
Cmentarz Salwatorski
![]() Widok z zachodu. Po lewej kaplica św. Józefa (stara), po prawej kaplica Wszystkich Świętych. | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Adres | |
Typ cmentarza |
parafialny |
Stan cmentarza |
czynny |
Powierzchnia cmentarza |
ok. 5 ha |
Data otwarcia |
1865 |
Zarządca | |
Położenie na mapie Krakowa ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |

Cmentarz Salwatorski (zwany też Zwierzynieckim[1][2]) – cmentarz położony w Krakowie na Zwierzyńcu, na zachód od Salwatora w dzielnicy VII, przy Alei Waszyngtona.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cmentarz został poświęcony w 1865 r., początkowo miał charakter niewielkiego cmentarza parafialnego, służącego mieszkańcom przedmieścia Zwierzyniec, Półwsia i okolicznych wsi: Przegorzał, Chełmu, Bielan i Olszanicy.
W 1883 został ogrodzony, a w 1888 staraniem ksieni Norbertanek Eufemii Żarskiej wzniesiono na nim kaplicę cmentarną pw. św Józefa. Kaplicę w stylu neogotyckim wraz z katakumbami dla zakonnic zaprojektował Sebastian Jaworzyński. W 1889 poświęcenia jej dokonał kardynał Albin Dunajewski. Cmentarz był dwukrotnie poszerzany w 1902 i 1999. Jest on cmentarzem parafialnym pod zarządem parafii Najświętszego Salwatora. Pochowani na nim zostali w zbiorowej mogile zamordowani przez Niemców mieszkańcy Woli Justowskiej, której pacyfikacji dokonano 28 lipca 1943. W 1979 z Paryża sprowadzono prochy najmłodszego syna Adama Mickiewicza Rafała Józefa zmarłego w 1938. W 1995 cmentarz poddano pracom remontowym[3]. W 2001 przy bramie głównej umieszczono ufundowaną przez miasto Kraków tablicę pamiątkową ku czci Jerzego Harasymowicza z fragmentem wiersza poety:
- Tak gotowymi być trzeba
- Do każdej ludzkiej podróży
- Tak zdecydują w niebie
- Lub serce nie chce już służyć
Ze względu na swoje położenie u stóp Góry św. Bronisławy, przy drodze z Salwatora na Kopiec Kościuszki, cmentarz jest miejscem chętnie odwiedzanym przez krakowian i turystów. Roztacza się z niego piękna panorama na miasto, a przy dobrej pogodzie również na pasmo Beskidów i wierzchołki tatrzańskich szczytów.
Pochowani[edytuj | edytuj kod]
- Osobna strona:
Na cmentarzu Salwatorskim spoczywa ponad 25 tys. osób. Wybór 100 z nich zostało opisanych w przewodniku Cmentarze na Salwatorze (Kraków 2020, ISBN 978-83-7720531-0):
- Jacek Baluch
- Jerzy Bandura
- Joachim Roman Bar
- Stanisław Batruch
- Ewa Bąkowska
- Tadeusz Białkowski
- Janusz Bielański
- Jan Błoński
- Zofia Bokota
- Zygmunt Buhl
- Karol Bunsch
- Witold Chomicz
- Bronisław Chromy
- Tadeusz Chrzanowski
- Halina Cieślińska-Brzeska
- Bronisław Dąbrowski (aktor)
- Władysław Długosz
- Józef Stanisław Dunin
- Wiesław Dymny
- Maria Dzielska
- Zygmunt Ewy
- Stanisław Ignacy Fabijański
- Kornel Filipowicz
- Karol Frycz
- Jerzy Gablenz
- Antoni Gołubiew
- Franciszek Górski
- Stanisław Grodziski
- Stanisław Gronkowski
- Jerzy Haber
- Czesław Harańczyk
- Andrzej Hrynkiewicz
- Karol Hukan
- Janusz Ingarden
- Roman Stanisław Ingarden
- Stanisław Januszkiewicz
- Maria Jarema
- Zofia Jaroszewska
- Tadeusz Jurasz
- Krzysztof Kaczanowski
- Antoni Kępiński
- Władysław Konopczyński
- Mieczysław Kotlarczyk
- Krzysztof Kozłowski
- Adam Królikiewicz
- Stanisław Królikiewicz
- Tadeusz Kudliński
- Aleksander Kulisiewicz
- Mieczysław Kuśnierz
- Marcin Kuźmiński
- Bronisław Kwiatkowski
- Juliusz Kydryński
- Stanisław Lem
- Ferdynand Machay (młodszy)
- Ferdynand Machay (starszy)
- Włodzimierz Maciąg
- Zbysław Marek Maciejewski
- Zbigniew Majkowski
- Witold Maksymowicz
- Tadeusz Malak
- Mieczysław Maliński
- Albin Małysiak
- Adam Marczyński
- Janusz Meissner
- Danuta Michałowska
- Leszek Aleksander Moczulski
- Marian Niżyński
- Teresa Zofia Orłoś
- Juliusz Osterwa
- Jan Oszacki
- Adam Papée
- Stanisław Pigoń
- Stanisław Plewa
- Maria Podraza-Kwiatkowska
- Zbysław Popławski
- Zbigniew Pronaszko
- Eugeniusz Romer
- Karol Hubert Rostworowski
- Marek Rostworowski
- Jan Slaski
- Juliusz Slaski
- Izydor Stella-Sawicki
- Jan Szancenbach
- Andrzej Szczeklik
- Stefan Szramel
- Jan Sztaudynger
- Witold Taszycki
- Stanisław Vincenz
- Andrzej Wajda
- Jerzy Wiśniewski (historyk)
- Władysław Wolter
- Jerzy Wójcik (generał)
- Andrzej Wróblewski
- Kazimierz Wyka
- Włodzimierz Zajączkowski (geolog)
- Marian Zgórniak
- Franciszek Ziejka
- Andrzej Żaki
- Ewa Żygulska
- Zdzisław Żygulski (junior)
Ponadto pochowani są tam m.in.:
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nekrolog. Kazimierz Czachowski. „Dziennik Polski”. Nr 226, s. 4, 19 sierpnia 1948.
- ↑ Cmentarze parafialne. zck-krakow.pl. [dostęp 2018-01-10].
- ↑ Renowacja Zabytkowego Cmentarza św. Salwatora, Stvosh [dostęp 2021-01-30] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karolina Grodziska „Spacerownik – historyczne cmentarze Krakowa” wydawnictwo Gazety Wyborczej 27-28 X 2007
- Janusz Lenczowski, Cmentarze na Salwatorze, Kraków 2020, ISBN 978-83-7720531-0
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zbiór nekrologów z Cmentarza Salwatorskiego w bibliotece Polona