Brama Lidzbarska w Bartoszycach
 nr rej. 753 (B/16) z 28 listopada 1967[1]
| |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1468 |
| Ważniejsze przebudowy |
XVIII, XIX |
Położenie na mapie Bartoszyc  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego  | |
 54°15′01,364″N 20°48′31,439″E/54,250379 20,808733
| |
Brama Lidzbarska w Bartoszycach (niem. Heilsberger Tor) – jedyna zachowana pozostałość murów miejskich, wybudowana w 1468 w stylu gotyckim, kilkukrotnie przebudowywana. Jedna z dominant w panoramie miasta.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Brama znajduje się w Bartoszycach w województwie warmińsko-mazurskim około 71 km na północ od Olsztyna. Położona jest w południowo-zachodniej części zabytkowego kompleksu Starego Miasta Bartoszyce.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Brama Lidzbarska jest najstarszym świeckim, nie licząc bartoszyckich bab pruskich – zakwalifikowanych jako zabytek archeologiczny, zabytkiem w Bartoszycach.
Wybudowana prawdopodobnie w 1468 jako część średniowiecznych obwarowań miejskich[2], które zaczęto wznosić w 1353, a którymi już od XIV wieku otoczono miasto[3]. Była jedną z trzech bram, obok Królewieckiej i Sąteczeńskiej (Młyńskiej)[2].
Bramę na przestrzeni wieków wyposażono w dwa dzwony. Większy, ozdobiony liściem akantu oraz tarczą herbową z literami N.S., pochodzi z 1517 roku[2]. Pierwotnie znajdował się w wieży bartoszyckiego ratusza, po którego zburzeniu w 1819 roku został przeniesiony do bramy. Mniejszy natomiast, zdobiony ornamentem rocaille, został odlany w 1767 roku[2].
W wieku XVIII wielokrotnie rozbudowywana, a w XIX wieku przerobiono obiekt na więzienie, które w murach bramy funkcjonowało od 1881 roku[2]. Przypuszcza się, iż dzięki temu bramy nie rozebrano gdy przestała pełnić swą pierwotną funkcję.
W okresie powojennym, nieznacznie zniszczona i odbudowana nie pełniła żadnej publicznej funkcji, w latach 90. znajdował się w niej obiekt gastronomiczny. Obecnie brama pozostaje w bardzo dobrym stanie.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Brama Lidzbarska w Bartoszycach reprezentuje styl gotycki i jest wzniesiona z charakterystycznej czerwonej cegły z licznymi białymi wstawkami. Podobna jest do okolicznych kościołów wiejskich wzniesionych w okresie średniowiecza.
Wieża bramy jest kilkukondygnacyjna o nierównych kondygnacjach i symetrycznie rozmieszczonych, charakterystycznych małych oknach, które były wielokrotnie przebudowywane i przerabiane w XVIII i XIX[2]. Znajdują się one w stożkowatych, gładkich i tynkowanych na biało wnękach.
Brama jest częściowo zintegrowana z przylegającymi do niej zabytkowymi mieszczańskimi kamienicami, które pełnią mieszkalno- usługowe funkcje.
Wnętrze bramy, które przez wieki było wielokrotnie przebudowywane, modernizowane i tynkowane obecnie nie posiada cech zabytkowych[2].
Zabytek[edytuj | edytuj kod]
W 1967 roku Brama Lidzbarska została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych pod nr 753 (B/16) z 28 listopada 1967[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 3 [dostęp 2015-09-29].
- ↑ a b c d e f g Brama Lidzbarska. [w:] Bartoszyce.pl Zabytki [on-line]. [dostęp 2009-09-04]. (pol.).
- ↑ Öffentliche Bauten, Markt. [w:] Ostpreussen.net [on-line]. [dostęp 2009-09-04]. (niem.).