Człowiek w żelaznej masce

L'Homme au Masque de Fer, ilustracja z 1789 roku

Człowiek w Żelaznej Masce, fr. L'Homme au Masque de Fer, Żelazna Maska (zm. 19 listopada 1703) – postać autentyczna, więzień przetrzymywany w cytadeli na Wyspie Świętej Małgorzaty u południowych wybrzeży Francji, a następnie w Bastylii. Miał założoną na twarzy żelazną maskę, której pod karą śmierci nie wolno mu było zdejmować.

Tożsamość

Tożsamość więźnia pozostaje nieznana. Rzekomo był to włoski dyplomata Marchiali. Natomiast według Woltera był to przyrodni starszy brat króla Ludwika XIV – jego ojcem miał być kardynał Jules Mazarin, a matką Anna Austriaczka, która notabene bardzo ceniła kardynała i ufała mu. Z kolei Alexandre Dumas (ojciec), w powieści Wicehrabia de Bragelonne pod żelazną maską ukrył brata bliźniaka króla Ludwika XIV, zmieniając nieco wersję Woltera.

Życiorys

Człowiek w żelaznej masce miał zawsze tego samego strażnika – Bénigne Dauvergne de Saint-Mars. Miał wiele nazwisk. Został aresztowany pod nazwiskiem Eustachy Dauger. Zmarł 19 listopada 1703 w Bastylii pod nazwiskiem Marchialy. Tożsamość tego człowieka została dokładnie omówiona i była przedmiotem wielu książek. Zainteresowanie więźniem było tak wielkie, ponieważ nigdy nikt nie widział jego twarzy (oprócz komisji sędziowskiej; każdy z jej członków „zaginął” w niewyjaśnionych okolicznościach). Ludwik bardzo się postarał, aby osoba człowieka w żelaznej masce nie była znana. Według teorii pisarza i filozofa Woltera, opublikowanej w 1771 roku, więzień nosił żelazną maskę i był starszym bratem Ludwika XIV. Pod koniec 1840 roku pisarz Aleksander Dumas uznał, że więzień był zmuszony do noszenia żelaznej maski, będąc bratem bliźniakiem Ludwika XIV. Wszystkie fakty są znane z korespondencji jego strażnika i przełożonych w Paryżu.