Borowiec (rodzaj ssaków)
| Nyctalus | |||
| Bowdich, 1825[1] | |||
 Borowiec wielki (N. noctula) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
borowiec | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Nyctalus verrucosus Bowditch, 1825 (= Vespertilio leisleri Kuhl, 1817) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Borowiec[9] (Nyctalus) – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i północnej Afryce[10][11][12].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 48–106 mm, długość ogona 35–74 mm, długość ucha 11–26 mm, długość tylnej stopy 9–17 mm, długość przedramienia 35–70 mm; masa ciała 6–74 g[11][13].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1825 roku angielski podróżnik i badacz Thomas Edward Bowdich w publikacji własnego autorstwa zatytułowanej Wycieczki na Maderę i Porto Santo jesienią 1823 roku podczas trzeciej podróży do Afryki[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) borowiec leśny (N. noctula).
- Atalapha (Atalepha): hebr. ataleph ‘nietoperz’[14]. Gatunek typowy: Rafinesque wymienił dwa gatunki – Atalapha sicula Rafinesque, 1814 (nomen dubium) i Atalapha americana Rafinesque, 1814 (= Vespertilio borealis P.L.S. Müller, 1776) – nie wyznaczając gatunku typowego; gatunek typowy (późniejsze oznaczenie) – Atalapha sicula Rafinesque, 1814 (nomen dubium).
- Nyctalus: gr. νυκταλος nuktalos lub νυσταλος nustalos ‘senny, ospały’[15].
- Pterygistes: gr. πτερυγιξω pterugiksō ‘trzepotać’[16]. Gatunek typowy: Kaup wymienił dwa gatunki – Vespertilio Leisleri Kuhl, 1817 i Vespertilio proterus Kuhl, 1817 (= Vespertilio noctula von Schreber, 1774) – z których gatunekiem typowym jest Vespertilio noctula von Schreber, 1774.
- Noctulina (Noctilinia): łac. noctulina ‘należący do nocy’, od nox, noctis ‘noc’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio noctula von Schreber, 1774.
- Panugo: etymologia niejasna, Kolenati nie wyjaśnił etymologii nazwy rodzajowej[18]. Gatunek typowy: Kolenati wymienił dwa gatunki – Vespertilio leisleri Kuhl, 1817 i Vespertilio noctula von Schreber, 1774 – z których typem nomenklatorycznym jest Vespertilio noctula von Schreber, 1774.
- Noctula: fr. noctule ‘nietoperz’, od łac. nox, noctis ‘noc’[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vesperugo (Noctula) plancyi Gerbe, 1880.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[20][13][10][9]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[9] | Podgatunki[11][10][13] | Rozmieszczenie geograficzne[11][10][13] | Podstawowe wymiary[11][13][d] | Status IUCN[21] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Nyctalus plancyi | (Gerbe, 1880) | borowiec chiński | 3 podgatunki | od północnego Pakistanu, północnych Indii i Nepalu na wschód do północnej Mjanmy i Chińskiej Republiki Ludowej, Tajwan, Wietnam i Filipiny (Luzon); być może Tajlandia, północny Laos i półwyspowa Malezja; zakres wysokości: 0–2310 m n.p.m. | DC: 6,8–8,7 cm DO: 3,6–5,9 cm DP: 4,7–5 cm MC: 19–29 g |
LC |
| Nyctalus aviator | (O. Thomas, 1911) | borowiec ptasi | gatunek monotypowy | północno-wschodnia i wschodnio-środkowa Chińska Republika Ludowa, Półwysep Koreański oraz Japonia; być może Rosja (Rosyjski Daleki Wschód) | DC: 8–10,6 cm DO: 4,5–6,2 cm DP: 5,8–6,4 cm MC: 26–61 g |
NT | |
| Nyctalus furvus | Imaizumi & Yoshiyuki, 1968 | borowiec japoński | gatunek monotypowy | Japonia (Honsiu) oraz środkowa i południowo-zachodnia Korea Południowa | DC: 7–8,4 cm DO: 4,2–5,4 cm DP: 4,8–5,3 cm MC: 19–46 g |
EN | |
| Nyctalus montanus | (Barrett-Hamilton, 1906) | borowiec górski | gatunek monotypowy | zachodnio-środkowy Afganistan (Nangarhar, Paktika), południowe Himalaje w północnych Indiach i zachodnim Nepalu; być może północny Pakistan; zakres wysokości: 680–2100 m n.p.m. | DC: 6–7 cm DO: około 4,3 cm DP: 4,2–4,4 cm MC: brak danych |
LC | |
 |
Nyctalus lasiopterus | (von Schreber, 1780) | borowiec olbrzymi | gatunek monotypowy | Półwysep Iberyjski na wschód do zachodniej Rosji i skrajnie zachodniego Kazachstanu, na południe do Maroka, północno-wschodniej Libii, Kaukazu i północno-zachodniego Iranu; zakres wysokości: 0–1900 m n.p.m. | DC: 8,4–10,4 cm DO: 4,8–7,4 cm DP: 5,9–7 cm MC: 33–74 g |
VU |
.jpg) |
Nyctalus noctula | (von Schreber, 1774) | borowiec wielki | 3 podgatunki | Europa na wschód do północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (Sinciang), na południe do Lewantu; być może Afryka Północna; zakres wysokości: 0–1900 m n.p.m. | DC: 6–8,9 cm DO: 4–6,6 cm DP: 4,7–6 cm MC: 17–44 g |
LC |
 |
Nyctalus leisleri | (Kuhl, 1817) | borowiec leśny | 2 podgatunki | Europa na wschód do południowo-zachodniej Rosji i północnego Iranu, Afryka Północna (Maroko, Algieria i północno-wschodnia Libia), południowo-środkowa Azja (północno-wschodni Afganistan do północno-zachodnich Indii), Madera i Wyspy Kanaryjskie; zakres wysokości: 0–2400 m n.p.m. | DC: 4,8–7,2 cm DO: 3,5–4,8 cm DP: 3,5–4,6 cm MC: 8–20 g |
LC |
 |
Nyctalus azoreum | (O. Thomas, 1901) | borowiec azorski | gatunek monotypowy | endemit Portugalii: Azory (Faial, Pico, São Jorge, Graciosa, Terceira, São Miguel i Santa Maria; zakres wysokości: 0–600 m n.p.m. | DC: 5,1–5,7 cm DO: 4,2–4,3 cm DP: 3,5–4,2 cm MC: 6–15 g |
VU |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, NT – gatunek bliski zagrożenia, VU – gatunek narażony, EN – gatunek zagrożony.
Opisano również wymarły gatunek z miocenu Czech[22]:
- Nyctalus storchi Horáček, 2001
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b T.E. Bowdich: Excursions in Madeira and Porto Santo, during the autumn of 1823, while on his third voyage to Africa. London: G.B. Whittaker, 1825, s. 36 (przypis). (ang.).
- ↑ C.S. Rafinesque: Précis des découvertes et travaux somiologiques. Palerme: Royale typographie militaire, aux dépens de l’auteur, 1814, s. 12. (fr.).
- ↑ G.T. Burnett. Illustrations of the Alipeda (Alipeds), or Bats and their allies; being the arrangement of the Cheiroptera, Volitantia, or wing-footed Beasts, indicated in Outline. „Quarterly Journal of Science, Literature and the Arts”. 27, s. 269, 1829. (ang.).
- ↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 100. (niem.).
- ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 194. (ang.).
- ↑ B.H. Hodgson. On a new species of Plecotus. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 16 (2), s. 896, 1847. (ang.).
- ↑ F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. Neue Folge. 2, s. 172, 1856. (niem.).
- ↑ Z. Gerbe. Dans la séance du 24 février, M. Vian a présenté à la Société zoologique, au nom de M. Gerbe, une note sur une espèce nouvelle de chauve-souris du groupe des noctules, (Vesperugo [Noctula] Plancyi). „Le Naturaliste: journal des échanges et des nouvelles”. 2 (24), s. 187, 1880. (fr.).
- ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 120. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 214. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c d e R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 764–768. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Nyctalus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 529. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 126.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 464.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 596.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 510.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
- ↑ N.S. Upham, C.J. Burgin, J. Widness, M.A. Becker, H. Handika, J.S. Zijlstra & D.G. Huckaby: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.2) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-08-16]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Nyctalus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-08-16]. (ang.).
- ↑ I. Horáček. On the early history of vespertilionid bats in Europe: the Lower Miocene record from the Bohemian Massif. „Lynx”. New series. 32, s. 137, 2001. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).