Ciemnobiałka ciemna
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciemnobiałka ciemna |
| Nazwa systematyczna | |
| Melanoleuca melaleuca (Pers.) Murrill Mycologia 3(3): 167 (1911) | |
Ciemnobiałka ciemna (Melanoleuca melaleuca (Pers.) Murrill) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Persoon nadając mu nazwę Agaricus melaleucus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1911 r. Murrill, przenosząc go do rodzaju Melanoleuca[1]. Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus melaleucus Pers.
- Boletopsis melaleuca (Pers.) Fayod
- Gyrophila melaleuca var. melaleuca (Pers.) Quél.
- Tricholoma melaleucum (Pers.) P. Kumm.
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako bedłka czarniawa lub ciemnogłówka ciemna[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–8 cm. W młodości jest łukowaty i ma podwinięty brzeg, potem staje się rozpostarty. Brzeg kapelusza ostry, często pofalowany, z małym tępym garbem na środku. Kolor od jasnobrązowego przez siwoczarny do ciemnobrązowego. U starszych grzybów kolor blednie[4].
Bardzo gęste,wykrojone przy trzonie i zbiegające ząbkiem. Są białe i bardzo długo nie zmieniają koloru. Oprócz blaszek biegnących przez cały promień kapelusza, do samego trzonu istnieją też blaszki krótsze, nie dochodzące do trzonu[4].
Wysokość 4–12 cm, grubość 8–18 mm. Jest walcowaty, pełny, włóknisty i nieco zgrubiały przy podstawie. Nie posiada pierścienia. Powierzchnia jest nieco podłużnie włóknista lub karbowana i ubarwiona tak samo, jak kapelusz[4].
Biały, nieco brązowiejący w górnej części trzonu. Ma lekki gorzko migdałowy zapach i niewyraźny smak. Nie zmienia koloru po przełamaniu[4].
Bezbarwny. Zarodniki eliptyczne, z drobną, delikatną ornamentacją, amyloidalne o rozmiarach 7–8,5 × 5,5–5 μm[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej i Europie[5]. W Polsce jest raczej pospolita. W piśmiennictwie mykologicznym opisano liczne jej stanowiska na terenie całego kraju[3].
Rośnie wśród traw, na dobrze oświetlonych miejscach w lasach mieszanych, liściastych i iglastych i w zaroślach. Saprotrof[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jadalny. Jest trudny do odróżnienia od innych gatunków ciemnobiałek, jednak dla grzybiarzy zwykle nie ma to większego znaczenia, gdyż wszystkie ciemnobiałki europejskie są jadalne[6].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Ciemnobiałka prążkowanotrzonowa (Melanoleuca grammopodia) ma wyraźnie podłużnie karbowany trzon i nie ma migdałowego zapachu. Ciemnobiałka jasnoszara (Melanoleuca exscissa) jest jaśniejsza[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2020-05-13]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Rogers Mushrooms. [dostęp 2012-11-18].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.