Beatrice Tinsley
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1941 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 marca 1981 |
| Zawód, zajęcie |
astronom |
| Narodowość |
nowozelandzka |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
| Annie J. Cannon Award in Astronomy (1974) | |
Beatrice Muriel Hill Tinsley (ur. 27 stycznia 1941 w Chester, zm. 23 marca 1981 w New Haven) – nowozelandzka astronom i kosmolog, której badania przyczyniły się do zrozumienia ewolucji galaktyk[1].
Życiorys[2][edytuj | edytuj kod]
Tinsley urodziła się jako druga spośród trzech sióstr. Po II wojnie światowej wyemigrowała wraz z rodziną do Nowej Zelandii. Rodzina mieszkała najpierw w Christchurch, a następnie przez dłuższy czas w New Plymouth. Jej ojciec Edward Hill był duchownym i burmistrzem New Plymouth (1953–1956)[3]. Studiując w Christchurch, wyszła za mąż za fizyka i kolegę z klasy uniwersyteckiej, Briana Tinsleya. To uniemożliwiło jej podjęcie pracy w college’u, ponieważ jej mąż był już tam zatrudniony[4]. W 1963 przeniosła się do Stanów Zjednoczonych, do Dallas (w Teksasie), ale tam też doświadczała trudności: pracowała wtedy, gdy jej dzieci spały[4]. W 1974, po latach starań o równowagę w rodzinie, opuściła męża i dwoje adoptowanych dzieci[1], by móc objąć posadę profesora nadzwyczajnego na Uniwersytecie Yale. Pracowała tam aż do śmierci; zmarła z powodu raka w szpitalu tej uczelni w 1981. Jej prochy pochowano na cmentarzu na terenie kampusu[5].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
Tinsley uczęszczała do High School w New Plymouth, a następnie studiowała na Uniwersytecie w Canterbury, gdzie ukończyła studia magisterskie[6]. Tytuł magistra nauk ścisłych z wyróżnieniem z dziedziny fizyki uzyskała w 1961. Stopień doktora został jej przyznany przez Uniwersytet Teksański w Austin w 1966, za pracę dyplomową Ewolucja Galaktyk i jej znaczenie dla kosmologii[7][8].
Działalność zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Tinsley dokonała pionierskich badań teoretycznych dotyczących wieku gwiazd w zależności od populacji gwiazdowych i ich wpływu na obserwowalne cechy galaktyk. Miała także udział w fundamentalnych analizach modeli wszechświata określających, czy wszechświat jest zamknięty czy otwarty. Jej modele galaktyk doprowadziły do sformułowania pierwszego przybliżenia, jak mogły wyglądać protogalaktyki[9].
W 1974 otrzymała nagrodę Annie J. Cannon Award in Astronomy Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego w uznaniu jej prac nad ewolucją galaktyk[10].
W 1977 Tinsley, wraz z Richardem Larsonem z Uniwersytetu Yale, zorganizowała konferencję pt. „Ewolucja Galaktyk i Populacji Gwiezdnych”[11].
Wkrótce potem, w 1978, została pierwszą kobietą profesorem astronomii na Uniwersytecie Yale[12]. Jej ostatnia praca naukowa, przedłożona czasopismu „Astrophysical Journal” dziesięć dni przed jej śmiercią, została opublikowana pośmiertnie w listopadzie, bez korekty[13].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1986 Amerykańskie Towarzystwo Astronomiczne utworzyło nagrodę Beatrice M. Tinsley, która uznaje „wybitny wkład badawczy w dziedzinie astronomii lub astrofizyki, o wyjątkowo kreatywnym lub innowacyjnym charakterze”. Jest to jedyna poważna nagroda przyznawana przez amerykańską społeczność naukową, która honoruje kobietę naukowca. Nagroda nie jest przyznawana z zastrzeżeniem określonego obywatelstwa kandydata lub kraju zamieszkania[14].
Nazwa asteroidy pasa głównego (3087) Beatrice Tinsley (odkrytej w 1981 w Mount John University Observatory) pochodzi od jej imienia[15].
Uniwersytet Teksański w Austin powołał do życia w 1989 Beatrice M. Tinsley Centennial Visiting Professorship. W 2007 dodatkowo ufundowano stypendia Tinsley Scholars, jako nagrody dla młodych badaczy[16].
W 2005 Teatr Circa w Wellington wystawił sztukę pt. Bright Star o życiu Beatrice Tinsley. Towarzystwo Astronomiczne Wellington zorganizowało pokazy nieba przez teleskop przy nabrzeżu przy Te Papa Museum[17].
W grudniu 2010 Komisja Geograficzna Nowej Zelandii nadała nazwę Mt Tinsley wzniesieniu w Górach Keplera w regionie Fiordland[18][19].
Królewskie Towarzystwo Astronomiczne Nowej Zelandii od 2012 organizuje Wykłady Beatrice Hill Tinsley[20].
W dniu 27 stycznia 2016, w 75. rocznicę jej urodzin, Google opublikowało Doodle, aby uhonorować jej pracę[21].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- „An accelerating universe” 1975, Nature 257, 454 – 457 (9 October 1975); doi:10.1038/257454a0
- Correlation of the Dark Mass in Galaxies with Hubble type, 1981, Royal Astronomical Society, Monthly Notices, vol. 194, p. 63–75
- Relations between Nucleosynthesis Rates and the Metal Abundance, 1980, Astronomy and Astrophysics, vol. 89, no. 1–2, p. 246–248
- Stellar Lifetimes and Abundance Ratios in Chemical Evolution, 1979, Astrophysical Journal, Part 1, vol. 229, p. 1046–1056
- Colors as Indicators of the Presence of Spiral and Elliptical Components in N Galaxies, 1977, Publications of the Astronomical Society of the Pacific, vol. 89, p. 245–250
- Surface Brightness Parameters as Tests of Galactic Evolution, 1976, Astrophysical Journal, vol. 209, p. L7–L9
- The Color-Redshift Relation for Giant Elliptical Galaxies, 1971, Astrophysics and Space Science, Vol. 12, p. 394
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b 5 facts you probably didn't know about one of the most original thinkers in astronomy, Beatrice Tinsley, „The Independent”, 26 stycznia 2016 [dostęp 2017-08-11] (ang.).
- ↑ From New Plymouth to new heights – Beatrice Tinsley's impact on astronomy [online], Stuff [dostęp 2017-08-11].
- ↑ Beatrice Tinsley Biography, „J. Renee Works”, 10 stycznia 2013 [dostęp 2017-08-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-11] (ang.).
- ↑ a b Paul Farrell, Beatrice Tinsley: 5 Fast Facts You Need to Know, „Heavy.com”, 26 stycznia 2016 [dostęp 2017-08-11] (ang.).
- ↑ Nicole Lawton: New Zealand's ultimate female scientist remembered for breaking glass ceiling. [w:] stuff [on-line]. 2017-04-13. [dostęp 2017-08-11]. (ang.).
- ↑ NZEDGE Legends – Beatrice Tinsley, Astronomer – Scientists [online], nzedge.com [dostęp 2017-08-11] (ang.).
- ↑ Beatrice Muriel Tinsley [online], geni_family_tree [dostęp 2017-08-11] (ang.).
- ↑ Marcia Bartusiak: Chasing Galaxies. [w:] Natural History Magazine [on-line]. [dostęp 2017-08-11]. (ang.).
- ↑ Beatrice M. Tinsley, Richard B. Larson, Stellar population explosions in proto-elliptical galaxies, „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, 186 (3), 1979, s. 503–517, DOI: 10.1093/mnras/186.3.503, ISSN 0035-8711, Bibcode: 1979MNRAS.186..503T [dostęp 2017-08-11].
- ↑ Grants, Prizes, and Awards | American Astronomical Society [online], 2 października 2009 [dostęp 2017-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2009-10-02].
- ↑ Margaret Grogan, The Work of Beatrice Tinsley [online], freepages.misc.rootsweb.ancestry.com [dostęp 2017-08-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-20].
- ↑ Margaret Grogan, Life of Beatrice Tinsley [online], freepages.misc.rootsweb.ancestry.com [dostęp 2017-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-25].
- ↑ B.M. Tinsley, Chemical evolution in the solar neighborhood. IV – Some revised general equations and a specific model, „The Astrophysical Journal”, 250, 1981, s. 758–768, DOI: 10.1086/159425, ISSN 0004-637X, Bibcode: 1981ApJ...250..758T (ang.).
- ↑ Beatrice M. Tinsley Prize. American Astronomical Society. [dostęp 2017-08-11]. (ang.).
- ↑ (3087) Beatrice Tinsley w bazie Minor Planet Center (ang.)
- ↑ External Review 2009. University of Texas at Austin Department of Astronomy/McDonald Observatory. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-08)]. (ang.).
- ↑ circa theatre [archives] [online], 7 lutego 2006 [dostęp 2017-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2006-02-07].
- ↑ Mount Pickering and Mount Tinsley [online], 15 grudnia 2009 [dostęp 2017-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2009-12-15].
- ↑ Scot MacKay: Historian's mountainous goal reached. [w:] stuff [on-line]. 2011-01-19. [dostęp 2017-08-11]. (ang.).
- ↑ Beatrice Hill Tinsley Lectures [online] [dostęp 2017-08-11].
- ↑ Beatrice Tinsley’s 75th Birthday [online], google.com [dostęp 2017-05-11] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Biografie[edytuj | edytuj kod]
- Michele Nichols: Beatrice Hill Tinsley. Carleton College, 1998-06-10. [dostęp 2017-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-07)]. (ang.).
- Biografia na stronie NZEDGE.COM (ang.)
- Biografia na stronie Astronomical Society of the Pacific (ang.)
- Biografia na stronie Texas State Historical Association (ang.)
Inne źródła[edytuj | edytuj kod]
- Recenzja sztuki Bright Star z Circa Theater. nbr.co.nz. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-12-16)]. (ang.).
- Wywiad z Beatrice Tinsley. [w:] Oral History Interviews [on-line]. American Institute of Physics, 1977-06-14. [dostęp 2017-08-11]. (ang.).
- Women in Astronomy Spis publikacji o Beatrice Tinsley na stronie Astronomical Society of the Pacific (ang.)
- Radio New Zealand The Stars are Comforting: The letters of Beatrice Hill Tinsley (1941–1981). Galeria zdjęć, listy oraz wywiady w formie plików audio (ang.)