Czapla gwiżdżąca
| Syrigma sibilatrix[1] | |||
| (Temminck, 1824) | |||
_(28817946950).jpg) Dorosła czapla gwiżdżąca, Urugwaj | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czapla gwiżdżąca | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Czapla gwiżdżąca[5] (Syrigma sibilatrix) – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny czaplowatych (Ardeidae) występującego w Ameryce Południowej. Jedyny przedstawiciel rodzaju Syrigma[5][6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Podobieństwa w szkielecie czapli gwiżdżącej i ślepowronów doprowadziły do dyskusji na temat pokrewieństwa z tymi ptakami. W latach 1980. zostało (przynajmniej tymczasowo) uznane pokrewieństwo z rodzajem Egretta, z niewielką wątpliwością, czy należy wydzielać czaplę gwiżdżącą do osobnego rodzaju[7][8].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżniono 2 podgatunki[3][6]:
- Syrigma sibilatrix fostersmithi Friedmann, 1949
- Syrigma sibilatrix sibilatrix (Temminck, 1824)
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Czapla gwiżdżąca mierzy od 53 do 64 cm i waży od 521 do 546 g. Południowy podgatunek jest większy, ale jego dziób jest krótszy w stosunku do ciała. Upierzenie na grzbiecie i skrzydłach szaro-niebieskawe[9]. W czasie lotu widoczne są białe pióra przy ogonie i na brzuchu. Pióra po bokach głowy, na szyi i piersi są białe, lecz ubrudzone na złotawy kolor, prawdopodobnie przez typowy u czapli proszek z piór pudrowych lub wydzielinę z gruczołu kuprowego. Powstały w ten sposób kolor nie jest jednakowy u wszystkich osobników. Dziób różowawy, niebiesko-fioletowy u nasady i czarny na czubku. Charakterystyczna jasnoniebieska skóra wokół oka, zielonkawa na krótkich nogach.
Nazwa zwyczajowa pochodzi od charakterystycznego gwiżdżącego dźwięku wydawanego w czasie lotu lub startu. W przeciwieństwie do innych czapli, ten gatunek prezentuje szybkie uderzenia skrzydłami (podobne do lotu kaczek) i lata z wyciągniętą do przodu, a nie esowato zgiętą szyją[8].
Zasięg występowania i środowisko życia[edytuj | edytuj kod]
Podgatunek S. s. fostersmithi zamieszkuje llanos oraz basen rzeki Orinoko na terenie Kolumbii i Wenezueli. S. s. sibilatrix zamieszkuje wschodnią Boliwię, Paragwaj, południową Brazylię, Urugwaj, Chile i północno-wschodnią Argentynę. Z niektórych regionów przenosi się sezonowo: w północno-wschodniej Wenezueli nie występuje od listopada do stycznia, ale pozostaje przez cały rok w innych rejonach, np. w prowincji Buenos Aires w Argentynie[8].
Występuje na wysokościach do 500 m, na sezonowo zalewanej sawannie, często na bardziej suchych i trawiastych terenach niż inne czaple, ale także na otwartych, podmokłych lub płytko zalanych obszarach. Ponieważ gniazduje na drzewach, preferuje otwarte tereny poprzecinane skupiskami drzew. Nie przeszkadza jej bliskość ludzkich siedlisk, pojawia się na pastwiskach oraz poboczach dróg i często siada na słupach[8].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Ten gatunek zjada wszystkie wodne i błotne zwierzęta, które uda mu się złapać lub ukraść – jest to przykład kleptopasożytnictwa. W jednym zaobserwowanym przypadku czapla gwiżdżąca odebrała zdobycz sokołowi rdzawobrewemu[10]. Szukając pożywienia, często czatuje nieruchomo[11] lub wolno spaceruje, ale potrafi także szybko biec za ofiarą lub z pozycji stojącej łapać latające owady (głównie ważki)[8]. Prędzej pozwoli człowiekowi zbliżyć się na niewielką odległość, niż opuści dobre miejsce na żer[8]. Odżywia się pojedynczo lub w parach, ale zbiera się też w grupy do 100 osobników[9], zwłaszcza wieczorem przed udaniem się na spoczynek[8].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Podczas zalotów ptaki latają tam i z powrotem oraz chodzą w kółko, tańczą i gwiżdżą przed kopulacją. Gniazdują pojedynczo, podczas gdy pozostałe gatunki czapli zwykle gniazdują w koloniach. Mogą zakładać gniazda na dojrzałych drzewach takich jak araukaria lub na egzotycznych gatunkach np. eukaliptus. Jaja są bladoniebieskie i cętkowane o wymiarach ok. 4,7 × 3,6 cm, zwykle 3 lub 4 sztuki w jednym lęgu. Inkubacja trwa ok. 28 dni, po 42 dniach od wyklucia pisklęta są już opierzone. Młode proszą o jedzenie sycząc z opuszczonymi skrzydłami. Przetrwanie jaj ocenia się na 28%, a młodych osobników na 40%. Burze, które niszczą gniazda, są ważną przyczyną strat. Na podstawie obserwacji grup rodzinnych stwierdzono, że tylko 2 osobniki z jednego lęgu dożywają upierzenia. W przeciwieństwie do innych czapli, ten gatunek opiekuje się młodymi jeszcze po opuszczeniu gniazda[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN czapla gwiżdżąca jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Syrigma sibilatrix, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Syrigma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-12-20] (ang.).
- ↑ a b Whistling Heron (Syrigma sibilatrix). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Syrigma sibilatrix, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-08-30] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (Wersja: 2016-03-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-20].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-20]. (ang.).
- ↑ Remsen, J.V., Jr.; C.D. Cadena; A. Jaramillo; M. Nores; J.F. Pacheco; M.B. Robbins; T.S. Schulenberg; F.G. Stiles; D.F. Stotz; K.J. Zimmer: A classification of the bird species of South America. South American Classification Committee. American Ornithologists' Union. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-20)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h J.A. Kushlan; J.A. Hancock: The Herons. Oxford: 2005, s. 208–214. ISBN 0-19-854981-4.
- ↑ a b Steven L. Hilty; W.L. Brown: A Guide to the Birds of Colombia. Princeton University Press, 1986, s. 66. ISBN 0-691-08371-1.
- ↑ Kushlan, James A.; Hancock, James A.; Pinowski, J.; Pinowska, B.. Behavior of Whistling and Capped Herons in the Seasonal Savannas of Venezuela and Argentina. „The Condor”. 84 (3), s. 255–260, 1982. DOI: 10.2307/1367367. JSTOR: 1367367. (ang.).
- ↑ Steven L. Hilty: Birds of Venezuela. Princeton University Press, 2003, s. 213–214. ISBN 0-691-09250-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).