Cmentarz żydowski w Żabnie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cmentarz żydowski w Żabnie
Obiekt zabytkowy nr rej. A-336 z 02.11.1990
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Żabno

Adres

ul. Kościuszki

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

judaizm

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

1 ha

Data otwarcia

1692

Położenie na mapie Żabna
Mapa konturowa Żabna, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Żabnie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Żabnie”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Żabnie”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Żabnie”
Położenie na mapie gminy Żabno
Mapa konturowa gminy Żabno, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Żabnie”
Ziemia50°08′28″N 20°53′28″E/50,141111 20,891111
Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz żydowski w Żabnie – znajduje się w rejonie zwanym Zakirchale, do którego dojście prowadzi ul. Kościuszki. Jest jedyną pamiątką zachowaną po żabieńskiej społeczności żydowskiej[1].

Żydzi otrzymali prawo osiedlenia się w Żabnie w 1675 (przywilej potwierdzono w 1723). Cmentarz został założony w 1692 na podstawie przywileju gwarantującego Żydom również budowę synagogi, domów, nabywanie gruntów, prowadzenie handlu i rzemiosła oraz zwolnienia z niektórych podatków[1].

Nekropolia zajmuje powierzchnię 1 ha[2] i jest ogrodzona częściowo murem betonowym, a częściowo metalową siatką. Na zniszczonym podczas okupacji niemieckiej cmentarzu zachowało się około 100 macew wykonanych z piaskowca i wapienia, posiadają inskrypcje w języku hebrajskim. Ornamentyka macew nie odbiega od standardowych przedstawień charakterystycznych dla sztuki żydowskiej, a zatem motywów korony, świec, lwów, czy detali roślinnych[1]. W latach 90. XX wieku odbudowano ohel, budynek osłaniający mogiły cadyków: Izraela Elimelecha Ungera, jego syna Jakuba Izaaka i wnuka Szaloma Dawida[1].

W 1942 roku nekropolia była miejscem egzekucji osób pochodzenia żydowskiego i romskiego. W marcu 1942 pochowano tu kilkanaście osób zamordowanych przez Niemców na terenie miasta, a we wrześniu tego roku rozstrzelano tutaj część Żydów z likwidowanego w Żabnie getta (resztę wywieziono do niemieckiego obozu w Bełżcu lub zamordowano w Dąbrowie Tarnowskiej)[1]. Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła, w której pochowano ponad stu Żydów zamordowanych przez Niemców. W roku 2004 wzniesiono pomnik ku pamięci tych ofiar Holokaustu. Na pomniku wyryto napis: Błogosławionej pamięci kilkuset żydowskich mieszkańców Żabna, ofiar hitlerowskich zbrodni w okresie II wojny światowej. Fundatorami obiektu byli Genowefa Dombek, Mala Forst i Anna Shore[1].

Przed 1939, bezpośrednio przy bramie cmentarnej istniały dwa budynki: mieszkanie dozorcy i bet tahara (miejsce rytualnego obmywania zwłok). Oba obiekty zniszczyli Niemcy w czasie okupacji[1].

W roku 1990 cmentarz wpisano do rejestru zabytków[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Gmina Żabno. Cmentarz żydowski w Żabnie, Urząd Miejski w Żabnie, 2013, folder turystyczny
  2. ↑ Burchard podaje datę powstania cmentarza ogólnie XVII w.
  3. ↑ Super User, Rejestr zabytków [online], www.wuoz.malopolska.pl [dostęp 2017-03-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-12] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 223.
  • Mapa WIG Tarnów Pas 48 Słup 32 Warszawa 1937 r.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_żydowski_w_Żabnie&oldid=72696177”