Czernidłak pniakowy

Czernidłak pniakowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Coprinellus
Gatunek	czernidłak pniakowy
Nazwa systematyczna
Coprinellus saccharinus (Romagn.) P. Roux, Guy García & Dumas Mille et Un Champignons: 13 (2006)

Zarodniki

Czernidłak pniakowy (Coprinellus saccharinus (Romagn.) P. Roux, Guy García & Dumas) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae).

Systematyka

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisał go w 1976 r. Henri Charles Louis Romagnesi, nadając mu nazwę Coprinus saccharinus. W wyniku badań filogenetycznych prowadzonych na przełomie XX i XXI wieku mykolodzy ustalili, że rodzaj Coprinus jest polifiletyczny i rozbili go na kilka rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali temu gatunkowi P. Roux, Guy García & Dumas w 2006 r.

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Coprinus saccharinus. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Coprinellus stała się niespójna z obecną nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Osiąga średnicę do 30 mm i wysokość do 16 mm. Kształt początkowo jajowaty, potem rozszerzający się, w końcu wypukły. Podczas dojrzewania, podobnie jak inne czernidłaki rozpływa się, ale nie całkowicie. Powierzchnia promieniście rowkowana, o barwie ochrowo-brązowej, na szczycie ciemniejsza, pokryta kłaczkowatymi resztkami osłony.

Blaszki

Wolne lub przylegające, początkowo białe, potem coraz ciemniejsze od zarodników, w końcu czarne. Po dojrzeniu zarodników rozpływają się w czarną ciecz. Na ostrzach widoczne cystydy.

Trzon

Prosty, cylindryczny o wysokości do 3 cm. Powierzchnia biała, z resztkami osłony przy podstawie.

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników czarniawy. Skórka zbudowana ze splecionych strzępek. Podstawki 4-zarodnikowe o wymiarach 8–9 µm × 16–21 µm. Pileocystyd i kaulocystyd brak. Cheilocystydy liczne, duże, cylindryczne, 42–47 × 98–118 µm. Pleurocystydy podobne, o wymiarach 44–45 × 105–121 µm. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, grubościenne, z porami rostkowymi o szerokości 1,4–2 µm. Wymiary: L = 7,3–10,5 µm; W = 5,3-7,4 ; Q = 1,27-1,54, Qm: 1,40.

Występowanie i siedlisko

W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki. W opracowaniu W. Wojewody z 2003 r. na terenie Polski podano 4 jego stanowiska i według W. Wojewody rozprzestrzenienie tego gatunku i stopień zagrożenia na terenie Polski nie są znane. B. Gierczyk w 2011 r. podaje jeszcze jedno stanowisko. Pisze, że gatunek ten prawdopodobnie jest częstszy, ale zapewne z racji swojego podobieństwa jest brany za pospolitego czernidłaka błyszczącego (Coprinellus micaceus). Kilka innych stanowisk podaje także internetowy atlas grzybów. Coprinellus radians znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Saprotrof. Rozwija się na próchniejących gałązkach, resztkach drewna i liściach.

Gatunki podobne

Morfologicznie czernidłak pniakowy Coprinellus saccharinus nie odróżnia się od czernidłaka błyszczącego (Coprinellus micaceus), obydwa gatunki rosną też na podobnych siedliskach. Różnica jest tylko w budowie mikroskopowej. C. saccharinus odróżnia się brakiem kaulocystyd i kształtem zarodników, które są elipsoidalne lub jajowate.