Bandysie
53°18′05″N 21°13′03″E/53,301389 21,217500| wieś | |
_2.jpg) Fragment zabudowy miejscowości | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
29 |
| Kod pocztowy |
07-431[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WOS |
| SIMC |
0507940[5] |
Położenie na mapie gminy Czarnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | |
| 53°18′05″N 21°13′03″E/53,301389 21,217500[1]
| |
Bandysie – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Czarnia[5][6].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Czarni k. Myszyńca[7].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Etymologię nazwy wyprowadzano od bandytów, zbiegów, którzy mieli się tu osiedlić. Ludwik Krzywicki twierdził, że nazwa wsi wzięła się od Bandysia, człowieka wydalonego z bractwa bartnego. W XVII-wiecznych aktach bartnych określenie bandyś nazywano wywołańców z puszczy[8].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach 1921–1931 wieś leżała w województwie białostockim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Wach (od 1931 w gminie Czarnia).
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwało 492 osoby w 84 budynkach mieszkalnych[9]. Miejscowość należała do parafii rzymskokatolickiej w Myszyńcu. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Czarnia[10].
W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 tereny byłej gminy znalazły się pod okupacją niemiecką i do wyzwolenia wchodziła w skład Landkreis Scharfenwiese, rejencji ciechanowskiej w prowincji Prusy Wschodnie[11].
15 sierpnia 1944 w okolicach Bandyś został rozbity oddział specjalny Jagdkommando dowodzony przez Jagdkomandoführera Antona Zuchslanda, który został sprowadzony z Białostocczyzny w celu zwalczenia partyzantów. Pokonał go III batalion dowodzony przez Kazimierza Stefanowicza "Asa"[12].
3 października 1944 roku wojska niemieckie dokonały pacyfikacji wsi Bandysie. Przyczyną była chęć odwetu na mieszkańcach za pomoc okazywaną partyzantom, a także chęć zdławienia silnego na tym terenie ruchu oporu. W jej wyniku 120 mężczyzn z Bandyś zostało wywiezionych do obozów w Działdowie i Stutthofie. Tragizm wydarzeń potęguje fakt, że rozegrały się one na kilka miesięcy przed zakończeniem II wojny światowej. Rodziny wywiezionych jeszcze przez wiele lat poszukiwały wiedzy odnośnie losu aresztowanych rolników, spośród których powrócili nieliczni[12][13].
W 2014 we wsi reaktywowano obrzęd pustych nocy – czuwanie i modlitwy za pomordowanych z Bandyś[14].
W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Bandysie, po jej zniesieniu w gromadzie Czarnia. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
-
Pomnik na pamiątkę pacyfikacji wsi -
Jedna z kapliczek we wsi -
Oktawa Bożego Ciała
_3.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 2291
- ↑ Wieś Bandysie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-10-29], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 12 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Ludwik Krzywicki, Kurpie, Ostrołęka: Związek Kurpiów, 2007.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 59.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 63.
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 - Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-22].
- ↑ a b Natalia Lenda, Pacyfikacja wsi Bandysie (3 października 1944 r.), „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 34, 2020, s. 99–116.
- ↑ N. Lenda, Losy mężczyzn z wioski Bandysie po aresztowaniu ich przez Niemców w dniu 3 października 1944 r. w świetle zeznań świadków, "Notatki Płockie" 2023, nr 4, s. 44-64.
- ↑ Maria Weronika Kmoch, Boże Obiady na Kurpiach Zielonych [online] [dostęp 2022-07-21].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Bandysie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 98.
