Chomiczak

Chomiczak
	Cricetulus
	Milne-Edwards, 1867
	; Przedstawiciel rodzaju – chomiczak pręgowany (C. barabensis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	chomiki
Rodzaj	chomiczak
	Typ nomenklatoryczny
	Cricetulus griseus Milne-Edwards, 1867
Synonimy
	Rhinocricetus Kretzoi, 1941; Moldavimus Samson & Rădulescu, 1973;
	Rhinocricetus Kretzoi, 1941; Moldavimus Samson & Rădulescu, 1973;
Gatunki
	13 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	13 gatunków (w tym 10 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chomiczak^[4] (Cricetulus) – rodzaj ssaków z podrodziny chomików (Cricetinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 72–135 mm, długość ogona 15–48 mm, długość ucha 13–20 mm, długość tylnej stopy 13–21 mm; masa ciała 15–60 g^[6]^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1867 roku francuski zoolog Alphonse Milne-Edwards na łamach Annales des Sciences Naturelles^[1]. Na gatunek typowy Milne-Edwards wyznaczył (oznaczenie monotypowe) chomiczaka pręgowanego (C. barabensis).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Cricetulus: rodzaj Cricetus Leske, 1779 (chomik); łac. przyrostek zdrabniający -ulus^[9].
Rhinocricetus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, pysk’^[10]; rodzaj Cricetus Leske, 1779 (chomik). Gatunek typowy: †Allocricetus ehiki Schaub, 1930.
Moldavimus: Mołdawia; łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[11]. Gatunek typowy: †Cricetulus simionescui Schaub, 1931.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[12]^[8]^[5]^[4]:

Cricetulus longicaudatus (Milne-Edwards, 1867) – chomiczak długoogonowy
Cricetulus barabensis (Pallas, 1773) – chomiczak pręgowany
Cricetulus sokolovi Orlov & Malygin, 1988 – chomiczak mongolski

Opisano również gatunki wymarłe:

Cricetulus aylasevimae (Ünay-Bayraktar, De Bruijn & Suata-Alpaslan, 2006)^[13] (Turcja; miocen)
Cricetulus beremendensis (Hír, 1994^[14] (Węgry; pliocen)
Cricetulus croaticus (Paunovic & Rabeder, 1996)^[15] (Chorwacja; plejstocen)
Cricetulus demetros Bate, 1943^[16] (Izrael; plejstocen)
Cricetulus ehiki (Schaub, 1930)^[17] (Węgry; pliocen)
Cricetulus europaeus (Kretzoi, 1959^[18] (Węgry; pliocen)
Cricetulus janossyi (Hír, 1996)^[19] (Węgry; pliocen)
Cricetulus jezreelicus (Bate, 1943^[20] (Izrael; plejstocen)
Cricetulus simionescui Schaub, 1931^[21] (Mołdawia; pliocen)
Cricetulus teilhardi (Zheng Shaohua, 1984)^[22] (Chińska Republika Ludowa; plejstocen)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Podgatunek C. barabensis.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b A. Milne-Edwards. Observations sur quelques mammifères du nord de la Chine. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Cinquième Série. 7, s. 376, 1867. (fr.).
↑ M. Kretzoi. Ösemlösmaradványok Betfiáról. „Földtani közlöny”. 71 (7–12), s. 247 (przypis), 1941. (węg.).
↑ P.-M. Samson & C. Rădulescu. Les faunes de Mammifères et la limite Pliocène-Pléistocène en Roumanie. „Travaux de l’Institut de Speologie „Emile Racovitza””. 12, s. 214, 1973. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 284. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cricetulus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 221. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 203, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 197.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 140.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).
↑ E. Ünay-Bayraktar, H. de Bruijn & F. Suata-Alpaslan. Rodents from the Upper Miocene hominoid locality Çorakyerler (Anatolia). „Beiträge zur Paläontologie”. 30, s. 457, 2006. (ang.).
↑ J. Hír. Cricetinus beremendensis sp. n. (Rodentia, Mammalia) from the Pliocene fauna of Beremend 15. (S Hungary). „Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica”. 17, s. 72, 1994. (ang.).
↑ M. Paunovic & G. Rabeder. Die altpleistozänen Kleinsäugerfaunen Razvodje und Tatinja drag in Süd-Kroatien. „Beiträge zur Paläontologie”. 21, s. 72, 1996. (niem.).
↑ Bate 1943 ↓, s. 832.
↑ S. Schaub. Quartäre und jungtertiäre Hamster. „Abhandlungen der schweizerischen paläontologischen Gesellschaft”. 49, s. 34, 1930. (niem.).
↑ M. Kretzoi. Insectivoren, Nagetiere und Lagomorphen der jungstpliozänen Fauna von Csarnóta im Villányer Gebirge (Südungarn). „Vertebrata Hungarica”. 1 (2), s. 240, 1959. (niem.).
↑ J. Hír. Cricetinus janossyi sp. n. (Rodentia, Mammalia) from the Pliocene fauna of Osztramos 7. (N Hungary). „Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica”. 18, s. 80, 1996. (ang.).
↑ Bate 1943 ↓, s. 823.
↑ S. Schaub. Cricetulus Simionescui sp. nova.. „Bulletin de la Section des Sciences de l’Académie roumaine”. Année 14, s. 9–10, 1931. (fr.).
↑ 郑绍华 / S.-h. Zheng. 周口店地区仓鼠材料的重新观察 / Revised determination of the fossil cricetine (Rodentia Mammalia) of Choukoutien District. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 22 (3), s. 183, 1984. (chiń. • ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

D.M.A. Bate. Pleistocene Cricetinæ from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 10 (72), s. 813–838, 1943. DOI: 10.1080/03745481.1943.9728061. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[2] Podgatunek C. barabensis.

[Milne-Edwards-1] A. Milne-Edwards. Observations sur quelques mammifères du nord de la Chine. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Cinquième Série. 7, s. 376, 1867. (fr.).

[kre41-3] M. Kretzoi. Ösemlösmaradványok Betfiáról. „Földtani közlöny”. 71 (7–12), s. 247 (przypis), 1941. (węg.).

[sam&rad-4] P.-M. Samson & C. Rădulescu. Les faunes de Mammifères et la limite Pliocène-Pléistocène en Roumanie. „Travaux de l’Institut de Speologie „Emile Racovitza””. 12, s. 214, 1973. (fr.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 239. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-7] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 284. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cricetulus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-20].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 221. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 203, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=227_197]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 197.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=170_140]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 140.

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-03]. (ang.).

[bay&inni-14] E. Ünay-Bayraktar, H. de Bruijn & F. Suata-Alpaslan. Rodents from the Upper Miocene hominoid locality Çorakyerler (Anatolia). „Beiträge zur Paläontologie”. 30, s. 457, 2006. (ang.).

[hir94-15] J. Hír. Cricetinus beremendensis sp. n. (Rodentia, Mammalia) from the Pliocene fauna of Beremend 15. (S Hungary). „Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica”. 17, s. 72, 1994. (ang.).

[pau&rab-16] M. Paunovic & G. Rabeder. Die altpleistozänen Kleinsäugerfaunen Razvodje und Tatinja drag in Süd-Kroatien. „Beiträge zur Paläontologie”. 21, s. 72, 1996. (niem.).

[CITEREFBate1943832-17] Bate 1943 ↓, s. 832.

[sch30-18] S. Schaub. Quartäre und jungtertiäre Hamster. „Abhandlungen der schweizerischen paläontologischen Gesellschaft”. 49, s. 34, 1930. (niem.).

[kre59-19] M. Kretzoi. Insectivoren, Nagetiere und Lagomorphen der jungstpliozänen Fauna von Csarnóta im Villányer Gebirge (Südungarn). „Vertebrata Hungarica”. 1 (2), s. 240, 1959. (niem.).

[hir96-20] J. Hír. Cricetinus janossyi sp. n. (Rodentia, Mammalia) from the Pliocene fauna of Osztramos 7. (N Hungary). „Fragmenta Mineralogica et Palaeontologica”. 18, s. 80, 1996. (ang.).

[CITEREFBate1943823-21] Bate 1943 ↓, s. 823.

[sch31-22] S. Schaub. Cricetulus Simionescui sp. nova.. „Bulletin de la Section des Sciences de l’Académie roumaine”. Année 14, s. 9–10, 1931. (fr.).

[zhe-23] 郑绍华 / S.-h. Zheng. 周口店地区仓鼠材料的重新观察 / Revised determination of the fossil cricetine (Rodentia Mammalia) of Choukoutien District. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 22 (3), s. 183, 1984. (chiń. • ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]