Ciemnobiałka krótkotrzonowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciemnobiałka krótkotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Melanoleuca brevipes (Bull.) Pat. Essai Tax. Hyménomyc. (Lons-le-Saunier): 158 (1900) | |
Ciemnobiałka krótkotrzonowa (Melanoleuca brevipes (Bull.) Pat.) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melamoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1791 r. Jean Baptiste François Bulliard, nadając mu nazwę Agaricus brevipes. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1935 r. Narcisse Théophile Patouillard, przenosząc go do rodzaju Melanoleuca[1]. Pozostałe synonimy naukowe:
- Gymnopus brevipes (Bull.) Gray 1821
- Gyrophila brevipes (Bull.) Quél. 1886
- Gyrophila grammopodia var. brevipes (Bull.) Quél. 1888
- Tricholoma brevipes (Bull.) P. Kumm. 1871
- Tricholoma melaleucum subvar. brevipes (Bull.) L. Maire 1916[2].
W 1979 r. Władysław Wojewoda nadał polską nazwę gąsowniczka krótkotrzonowa, w 2003 r. zmienił ją na ciemnobiałka krótkotrzonowa[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2–8 cm, szeroko wypukły lub płaski, czasem z płytkim centralnym guzkiem. Powierzchnia gładka, sucha, początkowo ciemnoszara do prawie czarnej, potem staje się szara i ostatecznie blaknie do matowo brązowawej lub bledszej[4].
Przyrośnięte do trzonu, zwykle z ząbkiem, dość gęste, białe[4].
Wysokość 1–3 cm, grubość do 1 cm, solidny; początkowo maczugowaty, potem z lekko spuchniętą podstawą, czasami skręcony. Powierzchnia sucha, biaława[4].
W kapeluszu biały, w trzonie brązowawy, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].
Biały[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 6,5–9,5 × 5–6,5 µm, mniej lub bardziej eliptyczne, pokryte amyloidalnymi brodawkami. Pleurocystydy brak lub rzadkie (jeśli występują, są podobne do cheilocystyd). Cheilocystydy liczne, różnorodnie ukształtowane, o wymiarach do 60 × 9 µm, często z inkrustowanymi wierzchołkami, z 1–2 przegrodami lub bez przegród[4].
- Gatunki podobne
Od wielu podobnych gatunków ciemnobiałek odróżnia się krótkim trzonem, a mikroskopowo grzybkowatymi cystydami[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Stanowiska tego gatunku podano w Europie, Ameryce Północnej i Południowej, Azji i na Nowej Zelandii[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył wiele stanowisk z uwagą, że nie jest rzadki i nie jest zagrożony[3]. W późniejszych latach podano następne stanowiska[6].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Rośnie wśród traw na łąkach, pastwiskach, nieużytkach, przydrożach i wzdłuż ścieżek, w parkach, ogrodach, przy domach[3].
Jest grzybem jadalnym[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 434, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Michael Kuo, Melanoleuca brevipes, Mushroom Expert [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ Występowanie Melanoleuca brevipes na świecie (mapa), gbif.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej, grzyby.pl [dostęp 2023-07-10].