Przejdź do zawartości

Centuria nadbrzeżna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Centuria nadbrzeżna
Ilustracja
Centaurium littorale subsp. uliginosum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

goryczkowate

Rodzaj

centuria

Gatunek

centuria nadbrzeżna

Nazwa systematyczna
Centaurium littorale (Turner) Gilmour
Bull. Misc. Inform. Kew 1937: 498 (1937)[3]
Synonimy
  • Chironia littoralis Turner
  • Erythraea littoralis (Turner) Gray
  • Erythraea tenuifolia subsp. littoralis (Turner) R.C.V.Douin[3]

Centuria nadbrzeżna (Centaurium littorale (Turner) Gilmour) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae). Występuje na rozległych obszarach Europy (poza południowo-wschodnią i północną częścią) oraz w zachodniej Azji (Kazachstan, Uzbekistan i Turkmenistan)[3].

Zmienność

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek zróżnicowany na trzy podgatunki[3]:

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Liście równowąskie i szorstkie u ssp. uliginosum
Kwiaty ssp. uliginosum
Łodyga
Zwykle od 10 do 20 cm wysokości, rzadziej nieco wyższa[4].
Liście
Liście dolne skupione w przyziemną rozetę, zachowaną także w czasie kwitnienia. Liście łodygowe osiągają 10–20 (rzadko do 35) mm długości i 3–5 mm szerokości, są równowąskie lub równowąskopodługowate, tępe, 1- lub 3-nerwowe[4].
Kwiaty
Różowe, zebrane w wierzchotki. Płatki korony o długości 5–8 mm.
Owoc
Torebka o długości 7–10 mm.
Gatunki podobne
Pozostałe dwa gatunki centurii rosnące w Polsce mają liście lancetowate do jajowatych, 3- lub 5-nerwowe, i przynajmniej górne zaostrzone[4].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Centaurium littorale ssp. littorale na solnisku pod Kołobrzegiem

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Podgatunek typowy rośnie na słonych łąkach i w zagłębieniach międzywydmowych, podgatunek uliginosum – na solniskach. Kwitnie w sierpniu i wrześniu. Gatunek charakterystyczny związku Armerion maritimae[6].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Roślina objęta ochroną ścisłą[7].

Kategorie zagrożenia gatunku:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-30] (ang.).
  3. a b c d e f g Centaurium littorale (Turner) Gilmour, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-08].
  4. a b c d e Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006, s. 359. ISBN 83-01-14342-8.
  5. Piotrowska H. 2001. Centuria nadbrzeżna. s. 295-296. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
  6. Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
  7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409)
  8. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  9. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  10. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.