Czarkówka kędzierzawa

Czarkówka kędzierzawa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	Rickenellaceae
Rodzaj	czarkówka
Gatunek	czarkówka kędzierzawa
Nazwa systematyczna
Cotylidia undulata (Fr.) P. Karst. Revue Mycol., Toulouse 3(no. 9): 22 (1881)

Czarkówka kędzierzawa (Cotylidia undulata (Fr.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny Rickenellaceae.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cotylidia, Rickenellaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1828 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Thelephora undulata. Ma 10 synonimów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Petter Adolf Karsten w 1881 r.

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.

Morfologia

Owocniki

O wysokości 0,5–1,5 cm i szerokości 0,1-1,5. Zazwyczaj występują gromadnie, często zlewając się z sobą. Pojedynczy jest lejkowaty, z całym lub postrzępionym brzegiem, czasami w różny sposób klapowany. Kapelusz świeżych okazów jest cienki, półprzezroczysty, żółtawy lub szarożółty, z niewyraźnymi ciemniejszymi strefami lub bez nich, ale po wysuszeniu staje się brązowawy. Powierzchnia gołym okiem zwykle gładka i naga, ale pod lupą widać, że jest utworzona z drobnych promieniujących włókienek, a czasami kutnerowata z powodu pilocystyd. Powierzchnia hymenium gładka, pofalowana lub pofałdowana, przechodząca w bladoochrowy kolor, w eksykatach często z szarawym nalotem i delikatnie kutnerowata z powodu wystających cystyd. Trzon o wysokości 0,2–0,6 cm i szerokości 0,05–0,07 cm, białawy.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki szkliste, słabo rozgałęzione, w niektórych kolekcjach występują liczne, cylindryczne lub niemal cylindryczne pilo- i kaulocystydy. Mają cienkie lub lekko pogrubione ściany, zwłaszcza te na trzonie, które są raczej dłuższe, do 70 × 5–7 µm, i czasami mają poprzeczną septę. U starszych okazów następuje pogrubienie hymenium. Cystydy liczne, długie, cylindryczne lub nieco wrzecionowate, zaczynające się w tramie tuż nad hymenium i wyrastające ponad podstawki do 40, a nawet 50 µm. Cystydy mają długość do 55 µm i szerokość 5-10 µm, są nieseptowane i mają cienkie lub lekko pogrubione, szkliste ściany. Podstawki 2-4-zarodnikowe, maczugowate, 13–20 × 4–5 µm (według Maire), lub 4 zarodnikowe, 11–18 × 3–4,5 µm (według Lentza). Zarodniki 3,5–4,5 × 2–2,5 µm (według Reida), 4–6 × 1,5–2,5 µm (według Maire), 3,5–5,5 × 1,75–2,5 urn (według Lundella i Nannfeldta), 3,5–5 × 2–3 µm (według Lentza), szkliste, eliptyczne, ale często bardzo nieliczne.

Występowanie i siedlisko

Podano stanowiska czarkówki kędzierzawej w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii, a jedno nawet na Antarktydzie. W Polsce do 2003 r. znane było tylko jedno stanowisko podane przez Katarzynę Turnau w 1978 r. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje zwykle w suchych siedliskach wśród mchów.