Człowiek z Manufaktury

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Człowiek z Manufaktury
Rodzaj

opera współczesna

Muzyka

Rafał Janiak

Libretto

Małgorzata Sikorska-Miszczuk

Liczba aktów

2

Język oryginału

polski

Czas trwania

ok. 2 h 45 min

Data powstania

2019

Prapremiera

2 lutego 2019
Teatr Wielki w Łodzi

Premiera polska

2 lutego 2019
Teatr Wielki w Łodzi

Człowiek z Manufaktury – dwuaktowa opera z dziejów wielokulturowej Łodzi. Bohaterem opery jest łódzki fabrykant Izrael Kalmanowicz Poznański, ale w operze zawarte są również wątki z dziejów Łodzi i miejsca burzliwych wydarzeń, strajku robotników przeciwko fabrykantom w 1892 roku, likwidacji zakładów Poltex w 1991 roku i wizji przyszłości łódzkiego kompleksu handlowo rozrywkowego Manufaktura. Wśród opisów treści opery są sformułowania: opera o miłości do Łodzi, o żywiołach, o pieniądzach, o walce dobra ze złem[1][2].

Historia powstania[edytuj | edytuj kod]

Pomysłodawcą stworzenia opery, na zamówienie, z łódzkimi historycznymi akcentami, był ówczesny dyrektor łódzkiej opery, Paweł Gabara[3]. Pomysłodawcą i koordynatorem projektu opery Człowiek z Manufaktury był Krzysztof Korwin-Piotrowski[4].

W maju 2016 roku Teatr Wielki wspólnie mecenasem przedsięwzięcia Manufakturą ogłosili konkurs kompozytorski na skomponowanie opery zatytułowanej Człowiek z Manufaktury, dotyczącej historii Łodzi, do libretta zamówionego u dramatopisarki Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk. Konkurs został rozpisany na cztery etapy. Na zaproszenie organizatorów konkursu jury pracowało w składzie: kompozytor i dyrygent prof. Krzysztof Penderecki (przewodniczący), prezes Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena Elżbieta Penderecka, dyrektor Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia Joanna Wnuk-Nazarowa, dziekan Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Łodzi prof. Urszula Kryger, dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Łodzi dr Wojciech Rodek[5] oraz adiunkt w Akademii Muzycznej w Krakowie dr hab. Maciej Tworek[6][7].

W pierwszym etapie konkursu swój udział zgłosiło czterdziestu kompozytorów z Polski, Hiszpanii, Iranu, USA i Włoch. 21 grudnia 2016 jury postanowiło dopuścić do II etapu konkursu cztery kompozycje – autorów: Katarzyny Brochockiej, Kamila Cieslika, Rafała Janiaka[4] i Aleksandra Nowaka[7].

5 stycznia 2017 na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi odbyło się publiczne wykonanie fragmentów opery Człowiek z Manufaktury, konkursowych kompozycji autorstwa czterech finalistów II etapu konkursu[7]. 2 lutego 2017 na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi, przed spektaklem Eugeniusz Oniegin odbyła się uroczystość ogłoszenia laureatów II etapu konkursu kompozytorskiego na operę Człowiek z Manufaktury. Po wysłuchaniu fragmentów konkursowych kompozycji czterech finalistów dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Łodzi Wojciech Rodek odczytał decyzję jury: jednogłośnie I miejsce w II etapie konkursu przyznano Rafałowi Janiakowi. Zgodnie z regulaminem konkursu jury miało wskazać jednego kompozytora do ścisłego finału, a drugiego wybierała publiczność. Na podstawie głosowania przeprowadzonego w Internecie, a także w Teatrze Wielkim w Łodzi i w Manufakturze – I miejsce otrzymała Katarzyna Brochocka[8][9][10].

Katarzyna Brochocka i Rafał Janiak zgodnie z regulaminem byli zobowiązani do 5 czerwca 2017 roku napisać I akt opery do libretta Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk[8][11].

24 września 2017 miało miejsce koncertowe wykonanie pierwszego aktu opery o najsłynniejszej postaci w historii Łodzi, z udziałem solistów, chóru i orkiestry Teatru Wielkiego w Łodzi oraz gości specjalnych: Małgorzaty Walewskiej i Wojciecha Pszoniaka[12][13].

10 października 2017 na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi, przed rozpoczęciem spektaklu Nabucco, ogłoszono wyniki międzynarodowego konkursu kompozytorskiego na operę Człowiek z Manufaktury. Decyzją jury Grand Prix i 45 tysięcy złotych (30 tysięcy jako główną nagrodę i 15 tysięcy na skomponowanie II aktu) otrzymał Rafał Janiak. II Nagroda i 15 tysięcy złotych trafiły do Katarzyny Brochockiej. Podczas finałowego koncertu w Teatrze Wielkim w Łodzi odbyło się głosowanie widzów na najlepszą ich zdaniem kompozycję, oddano 380 ważnych głosów, a Nagroda Publiczności Operowej trafiła również do Rafała Janiaka[11].

Osoby[edytuj | edytuj kod]

rola rodzaj głosu obsada podczas przedstawień w Teatrze Wielkim w Łodzi, spektakle 2 do 5 lutego 2019[14]
Poznański / Dyrektor baryton Stanisław Kierner/ Przemysław Rezner
Zofia mezzosopran Małgorzata Walewska/ Agnieszka Makówka
Przybysz / Prokurator partia mówiona Wojciech Pszoniak/ Michał Barczak
Koń-marynarz tenor Jan Jakub Monowid/ Michał Sławecki
Baron de Hirsch / Wizjoner bas Grzegorz Szostak / Robert Ulatowski
Lekarz bas Rafał Pikała / Arkadiusz Jakus
Córka / Robotnica sopran Aleksandra Borkiewicz / Aldona Orzeł-Sztabińska
Syn tenor Przemysław Cierzniewski / Adam Józef Węgliński
Robotnicy Marcin Ciechowicz, Arkadiusz Jakus, Andrzej Staniewski, Witold Tomczyk, Adam Józef Węgliński
Robotnice Dominika Kobalczyk, Anna Kobylańska-Przybyła, Dagny Konopacka-Maćkowiak, Agnieszka Lechocińska, Marzena Zarzycka
Żywioły Brandon Demmers, Tomu Kawai, Joshua Legge, Dominik Senator, Maciej Pletnia, Wiktor Krakowiak-Chu, Bartosz Białowąs, Koki Tachibana, Witold Biegański
Mosiek Jan Jochim/ Szymon Kropidłowski
Mały Poznański Franek Malicki/ Szymon Szybiński

Chór, Balet, Orkiestra i Chór dziecięcy Teatru Wielkiego w Łodzi[15].

Znaczące inscenizacje[edytuj | edytuj kod]

Premiera[edytuj | edytuj kod]

Teatr Wielki w Łodzi
Teatr Wielki w Łodzi

2 lutego 2019 roku na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi odbyła się światowa prapremiera opery Człowiek z Manufaktury. Spektakl wyreżyserował Waldemar Zawodziński[4], związany od 1992 roku z Teatrem im. S.Jaracza w Łodzi jako reżyser, scenograf i dyrektor. Kostiumy zaprojektowała Maria Balcerek – laureatka Złotych Masek oraz Teatralnej Nagrody Muzycznej im. Jana Kiepury dla najlepszego kostiumografa (w 2017). Choreografią i ruchem scenicznym zajęła się Janina Niesobska – laureatka Złotych Masek na Śląsku i w Łodzi[16][15].

Premiera plenerowa[edytuj | edytuj kod]

Tło[edytuj | edytuj kod]

Manufaktura jest miejscem rozpoznawalnym, chętnie odwiedzanym. Miejscem rozrywki, handlu i kultury, łączącym przeszłość z teraźniejszością, jednym z najchętniej opisywanych w mediach obiektem handlowym, będącym jednocześnie centrum wydarzeń. W 2019 Manufaktura stała się jednym z najważniejszych miejsc na mapie kultury za sprawą plenerowej premiery opery Człowiek z Manufaktury. Pierwsza na świecie opera o historii miasta została zaprezentowana szerokiej widowni na Rynku Włókniarek Łódzkich, w sercu dawnego imperium Izraela Poznańskiego, który jest jej tytułowym bohaterem[17].

Inscenizacja w plenerze[edytuj | edytuj kod]

Rynek Manufaktury, fragment
Rynek Manufaktury. Autor: Hrs Poland

Opera Człowiek z Manufaktury Rafała Janiaka zaistniała na Rynku Włókniarek Łódzkich w Manufakturze 18 maja 2019, przeszło trzy miesiące po światowej prapremierze na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi. Podobnie jak w spektaklu prapremierowym w Teatrze Wielkim w Łodzi, Rafał Janiak został kierownikiem muzycznym przedsięwzięcia, a reżyserię powierzono Waldemarowi Zawodzińskiemu. Kostiumy zaprojektowała Maria Balcerek, ruch sceniczny przygotowała Janina Niesobska. Plenerowa inscenizacja wprowadziła Człowieka z Manufaktury w miejsce, które zastąpiło upadłą fabrykę. W kwartale, który niegdyś zabudował ekonomiczną potęgą Izrael Poznański, który następnie stał się symbolem socjalistycznego przemysłu włókienniczego Łodzi, w końcu uległ dzikiej wersji polskiego kapitalizmu, aż zamienił się w przestrzeń rozrywki i konsumpcji, tj. na terenie, w który wsiąknęły dramaty, trud i krew dziesiątek tysięcy ludzi, głównie kobiet, w mieście, które przeżyło katastrofę przemysłu włókienniczego w okresie przemian. Trudna historia dawnej fabryki oraz wieczorne, kolorowe oświetlenie współczesnej Manufaktury budowały klimat w czasie przedstawienia[2].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagrody, za pomysł i przedsięwzięcie.

  • Złota Maska recenzentów teatralnych dla premiery plenerowej Człowieka z Manufaktury jako historyczne wydarzenie.
  • Główna nagroda w kategorii „Media i kultura” dla kampanii PR.
  • Srebrna nagroda w kategorii „PR miejsca, miasta lub regionu” w konkursie Złote Spinacze organizowanym przez Związek Firm Public Relations.
  • Złota Statuetka PRCH Retail Awards w kategorii „Działania i Strategia Public Relations Obiektu Handlowego Roku” za „Niepowtarzalne przedsięwzięcie w branży!”.
  • Srebrna Statuetka dla Manufaktury w kategorii „Wydarzenie Roku (Event) w Obiekcie Handlowym” za „doskonale przemyślane i wzorcowo przeprowadzone wydarzenie”[17].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

2 lutego 2019 roku na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi odbyła się światowa prapremiera opery Człowiek z Manufaktury – wydarzenie bez precedensu. Opera Człowiek z Manufaktury poszukuje odpowiedzi na wiele pytań. Współczesna kompozycja z historią w tle, bliska łodzianom i ich tożsamości. Pomysł, by powstała opera o mieście Łodzi i o człowieku-symbolu, polskim Żydzie, fabrykancie Izraelu Poznańskim, oryginalny i nietuzinkowy, stał się jednocześnie wielkim artystycznym wyzwaniem. Libretto autorstwa Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk niełatwe, pełne żywiołowych, krótkich dialogów w językach polskim, niemieckim i angielskim, niekiedy lepiej pasujące do recytacji w teatrze dramatycznym, niż do śpiewania w operze. Muzyka kompozytora Rafała Janiaka niełatwa w odbiorze, niespokojna, industrialna i onomatopeiczną. O wyjątkowości Człowieka z Manufaktury świadczy wiele czynników: niespotykana dotąd tematyka libretta, nieszablonowa kompozycja całej opery, inscenizacja zrealizowana z rozmachem i wysoki poziom obsady. Spektakl zaskakuje, zarówno muzycznie, jak i wizualnie, jest nowością i niespodzianką[18].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Człowiek z Manufaktury – spektakl. pik.lodz.pl. [dostęp 2024-03-14]. (pol.).
  2. ↑ a b Opera „Człowiek z Manufaktury” dobrze zabrzmiała na Rynku Włókniarek Łódzkich. Dziennik Łódzki. [dostęp 2024-03-22]. (pol.).
  3. ↑ Paweł Gabara. Dziennik Teatralny. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  4. ↑ a b c Człowiek z Manufaktury – spotkanie prasowe. Teatr Wielki w Łodzi, 2019-01-14. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).
  5. ↑ Wojciech Rodek – gościem spotkania w Sali Kameralnej. Teatr Wielki w Łodzi, 2016-02-11. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).
  6. ↑ Maciej Tworek. Opera Narodowa. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  7. ↑ a b c Człowiek z Manufaktury. Teatr Wielki w Łodzi. [dostęp 2024-03-24].
  8. ↑ a b Zakończenie II etapu konkursu kompozytorskiego CZŁOWIEK Z MANUFAKTURY. Teatr Wielki w Łodzi. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  9. ↑ Katarzyna Brochocka. lodz.naszemiasto, 2017-09-20. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  10. ↑ Kompozytorzy Katarzyna Brochocka. Polskie Centrum Informacji Muzycznej. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  11. ↑ a b Międzynarodowy konkurs kompozytorski na operę Człowiek z Manufaktury rozstrzygnięty. Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  12. ↑ Człowiek z Manufaktury z Małgorzatą Walewską i Wojciechem Pszoniakiem. Łódzki Dom Kultury Kalejdoskop. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).
  13. ↑ „Człowiek z Manufaktury” w Teatrze Wielkim w Łodzi. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  14. ↑ Człowiek z Manufaktury. Operabase. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  15. ↑ a b D. Woźniak: Co było grane – archiwalne terminy. Teatr Wielki Łódź, 2022-03-22. [dostęp 2024-03-23]. (pol.).
  16. ↑ Człowiek z Manufaktury. Premiera 02.02.2019. e-teatr.pl. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).
  17. ↑ a b Jak zorganizowano operę plenerową „Człowiek z Manufaktury”. PRoto.pl, 2020-11-27. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).
  18. ↑ Dzieje twórcy i jego dzieła. „Człowiek z Manufaktury” w Teatrze Wielkim w Łodzi.. 2019-02-05. [dostęp 2024-03-24]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Człowiek_z_Manufaktury&oldid=73494604”