Czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin dyniowatych
Czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin dyniowatych (ang. gummy stem blight of cucurbits) – grzybowa choroba roślin wywoływana przez Didymella bryoniae[1].
Występowanie i szkodliwość[edytuj | edytuj kod]
Występuje na całym świecie[2]. Może atakować wszystkie gatunki z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). W Polsce występuje głównie na ogórkach, szczególnie w uprawach pod osłonami. Najczęściej pojawia się na ogonkach liściowych pozostałych po oberwaniu owoców i końcach przyciętych bocznych pędów[1], gdyż patogen wniknąć może do rośliny głównie przez rany. Atakować może jednak wszystkie nadziemne części rośliny[3]. Największe szkody powoduje, gdy porażone zostają zawiązki owoców[1].
Objawy[edytuj | edytuj kod]
Pozostałości ogonków liściowych po oderwanych owocach i końce uszczykniętych pędów bocznych gniją, czernieją i zamierają. Porażone zawiązki owoców gniją, przy czym proces zgnilizny rozpoczyna się od ich wierzchołka, a gnijące tkanki mają ciemnobrunatną barwę. Czasami zgnilizna rozprzestrzenia się na przylegające części łodygi. Na porażonych liściach, głównie na ich częściach brzegowych, powstają zasychające plamy o jasnej barwie. Od zdrowej tkanki odgraniczone są zielonobrunatną obwódką. Na wszystkich porażonych częściach pędu pojawiają się czarne pseudotecja i pyknidia grzyba, w których wytwarzane są zarodniki. Tworzą się tak licznie i gęsto, że porażone tkanki przyjmują czarne zabarwienie[1].
Epidemiologia[edytuj | edytuj kod]
Patogen zimuje w glebie na resztkach pożniwnych porażonych roślin, ale także bezpośrednio w samej glebie lub na elementach konstrukcyjnych tuneli foliowych i szklarni. Zimować może grzybnia, askospory i pyknidia. Do rośliny wniknąć może przez rany, lub przez słupki kwiatów. Infekcja zachodzi przy temperaturze powyżej 10 °C, optymalna dla patogenu temperatura to 20–28 °C[1]. Niezbędny czas zwilżenia wynosi tylko 1 godz[3]. Okres inkubacji choroby jest również krótki – 7–8 dni. W ciągu następnych 4–5 dni patogen wytwarza już zarodniki, które dokonują infekcji wtórnych. W infekcjach tych biorą udział zarówno bezpłciowe konidia, jak i płciowe askospory. Do wysiewania się zarodników niezbędne jest zwilżenie rośliny wodą, ale wystarczy krótki nawet okres zwilżenia[1]. Zarodniki mogą przetrwać w glebie do 2 lat[3].
W przenoszeniu Didymella bryoniae biorą udział owady pasożytujące na roślinach dyniowatych, np. chrząszcze Diabrotica undecimpunctata howardii, Acalymma vittatum i mszyce. Przez wykonane przez nich otwory w tkankach roślin mogą wnikać zarodniki tego patogenu[4].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Zapobieganie chorobie przy uprawach pod osłonami polega na:
- unikaniu zwilżenia pędów rośliny
- wietrzeniu szklarni czy tunelu foliowego
- unikaniu nadmiernego zagęszczenia liści. Starsze liście należy usuwać, ale nie należy tego robić podczas wilgotnej pogody
- resztki roślin należy składować jak najdalej od miejsca uprawy[1][3].
Skutecznie zwalcza się chorobę opryskiwaniami chemicznymi przy użyciu fungicydów benzimidazolowych (szczególnie tiofanatu metylowego) i fungicydów zawierających chlorotalonil, tiuram i kaptan. Opryskuje się po wcześniejszym usunięciu starych i chorych liści i pędów bocznych[1]. W Polsce do zwalczania tej choroby zarejestrowano m.in. Topsin[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 342–343, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ Czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin dyniowatych’. [dostęp 2017-06-25].
- ↑ a b c d e Czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin dyniowatych – problem wilgotnych upraw. [dostęp 2017-06-25].
- ↑ Crop Knowledge Master. Didymella bryoniae. [dostęp 2017-06-25].