1529 układ hiszpańsko-portugalski o podziale stref wpływów na półkuli wschodniej (Filipiny/Moluki) – dopełnienie traktatu z 1494 z Tordesillas
1710 bitwa pod Saragossą w trakcie hiszpańskiej wojny sukcesyjnej – w jej wyniku możliwe było zajęcie opuszczonego Madrytu przez arcyksięcia Karola VI Habsburga
W latach 1808 i 1809 dwukrotnie oblegana i po niezwykle zaciętej obronie pod dowództwem generała José de Palafoxa zdobyta przez wojska napoleońskie. U boku Francuzów walczyły oddziały polskiej Legii Nadwiślańskiej pod dowództwem J. Chłopickiego
W czasie hiszpańskiej wojny domowej 1936-39 opanowana przez wojska generała Franco (w sierpniu i wrześniu 1937 operacja zaczepna wojsk republikańskich, w której wyróżniła się polska XIII Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego; głównych celów, tj. zdobycia Saragossy i odciążenia Frontu Północnego, nie osiągnięto)
Expo 2008 poświęcone wodzie i zrównoważonemu rozwojowi

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Nuestra Señora del Pilar – bazylika o czterech wieżach i jedenastu kopułach, zbudowana na przełomie XVII/XVIII w. We wnętrzu wspaniały ołtarz z ozdobną galeryjką. W kaplicy otoczona wielką czcią figura Najśw. Marii Panny na Kolumnie (El Pilar). Ukazała się podobno św. Jakubowi w 40 r. Na suficie freski Goi. Katedra jest celem wielu pielgrzymek, szczególnie połączonych z Fiesta de la Raza, uroczystościami przypominającymi odkrycie Ameryki (12 października).
La Catedral del Salvador (La Seo) – stara katedra, jej budowę rozpoczęto w XII w. a zakończono w XVII w. Wskutek długiego okresu budowy dostrzega się wiele stylów: od gotyku i mauretańskiego do baroku^[1]. We wnętrzu piękna krata w prezbiterium oraz gotyckie stalle. Wśród rzeźb głównego ołtarza widnieją postacie Krzyżaków.
La Lonja – giełda, renesansowa budowla z XVI w. Wewnątrz wspaniałe reliefy i ornamenty kamienne. W architekturze budynku widać wpływy florenckie^[2].
Aljafería – alkazar z XI wieku, znacznie przebudowany w następnych stuleciach. Zachowały się mauretański dziedziniec, meczet, pałac królów katolickich. Siedziba Las Cortes de Aragón - Kortezów Aragonii (lokalny parlament). Najokazalszy obiekt mauretański poza Andaluzją.
Puente de Piedra – siedmiołukowy most nad rzeką Ebro (z XV wieku)^[3]
ruiny rzymskie - z rzymskiego okresu dziejów miasta zachowały się resztki murów, teatru, łaźni, forum oraz portu rzecznego.
Alma Mater Museum – muzeum diecezjalne mieszczące się w pałacu biskupim

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych hiszpańskiego Ministerstwa Rozwoju tzw. Wielki Zespół Miejski Zaragozy (hiszp. Grande Área Urbana) ma 746 152 mieszkańców na powierzchni 2295 km², w latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 95 031 osób, co stanowi wzrost o 14.6%^[4].

Rozwój populacji centrum administracyjnego Saragossy (1842–2011)

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Średnia temperatura i opady dla Saragossy (port lotniczy Saragossa, 13 km na zachód od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	10.5	13.1	17.3	19.6	24.1	29.3	32.4	31.7	27.1	21.4	14.8	10.8	21,0
Średnie dobowe temperatury [°C]	6.6	8.2	11.6	13.8	18.0	22.6	25.3	25.0	21.2	16.2	10.6	7.0	15,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	2.7	3.3	5.8	7.9	11.8	15.8	18.3	18.3	15.2	11.0	6.3	3.2	10,0
Opady [mm]	21	22	19	39	44	26	17	17	30	36	30	21	322
Średnia liczba dni z opadami	4.0	3.9	3.7	5.7	6.4	4.0	2.6	2.3	3.2	5.4	5.1	4.8	51,1
Wilgotność [%]	75	67	59	57	54	49	47	51	57	67	73	76	61
Średnie usłonecznienie (w godzinach)	131	165	217	226	274	307	348	315	243	195	148	124	2694
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[5] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 249 m n.p.m., 1981–2010)

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Ośrodek przemysłowy, handlowy, naukowy, kulturalny i turystyczny. Fabryka koncernu Opel zatrudniająca 6700 osób, w której produkowane są modele Corsa, Meriva i Combo.

16 km na zachód od Saragossy znajduje się port lotniczy Saragossa (IATA: ZAZ, ICAO: LEZG), który służy jako lotnisko cywilne i baza Hiszpańskich Sił Powietrznych. Lotnisko było wykorzystywane przez NASA jako lądowisko awaryjne dla promów kosmicznych w przypadku TAL (Transoceanic Abort Landing).

Wystawa Światowa 2008[edytuj | edytuj kod]

W Saragossie w dniach 14.06.2008–14.09.2008 odbywała się Wystawa Światowa Expo Zaragoza 2008. Dzięki organizacji wystawy Saragossa zyskała nowoczesną infrastrukturę i prestiż^[6]. Pojawiły się jednak również głosy krytyki: przed Expo 2008 znacznie wzrosły ceny nieruchomości, a w zakolu rzeki, w którym usytuowano tereny wystawowe, wycięto wiele drzew [1].