Chansons de geste

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Chansons de geste (ze starofrancuskiego "pieśni o czynie", łac. gesta) – poezja epicka, która pojawiła się u początków literatury francuskiej. Mianem tym określamy powstałe między XI a XIII wiekiem poematy rycerskie mówiące o przygodach (czynach) historycznych i legendarnych bohaterów. Początkowo funkcjonowały one w przekazach ustnych, ale od około XII wieku zaczęto je zapisywać.

Tematyka[edytuj | edytuj kod]

Chansons de geste tworzone były przez trubadurów w języku starofrancuskim. Zwykle opiewają akty wojennego heroizmu paladynów – bohaterów z epoki Karola Wielkiego – i ich walki przeciw Maurom i Saracenom. Do tych legend opartych na wydarzeniach historycznych dodany jest element fantastyczności – wśród wrogów rycerzy obok muzułmanów wymienia się olbrzymy, magię i potwory. W miarę jak gatunek ten dojrzewał, udział elementów historycznych i batalistycznych malał, a na pierwszy plan wysuwały się elementy fantastyczne.

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie chansons de geste jako gatunku literackiego jest dyskusyjne. Dziewiętnastowieczny badacz średniowiecza Gaston Paris uważał, że pochodzą one od gatunku epiki mówionej zwanej cantilènes, który był mniej więcej współczesny opisywanym w chansons de geste wydarzeniom. Według niego pieśni o czynie były pierwotnie komponowane przez bardów, którzy podążali za dworami królów i przywódców wojskowych, jak było w zwyczaju u ludów celtyckich i skandynawskich. Najstarsze pochodzą z XI wieku.

Z kolei inna szkoła – reprezentowana przez Josepha Bédiera – utrzymuje, że poematy te były wynalazkiem samych trubadurów, zaprzeczając możliwości istnienia w nich wpływów germańskich. Bédier sugeruje także, że niektóre z opiewanych historii były najpierw wymyślone przez mnichów, którzy z ich pomocą prowadzili swoistą reklamę sanktuariów, do których udawały się pielgrzymki, wiążąc te święte miejsca nie tylko ze świętymi czy cudownymi zdarzeniami, ale także z legendarnymi herosami. W tychże opowieściach najczęściej pojawiają się magiczne relikwie.

Przykładem "pieśni o czynie" jest Pieśń o Rolandzie.