53°10′23″N 22°04′29″E/53,173056 22,074722Cmentarz Katedralny w Łomży
| ||
 nr rej. 211 z dnia 26.11.1985
| ||
 Zabytkowa brama cmentarna (1879) | ||
| Nazwa pełna | Zespół cmentarny w Łomży | |
| Państwo |  Polska
| |
| Województwo |  podlaskie
| |
| Miejscowość |  Łomża
| |
| Adres | ul. Mikołaja Kopernika Łomża | |
| Wyznanie | rzymskokatolickie, ewangelicko-augsburskie i prawosławne | |
| Powierzchnia cmentarza | 6,6 ha | |
| Data otwarcia | 1801 | |
Położenie na mapie Łomży   Cmentarz Katedralny w Łomży | ||
Położenie na mapie Polski  Cmentarz Katedralny w Łomży | ||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  Cmentarz Katedralny w Łomży | ||
| 53°10′23″N 22°04′29″E/53,173056 22,074722
| ||
Zespół cmentarny w Łomży. W 1801 poza ówczesnymi granicami Łomży został wytyczony teren przeznaczony dla nowego cmentarza rzymskokatolickiego. W latach trzydziestych XIX wieku dołączono obok wydzielony teren dla cmentarza ewangelickiego, a w początkach lat sześćdziesiątych także dla cmentarza prawosławnego. Granice rozdzielające te trzy nekropolie ulegały zmianom i w końcu uległy niemal całkowitemu zatarciu. Dziś te nekropolie tworzą tzw. zespół cmentarzy wyznaniowych i komunalnych. Zespół cmentarny jest jedną z najstarszych nekropolii w Polsce. Co roku poszczególne nagrobki są remontowane. Na XIX-wiecznym cmentarzu łomżyńskim znajduje się ponad 560 zabytkowych nagrobków zróżnicowanych pod względem stylowym, artystycznym i materiałowym. Zachowały się grobowce i nagrobki w stylu klasycystycznym, neoklasycystycznym, neogotyckim, eklektycznym, niektóre z elementami neorenesansowymi.
Łomżyńska nekropolia została wpisana do rejestru zabytków decyzją z dnia 26 listopada 1985 wydaną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łomży, pod numerem rejestru 211.
Obiekty zabytkowe na terenie Cmentarza Katedralnego[edytuj | edytuj kod]
Dom Grabarza – dom przedpogrzebowy z 1853. Zbudowany według projektu budowniczego powiatowego, Teodora Bogumiła Seyfrieda[1]. Wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-285 z 14 maja 1987[2].
Kaplica Śmiarowskich – kaplica grobowa rodziny Śmiarowskich. Wybudowana w 1838 przez Mateusza Śmiarowskiego, kaplica poświęcona jego zmarłej żonie Wincencie Ludwice i jej dzieciom. Rok później przekazana parafii i miastu jako kaplica cmentarna, w miejsce starej zniszczonej drewnianej kaplicy pw. Świętego Rocha[3]. Wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-282 z 19 marca 1987[2].
Dzwonnica – murowana dzwonnica wzniesiona w 1886 w pobliżu Kaplicy Śmiarowskich. Figuruje w rejestrze zabytków[2].
Kaplica ewangelicka – dawna kaplica ewangelicka zbudowana w 1844. Budynek murowany. Figuruje w rejestrze zabytków[2].
Kaplica prawosławna – kaplica pw. Grobu Pańskiego. Wybudowana w 1906. Styl neoklasycystyczny. Wpisana do rejestru zabytków[2].
Ogrodzenie z bramami – w skład ogrodzenia wchodzą m.in. dwie trójdzielne bramy główne z 1879: neoromańska brama główna prowadząca do dawnego cmentarza ewangelickiego oraz neogotycka brama główna prowadząca na cmentarz rzymskokatolicki. Ogrodzenie cmentarza wraz z bramami figuruje w rejestrze zabytków[2].
Znani i zasłużeni[edytuj | edytuj kod]
Na cmentarzu spoczywają ludzie zasłużeni, m.in.
- Jakub Waga (1800-1872) – botanik, autor „Flory Polskiej”
- Feliks Bernatowicz (1786-1836) – pisarz, autor powieści „Pojata, córka Lezdejki”
- Alfons Budziński (zm. 23 października 1885 w wieku 63 lat[4]) – lekarz weterynarii, archeolog i badacz Mazowsza
- Klemens Szczawiński (zm. 1877) – pierwszy prezydent Łomży po uzyskaniu przez nią statusu stolicy guberni
- Marian Śmiarowski (zm. 1907) – adwokat przysięgły, założyciel wielu instytucji społecznych i dobroczynnych w Łomży
Poza nielicznymi wyjątkami nie chowa się już na nim zmarłych. Obecnie w Łomży dokonuje się pochówku na nowym cmentarzu położonym w południowej części miasta przy ulicy Przykoszarowej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cmentarz w Łomży. [dostęp 2014-05-12].
- ↑ a b c d e f Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych, stan na 2014-03-31.
- ↑ prof. Adam Dobroński. Cmentarny Mezalians. „Kontakty”, s. 6, 1993. Wydawnictwo „Kontakty” Sp. z o.o..
- ↑ Alfons Budziński – człowiek z pasją. historialomzy.pl.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Z kształtów cienia. Dwieście lat łomżyńskiego cmentarza, Łomża: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej, 2001, ISBN 83-912037-3-5, OCLC 749466655.
- Ewa Szerszeń: Zabytkowe cmentarze – woj. łomżyńskie. Warszawa: Fundacja Ochrony Zabytków, 1991. ISBN 83-85490-03-5.
.jpg)
